Φάκελος Αξία, Χρήμα και Μαγεία – [ http://www.happyfew.gr/ ]

Το χρήμα, θεσμική κωδικοποίηση ανορθολογικών σχέσεων ισχύος

«Υπογραμμίζοντας λοιπόν ότι, όπως δείχνουν όλα τα δεδομένα, το χρήμα δεν γεννήθηκε σαν ένα εργαλείο αριθμητικής μέτρησης των αξιών των εμπορευμάτων αλλά πρώτα-πρώτα

• σαν ένα στοιχείο των κοινωνικών σχέσεων −όπου το ποσοτικό δεν ήταν κατ’ ουσίαν παρά μια υλική αποτύπωση ανορθολογικών σχέσεων ισχύος−,

και στη συνέχεια

• σαν ένα (αλλά όχι το μοναδικό) εργαλείο κωδικοποίησης αυτών των σχέσεων,

οφείλουμε να παρατηρήσουμε, ότι ποτέ σε ολόκληρη την ιστορία του το χρήμα δεν έπαψε να αποτελεί μια αντανάκλαση του ανορθολογισμού εκείνων των πρωτόγονων κοινωνικών δομών».

Edouard Will, «Σκέψεις και υποθέσεις σχετικά με τις καταβολές του νομίσματος», Révuenumismatique, τχ 17 (1955).

«Τι εννοούμε όταν λέμε, ότι το χρήμα είναι θεσμός; Εννοούμε ότι το χρήμα δεν είναι ένα εμπόρευμα, ούτε ένα εργαλείο για τη διευκόλυνση των ανταλλαγών, όπως υποστηρίζουν πάμπολλες ανταγωνιστικές θεωρίες, αλλά είναι ο δεσμός που συνδέει μεταξύ τους τους παραγωγούς και που, έτσι, καθιστά δυνατή την πραγμάτωση των ανταλλαγών. Με άλλα λόγια, κάτω από αυτή την οπτική, το χρήμα είναι η πρωταρχική σχέση, εκείνη πάνω στην οποία θεμελιώνεται η εμπορευματική τάξη πραγμάτων. Χωρίς το χρήμα, χωρίς το νόμισμα, δεν μπορεί να υπάρξει εμπορευματική οικονομία.

Εδώ βρίσκεται η πρωτοτυπία της θεσμοκεντρικης [institutionaliste] θέσης μας. Στις οικονομικές θεωρίες το χρήμα θεωρείται συνήθως δευτερεύον σε σχέση με τον ορισμό της έννοιας της Αξίας. Αυτή η έννοια αποτελεί κατά παράδοση το κατεξοχήν αντικείμενο των οικονομικών αναλύσεων και από αυτήν αντλούν την απάντησή τους σε όλα τα θεμελιώδη ζητήματα της οικονομίας: γιατί τα εμπορεύματα είναι σύμμετρα και σύμφωνα με ποια σχέση αναλογίας ανταλλάσσονται. Αυτή την αντίληψη την ονομάζω εργαλειακή [instrumentaliste] προσέγγιση του χρήματος, διότι θεωρεί το χρήμα σαν ένα εργαλείο, το εργαλείο που διευκολύνει τις ανταλλαγές. […]

Το λάθος του Μαρξ

Η προσέγγιση του Μαρξ αποτελεί ένα ενδιαφέρον όσο και χαρακτηριστικό παράδειγμα της εργαλειακής θεώρησης του χρήματος. Ας το δούμε. Στο πρώτο λ.χ. κεφάλαιο του Κεφαλαίου, ο Μαρξ αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίον ο Αριστοτέλης, εξετάζοντας το ζήτημα της ισότητας “5 κλίνες = 1 οικία”, γράφει ότι “ούτε ανταλλαγή θα υπήρχε αν δεν υπήρχε ισότητα∙ ούτε ισότητα θα υπήρχε αν δεν υπήρχε συμμετρία” [βλ. Ηθικά Νικομάχεια, βιβλίο Ε΄, 1133b,σημ. HS], δηλαδή αναγωγή σε ένα κοινό μέτρο. Σχολιάζοντας εδώ ο Μαρξ, υπογραμμίζει την “μεγαλοφυΐα” του Αριστοτέλη, στο βαθμό που κατάλαβε πως η χρηματική ανταλλαγή στηρίζεται σε μια σχέση ισότητας. Ωστόσο κατά τον Μαρξ, σ΄αυτό ακριβώς το σημείο ο Αριστοτέλης σκόνταψε αφού δεν κατόρθωσε να καταδείξει πού θεμελιώνεται η εμπορευματική ισότητα-συμμετροποίηση, μιας και ήταν της γνώμης ότι “είναι αδύνατον πράγματα τόσο ανόμοια να γίνουν σύμμετρα”, με αποτέλεσμα να καταλήξει ο συμπέρασμα ότι “κάνουμε αυτή τη συμμετροποίηση απλώς και μόνο για λόγους πρακτικής χρείας” [στο ίδιο, HS].

Για τον Αριστοτέλη λοιπόν, η εμπορευματική ισότητα-συμμετροποίηση είναι καθαρά θέμασύμβασης. Όμως για τον Μαρξ δεν είναι έτσι τα πράγματα. Κατ’ αυτόν υπάρχει πραγματικά κάτι το κοινό μεταξύ των εμπορευμάτων, μια ουσία στην οποία θεμελιώνεται η συμμετροποίησή τους και η οποία προηγείται του χρήματος: η ανθρώπινη εργασία. Έτσι συμπεραίνει, ότι η ανταλλαγή των εμπορευμάτων συντελείται με μέτρο τον “κοινωνικά αναγκαίο χρόνο εργασίας” που απαιτείται για την παραγωγή τους. Σύμφωνα με τον Μαρξ, ο λόγος που ο Αριστοτέλης δεν κατόρθωσε να ξεδιαλύνει το μυστήριο της ιστότητας των εμπορευμάτων έχει να κάνει με το ότι ζούσε σε μια εποχή, όπου οι δουλοκτητικές σχέσεις έκρυβαν την ουσία που εξισώνει τις ανθρώπινες εργασιακές δυνάμεις. Κοντολογής, στη μαρξιστική θεωρία το χρήμα είναι δευτερεύον, μια σε δεύτερο χρόνο έκφραση των σχέσεων Αξίας. […]

Η αξία δεν είναι ουσία

Η δική μας αντίληψη αντιτίθεται τόσο τη μαρξιστική όσο και η νεοκλασσική υπόθεση της Αξίας, και συμφωνεί με τον Αριστοτέλη. Θεωρούμε δηλαδή ότι δεν υπάρχει απολύτως καμία αντικειμενική ουσία πίσω από την ανταλλαγή των εμπορευμάτων και ότι η ανταλλαγή αυτή θεμελιώνεται απλώς και μόνο στην σύμβαση του χρήματος. Με άλλα λόγια, η σχέση με το χρήμα είναι εκείνη που ομοιογενοποιεί, εξισώνει, ή καθιστά “σύμμετρα”, τα εμπορεύματα.Αυτή η εξίσωση ή συμμετροποίηση δεν προϋπάρχει της θέσμισης του χρήματος και δεν υπάρχει χωρίς τη σύμβαση του χρήματος.

Υποστηρίζουμε λοιπόν μια θεωρία πολύ διαφορετική από εκείνη που προτείνουν οι ποικίλες θεωρίες της Αξίας, όπως κι αν την ορίζουν. Δεν βλέπουμε στο χρήμα μια ουδέτερη μορφή, η οποία απλώς επιτρέπει ή διευκολύνει την έμμεση έκφραση μιας Αξίας που υποτίθεται ότι προϋπάρχει της χρηματικής σύμβασης. Απεναντίας, θεωρούμε ότι το χρήμα και η αξία αποτελούν μια και την αυτήν πραγματικότητα∙ είναι δυο όψεις του ίδιου νομίσματος. Αξία υπάρχει μόνο και μόνο επειδή υπάρχει το χρήμα. Αξία χωρίς χρήμα δεν υπάρχει.

Επομένως, σύμφωνα με τη δική μας αντίληψη, όταν λέμε ότι το τάδε εμπόρευμα έχει τη δείνα “αξία”, εννοούμε απλώς ότι το εμπόρευμα αυτό επιτρέπει την απόκτηση χρήματος κατά την ανταλλαγή του. Δεν πρέπει λοιπόν να βλέπουμε τη χρηματική τιμή όπως τη βλέπουν οι διάφορες θεωρίας της Αξίας, δηλαδή σαν ένα συμβατικό μανδύα που θα πρέπει να τον σηκώσουμε για να δούμε καθαρά ένα μέγεθος, το οποίο υποτίθεται ότι κρύβεται από πίσω του και είναι η αντικειμενική αξία των εμπορευμάτων. Απεναντίας, θεωρούμε πως η τιμή είναι μια θεμελιακή πραγματικότητα της εμπορευματικής ανταλλαγής, με την έννοια ότι το κάθε εμπόρευμα αξίζει ακριβώς όσο και η τιμή του, δηλαδή όση είναι η ποσότητα χρήματος την οποία αποφέρει κατά την εμπορευματική ανταλλαγή.

Με άλλα λόγια, για τη θεσμοκεντρική προσέγγιση το θεωρητικά ουσιώδες γεγονός, αυτό που πρέπει πρωτίστως να κατανοήσουμε, είναι η εξάρτηση όλων των εμπορευματοκατόχων κι εμπορευματοπαραγωγών από το χρήμα. Πρέπει δηλαδή να καταλάβουμε τι είναι αυτή η ομόφωνη και ακόρεστη επιθυμία για χρήμα, που διακατέχει όλα τα μέλη των εμπορευματικών κοινωνιών. Γι’ αυτό το λόγο η θεσμοκεντρική προσέγγιση, αντίθετα από τις άλλες οικονομικές θεωρίες, επιδιώκει να συλλάβει την πραγματικότητα του χρήματος, όχι στις διάφορες επιμέρους λειτουργίες του (νομισματική μονάδα, μέσον κυκλοφορίας, μέσον αποταμίευσης), αλλά στην ικανότητά του να συγκεντρώνει πάνω του την γενικευμένη συμφωνία της κοινωνικής ομάδας και να την εκφράζει μ’ έναν αντικειμενοποιημένο τρόπο −απ’ όπου και ορισμοί μας όπως “το χρήμα, έκφραση της κοινωνίας ως ολότητα” (Aglietta et al. 1998, 10) ή “το χρήμα, συντελετής ολοποίησης” (Orléan, 2002).

Το χρήμα, μαγικό τάλισμαν

Η θεσμιακή θεωρία μας μπορεί να είναι εντελώς μειοψηφική μεταξύ των οικονομολόγων, ωστόσο έχει σημαντικούς υποστηρικτές στο πεδίο των κοινωνικών επιστημών. Για παράδειγμα τον Μως, τον Σιμιάν, ή τον Ζίμμελ. Ας δούμε λ.χ. τι λέει σχετικά ο Μαρσέλ Μως στη σύντομη μελέτη του με τίτλο “Οι καταβολές της έννοιας του χρήματος” (1914). […] Βασική ιδέα του είναι, ότι η ικανότητα προσπορισμού αγαθών προέρχεται από την σαγηνευτική δύναμη του τάλισμαν [μαγικό φυλαχτό, HS]. Οι άνθρωποι ποθούν μαζικά το τάλισμαν επειδή πιστεύουν στις μαγικές του ιδιότητες σε τέτοιο βαθμό, που είναι πρόθυμοι να εγκαταλείψουν όσα έχουν για να το αποκτήσουν. Να η προέλευση των μαγικών ιδιοτήτων του χρήματος! Η αγοραστική δύναμη του κατάγεται από τη σαγήνη που ασκεί το τάλισμαν. Ο Μως γράφει:

“[…] Κατά τη γνώμη μου, η αγοραστική δύναμη του πρωτόγονου χρήματος έγκειται πάνω απ’ όλα στη δύναμη σαγήνης που μεταβιβάζει σε όποιον το κατέχει και την οποία χρησιμοποιεί για να επιβάλλεται στους άλλους”.

Με δυο λόγια, ο Μως μάς λέει πως για να καταλάβουμε την αγοραστική δύναμη του χρήματος, πρέπει να καταλάβουμε τη συλλογική λατρεία που περιβάλλει ορισμένα αντικείμενα. Εδώ ακριβώς συναντάει την δική μας προβληματική. Να σημειώσω, πως ο μοντέλο του τάλισμαν συμφωνεί με τα συμπεράσματα πολυάριθμων αθρωπολόγων, που έχουν υπογραμμίσει το γεγονός ότι το πρωτόγονο χρήμα είναι κατ’ ουσίαν ένα μέσον πληρωμής με το οποίον μπορούσε να “εξοφλήσει” κανείς μη-οικονομικές υποχρεώσεις, όπως για παράδειγμα τη προίκα της νύφης, ή το weregild [η αξία κάθε προσώπου ή πράγματος σύμφωνα με τους Σάλιους Κώδικες, HS]. […]

Εδώ βλέπουμε ξεκάθαρα την καρδιά του προβλήματος χρήμα: η ενσάρκωση αυτού που “αξίζει”, θεμελιώνεται στη λατρεία της κοινωνικής ομάδας για ένα συγκεκριμένο αντικείμενο ή σημείο. Τέτοιου είδους είναι το μυστήριο της αγοραστικής δύναμης. Εκείνο που αλλάζει με το σύγχρονο χρήμα, είναι η φύση της λατρείας: δεν πρόκεται πλέον για κλασσική μαγικοθρησκευτική λατρεία. Γι’ αυτό και μιλάμε τώρα για “συλλογική εμπιστοσύνη” [και “εμπορική πίστη”, HS].[…]»

André Orléan, Εισήγηση στο σεμινάριο

«De l’ auto-organisation au temps du projet»,

11-18 Ιουλίου 2007

μέρος 1

Η πρωταρχικότητα του χρήματος

«Η πρόταση μιας αυθεντικής θεωρίας του χρήματος προϋποθέτει μια ριζική αντιστροφή της οπτικής μας. Πρέπει να ξεκινήσουμε από το χρήμα, δηλαδή να θεωρήσουμε ότι η ανάγκη για χρήμα προηγείται της ανάγκης για αγαθά. Πρέπει να σκεφτούμε μια οικονομία, στην οποία τα εμπορεύματα είναι ένας τρόπος για την απόκτηση χρήματος∙ και όχι το αντίστροφο. […]

Στην οπτική μας ο πλούτος δεν είναι ένα αντικείμενο, ούτε μια ουσία. Είναι κάτι που αναφέρεται σε μια κοινωνική ιδιότητα: τη ρευστότητα, δηλαδή το να είναι κάτι αντικείμενο της επιθυμίας όλων των μελών μιας κοινωνίας. Είναι η μορφή που παίρνει ο κοινωνικός δεσμός και η αλληλεγγύη μέσα σε μια κοινωνία που έχει αποπροσωποποιήσει την αλληλεξάρτηση.

Στην πρότασή μας, το χρήμα ορίζεται ως η κοινωνικά αναγνωρισμένη μορφή, την οποία παίρνει ο πλούτος σε μια δεδομένη στιγμή. Είναι η απόλυτη ρευστότητα.»

André Orléan, Σκέψεις πάνω στα θεσμικά θεμέλια

της εμπορευματικής αντικειμενικότητας,

Φεβρουάριος 2003,

http://www.parisschoolofeconomics.com/orlean-andre/depot/publi/ART2003tREFL.pdf

Η αξία δεν είναι ούτε ουσία, ούτε μέγεθος

«Για τον mainstream οικονομολόγο τα πάντα ξεκινούν από το ανεξάρτητο άτομο, το οποίο ψάχνει ν’ αποκτήσει τα εμπορεύματα που του είναι χρήσιμα. Το μοναδικό εμπόδιο που γνωρίζει αυτό το ανεξάρτητο άτομο στον αγώνα του να πραγματώσει τις επιθυμίες του, είναι τα άλλα άτομα, που είναι εξίσου ανεξάρτητα και που αγωνίζονται κι αυτά εξίσου για να πραγματώσουν τις επιθυμίες του αποκτώντας τα ίδια εμπορεύματα. Πάνω σε τέτοιας λογής βάσεις, ο κοινωνικός κόσμος νοείται σαν σύνθεση των ατομικών πράξεων. Είναι αυτό που ο Φρίντριχ Χάγιεκ, στο βιβλίο του Scientism and the Study of Society (1942), ονομάζει “ατομιστική και συνθετική μέθοδος των κοινωνικών επιστημών”. Σε αυτή την οπτική, η εμπορευματική οικονομία αναλύεται σαν ένα σύνολο χρήσιμων αντικείμενων, τα οποία πρέπει να διανεμηθούν σε ένα σύνολο ατόμων. Γι’ αυτό και θεωρεί πρωταρχική την αγορά ενώ το χρήμα το βλέπει σαν ένα δευτερεύον συμπλήρωμα, ένα απλό εργαλείο που διευκολύνει τις ανταλλαγές χωρίς, σύμφωνα με αυτή την αντίληψη, να επηρεάζει στο παραμικρό την αξία των εμπορευμάτων.

Αυτή η αντίληψη υποτιμά ριζικά μια πραγματικότητα, που παίζει τεράστιο ρόλο στην οικονομία. Την αβεβαιότητα. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της εμπορευματικής οικονομίας είναι οι ασταμάτητες, σημαντικές και απρόβλεπτες μεταπτώσεις τόσο στις παραγωγικές τεχνικές όσο και στις καταλανωτικές προτιμήσεις, γεγονός που επηρεάζει ριζικά τις τιμές. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η ύπαρξη καθενός παραγωγού-ανταλλάκτη να παίζεται κυριολεκτικά στα χάρια. Μπορεί σήμερα να τα φέρνει βόλτα μια χαρά, αλλά τίποτα δεν τον ασφαλίζει ότι αυτό θα ισχύει και αύριο. Διότι η εμπορευματική οικονομία θεμελιώνεται στο διαχωρισμό. Πρόκειται δηλαδή για ένα κοινωνικό σχηματισμό, όπου ο καθένας κλείνεται στην ατομική του αυτονομία χωρίς να μπορεί να λογαριάζει στους άλλους παρά μόνο αν έχει κάτι ν’ ανταλλάξουν. Σε τελική ανάλυση, το άτομο δεν μπορεί εδώ να υπολογίζει στη βοήθεια των άλλων έτσι και το βρουν δυσκολίες στη ζωή.»

Συνέντευξη στον Rainer Diaz–Bone

Φθινόπωρο 2013

http://regulation.revues.org/10305

Η εμπορευματική σχέση ως ριζική αποξένωση

«Πρέπει να υπογραμμίσουμε τη σημασία που παίζουν οι ατομιστικές αξίες στην ίδια τη συγκρότηση της εμπορευματικής κοινωνιας. Η εμπορευματική σχέση είναι μια παράδοξη κοινωνική σχέση∙ παράδοξη με την έννοια ότι τελικότητά της είναι ο χωρισμός των ατόμων.Αυτό προκύπτει αναγκαστικά εξαιτίας της προτεραιότητας που έχουν, σε αυτήν, οι σχέσεις με τα πράγματα έναντι των σχέσεων μεταξύ των ατόμων. […]

Η αλλεργία προς τους άλλους αποτελεί το διακριτικό χαρακτηριστικό της εμπορευματικής σχέσης. Η αυτονομία, η ανεξαρτησία και η ελευθερία κερδίζονται εδώ εναντίον των άλλων∙ και, από την επαφή με τους άλλους, προτιμάται η επαφή με τα εμπορεύματα. Αυτή η θεσμική μορφή αντιλαμβάνεται την κοινωνική ζωή και την αλληλεγγύη σαν εμπόδια ή αρχαϊσμούς. […]

Ο εμπορευματικός χωρισμός υποτάσσει βίαια τα μέλη της κοινωνίας στο νόμο της σπάνης χωρίς να παρέχει κανένα δίχτυ προστασίας όταν τα πράγματα δεν τους πηγαίνουν κατ’ ευχήν. Γι’ αυτό, κάνει εξαιρετικά εύθραυστες και επισφαλείς τις ατομικές καταστάσεις. Η ανασφάλεια είναι η μόνιμη ψυχική κατάσταση του “ελεύθερου” και “ανεξάρτητου” ατόμου της εμπορευματικής κοινωνίας. […]

Κοινωνική σπάνη και ανάγκη για πλούτο

Οι επιπτώσεις αυτής της ανασφάλειας είναι ακόμα πιο ολέθριες επειδή η εμπορευματική κοινωνία δεν διαθέτει μηχανισμούς προστασίας από τους κινδύνους − μηχανισμούς όπως λ.χ. οι σχέσεις αλληλεγγύης μεταξύ οικογενειών, γειτόνων ή κοντινών προσώπων, χάρη στους οποίους, μέσα στις παραδοσιακές κοινωνίες, ο καθένας κινητοποιούσε τη συμπαράσταση των άλλων σε περίπτωση που τα πράγματα τού πήγαιναν στραβά. Απεναντίας, η εμπορευματική σχέση είναι μια σχέση εξαιρετικής σκληρότητας. Η ανασφάλεια κυριαρχεί, διότι κανείς δεν μπορεί να περιμένει τίποτα από τους άλλους στις δύσκολες ώρες του. Σ’ αυτή την κοινωνία τα αντικείμενα επιβάλλουν το νόμο τους στα άτομα και αυτός ο νόμος είναι η σπάνη. […]

Πρέπει να καταλάβουμε καλά αυτό που έχει περιγράψει εξαιρετικά ο Μάρσαλ Σάλινς στις μελέτες του των αρχαιότερων κοινωνιών, μελέτες που κατέδειξαν ότι εκείνες οι κοινωνίες δεν γνώριζαν τη σπάνη αλλά την αφθονία καθώς, όντας οργανωμένες κοινοτικά, φρόντιζαν διαρκώς να περιορίζουν την ιδιωτική ιδιοκτησία αγαθών όταν αυτή απέβαινε σε βάρος του συνόλου. Να καταλάβουμε δηλαδή, ότι η σπάνη δεν αποτελεί κατά κανένα τρόπο κάποιο φυσικό δεδομένο, το οποίο υποτίθεται ότι θα μπορούσαμε να μετρήσουμε με τη βοήθεια αντικειμενικών παραμέτρων όπως π.χ. το “μέσο επίπεδο διαβίωσης” του πληθυσμού. Να καταλάβουμε επίσης, ότι είναι εντελώς λάθος να πιστεύουμε πως όσο μια κοινωνία αναπτύσσεται και ακμάζει, τόσο περισσότερο αποβάλλει από μέσα της την σπάνη∙ διότι στην πραγματικότητα συμβαίνει το εντελώς αντίθετο! Να καταλάβουμε δηλαδή, ότι η σπάνη προσδιορίζει τον ιδιαίτερο εκείνο τρόπο κοινωνικής οργάνωσης, τον οποίο θεσμίζει η αγορά και στον οποίον, σε διαστάσεις άγνωστες σε άλλου τύπου κοινωνίες, η ύπαρξη καθενός εξαρτάται αποκλειστικά και μόνον από την ικανότητά του να αποκτά αντικείμενα χωρίς να περιμένει βοήθεια από κανέναν.

Ο όλεθρος κρέμεται διαρκώς πάνω από τα κεφάλια των ατόμων της εμπορευματικής σχέσης εξαιτίας του θεμελιώδους χωρισμού τους∙ και δεν καταπραΰνεται οριστικά με τίποτε και με κανένα τρόπο. Εξαιτίας του διαχωρισμού, ο τρόπος με τον οποίον ο καθένας εξαρτάται από τους άλλους κι από το κοινωνικό σύνολο είναι εκ των πραγμάτων εντελώς αδιαφανής, με αποτέλεσμα το κοινωνικό να έρχεται πάντοτε εκ των υστέρων και με τρόπο βίαιο κι απρόσμενο. Μέσα στην εμπορευματική κοινωνική σχέση κανείς δεν ξέρει τι θα του ξημερώσει, ούτε έστω κατά προσέγγιση και πιθανολογικά.

Αυτό το εντελώς χαρακτηριστικό της νεωτερικής κοινωνίας αίσθημα μιας βαθιάς ανασφάλειας, το οποίο επιβάλλεται από τη δικτατορία της σπάνης, γεννά μια εντελώς ιδιαίτερη ανάγκη για προστασία ή ασφάλεια: την “ανάγκη για πλούτο”. Διότι, εδώ, “πλούτος” είναι αυτό που επιτρέπει στο άτομο να προστατεύεται από την αβεβαιότητα και ανασφάλεια της ζωής στην εμπορευματική κοινωνία. […]

Πλούτος και ισχύς

Με άλλα λόγια, ο πλούτος δεν σχετίζεται απλώς με την απληστία αλλά με μια πολύ ισχυρότερη ζωτική ανάγκη. Γι’ αυτό το λόγο η ελευθερία και η ανεξαρτησία σε σχέση με τους άλλους, τις οποίες τόσο ισχυρά θεσμίζει ο εμπορευματικός χωρισμός των ανθρώπων, μπορούν να πάρουν τη μορφή της ακραίας μοναξιάς και του κοινωνικού αποκλεισμού. Το γεγονός ότι σε αυτές τις κοινωνίες κάποιοι ζουν μέσα στη φτώχεια, την ανέχεια και την πείνα ενώ άλλοι διαθέτουν πολλά περισσότερα απ’ όσα χρειάζονται, δεν είναι μυστήριο αλλά συνέπεια κοινωνικών ρυθμίσεων, οι οποίες καλύπτονται πλήρως από το νόμο. […]

Αυτό συμβαίνει επειδή ο πλούτος δεν αποτελεί απλώς και μόνον έκφραση μιας ανάγκης για προστασία και ασφάλεια, που είναι κοινή σε όλα τα μέλη της εμπορευματικής κοινωνίας. Παρ’ ότι μέσα από αυτή την ανάγκη εισάγεται ο πλούτος, άπαξ και πραγματωθεί, επιτρέπει μια σημαντική αναδίπλωση του ατόμου στον εαυτό του και έναν ισχυρότατο βαθμό αυτονομίας του έναντι των κινδύνων της εμπορευματικής οικονομίας. Κατ’ αυτό τον τρόπο, του δίνει τη δυνατότητα να “παγώσει το παιχνίδι” μονόπλευρα, απειλώντας σοβαρά ολόκληρη την εμπορευματική ομάδα με διάρρηξη των οικονομικών της δοσοληψιών. Αυτή η απειλή γίνεται ακόμα περισσότερο πειστική στο βαθμό που ο κάτοχος του πλούτου είναι σε θέση να τον χρησιμοποιήσει για να συγκροτήσει νέες συμμαχίες και να επιβάλλει διαφορετικούς τρόπους ανταλλαγής και παραγωγής. Αυτό συμβαίνει π.χ. όταν επενδύει τον πλούτο του σε καινούργιες τεχνικές, που ξεπερνούν τις προηγούμενες μορφές παραγωγής με τέτοιον τρόπο ώστε να μεταλλάσσονται οι εμπορευματικοί δεσμοί βάζοντας σε θανάσιμο κίνδυνο τα έως τότε κεκτημένα. […]

Κατ’ αυτό τον τρόπο ο πλούτος δεν ενσαρκώνει απλώς την ικανοποίηση μιας ζωτικής ανάγκης για ασφάλεια και προστασία μέσα στην εμπορευματική αποξένωση, αλλά παρουσιάζεται επιπλέον ως το κατεξοχήν εργαλείο, με τη βοήθεια του οποίου μπορεί κανείς να επιβληθεί πάνω στην κοινωνία και στους άλλους. […]

Το χρήμα ως κοινωνικά αναγνωρισμένος πλούτος

Για να αντιληφθούμε το όλο ζήτημα, πρέπει να δούμε πως εκείνο που διακυβεύεται με τον πλούτο μέσα στην εμπορευματική σχέση, είναι το να υπάρξει − να τεθεί − ένα “πράγμα”, το οποίο θα επιτρέπει την απόκτηση όλων των αγαθών και των υπηρεσιών που θεωρεί χρήσιμες εκείνος που το κατέχει και το προτείνει. Δηλαδή ένα “πράγμα”, το οποίο οι κάτοχοι αυτών των αγαθών και υπηρεσιών, όποιοι κι αν είναι, θα αποδέχονται ως αντάλλαγμα για αυτά. Υπ’ αυτή την έννοια, ο πλούτος μέσα στην εμπορευματική τάξη πραγμάτων δεν είναι παρά το όνομα που δίνεται στο απολύτως επιθυμητό, σε εκείνο δηλαδή το “πράγμα” που, για την απόκτησή του, κάθε μέρος της ομάδας είναι διατεθειμένο να παραδώσει αυτά που κατέχει. Πρόκειται λοιπόν για ένα εμπόρευμα εντελώς ιδιαίτερου τύπου, δεδομένου ότι αντλεί τη δύναμή του από την ικανότητά του να γίνεται αποδεκτό και επιθυμητό από όλα τα μέλη της ομάδας. Για να ορίσουμε αυτή τη συστατική ιδιότητα του εμπορευματικού πλούτου, χρησιμοποιούμε τον όρο “ρευστότητα”. Η ρευστότητα του πλούτου τον κάνει ένας είδος φυλαχτού, που προστατεύτει τον κάτοχό του από τις αναποδιές και τα βάσανα που επιφυλάσσει η εμπορευματική ανασφάλεια.

Με αυτή την έννοια λοιπόν, ο πλούτος βγαίνει έξω από το καθαρά ωφελιμιστικό πλαίσιο. Διότι η χρησιμότητά του δεν προέρχεται από την καταπρόσωπο σχέση μεταξύ του αντικειμένου και του ατόμου, αλλά από την ικανότητα του πλούτου να επικεντρώνει πάνω του την ομόθυμη επιθυμία όλης της ομάδας. Πρόκειται για μια νέα και εντελώς ιδιαίτερη πραγματικότητα. Αυτός ο πλούτος, που είναι απολύτως ρευστός επειδή είναι απολύτως επιθυμητός από όλα τα μέλη της εμπορευματικής σχέσης, βρίσκεται στα θεμέλια του νομίσματος. Το χρήμα-νόμισμα είναι ένας κοινωνικά αναγνωρισμένος και νομιμοποιημένος πλούτος. […]

Πρέπει λοιπόν να απομακρυνθούμε από τις περί πλούτου αντιλήψεις, που προέρχονται από τις θεωρίες της αξίας και οι οποίες υιοθετούν την ιδέα ότι ο πλούτος είναι μια ωφελιμιστική “ουσία”, μια “αξία χρήσης” πέραν των κοινωνικών συμβάσεων. Ο πλούτος είναι ουσιαστικά ζήτημα κοινωνικής σύμβασης. Πλούτος δεν είναι παρά αυτό που επιθυμούν όλα τα μέλη μιας ομάδας. […]

Στο σημείο αυτό, η περί μίμησης θεωρία του Ρενέ Ζιράρ μάς βοηθάει να βρούμε ένα κατάλληλο πλαίσιο ανάλυσης για να εξειδικεύσουμε τους ορισμούς μας. Εφόσον όταν κανείς επιθυμεί τον πλούτο, ουσιαστικά επιθυμεί αυτό που επιθυμούν οι άλλοι, ο κοινωνικός μιμητισμός επιβάλλεται σαν η μόνη ορθολογική συμπεριφορά που αρμόζει σε αυτή την κατάσταση σχέσεων, δηλαδή στις εμπορευματικές σχέσεις. Λαμβάνοντας υπόψη τον κατά Ζιράρ μιμητικό ανταγωνισμό, αντιλαμβανόμαστε ότι η μιμητική επιδίωξη του πλούτου από όλα τα μέλη του εμπορευματικού κοινωνικού σχηματισμού απολήγει αναγκαστικά στην εστίαση όλων των επιθυμιών πλούτου σε ένα αγαθό. Όλοι καταλήγουν να επιθυμούν το ίδιοαγαθό ως υπέρτατη ενσάρκωση του πλούτου. Αυτή η ομόθυμη πόλωση έχει ως αποτέλεσμα το ριζικό μετασχηματισμό της φύσης αυτού του εκλεκτού αγαθού. Συγκεκριμένα, για να μην οδηγήσει ο γενικευμένος μιμητικός ανταγωνισμός περί αυτού σε διάλυση της κοινωνίας, το αγαθό αυτό τοποθετείται πέραν και υπεράνω των ατόμων. Ενώ προηγουμένως αποτελούσε μια ιδιωτική και δοκιμαστική μορφή του πλούτου − μια απλή “πρόταση” πλούτου εκ μέρους κάποιου ατόμου ή ομάδας, όπως κάθε άλλο εμπορευματικό αγαθό −, στο εξής αποκτά κοινωνικής εμβέλειας νομιμοποίηση και οι ιδιότητές του παγιώνονται σε “νόμο”. Γίνεται, δηλαδή, νόμισμα. Κατ’ αυτό τον τρόπο, στο τέλος όλης αυτής της πορείας μιμητικών ανταγωνισμών, αναδύεται το νόμισμα, το οποίο δίνει μορφή στον εμπορευματικό διαχωρισμό. Πολύ μακρυά από την ιδέα ότι αποτελεί κάποιο είδους “γενικό ισοδύναμο” ανταλλαγής “αξιών χρήσης”, το νόμισμα είναι νόμισμα χάρη στη γενικευμένη μιμητική πολωση. […]

Έτσι είναι σαφές, ότι κάθε εμπορευματική σχέση, ακόμα και στην πιο στοιχειώδη μορφή της, συνυφαίνεται με την ύπαρξη νομίσματος. Για να το πούμε ευθέως, με δυο λόγια: η εμπορευματική σχέση είναι πάντοτε μια χρηματική-νομισματική σχέση.»

Michel Aglietta και André Orléan, La Monnaie entre Violence et Confiance

[Το νόμισμα μεταξύ βίας και εμπιστοσύνης], εκδ. Odile Jacob, 2002.

Αξία, πόθος για απτό και μετρήσιμο καθολικό

«Για όλους αυτούς τους λόγους, η αγορά δεν είναι σε θέση να ανταποκρίνεται στην ανάγκη για βοήθεια και κάλυψη, την οποία γεννάει ο ίδιος ο εμπορευματικός διαχωρισμός. Από εδώ προκύπτει μια ιδιαίτερη απαίτηση, η “ελεγκτική δύναμη” πάνω στην κυκλοφορία εμπορευμάτων, γιατί μέσα από αυτή τη δυνατότητα ο καθένας ελπίζει ότι η ύπαρξή του θα γίνει λιγότερο αβέβαιη. Και φυσικά, στην οικονομία της αγοράς, αυτή η ελεγκτική δύναμη ενσαρκώνεται στην αγοραστική δύναμη, μιας και η αγορά αποτελεί το μοναδικό νόμιμο τρόπο για να αποκτά κανείς εμπορεύματα.

Όμως, για να μπορεί κανείς να διαθέτει “αγοραστική δύναμη”, πρέπει να είναι σε θέση να ανταποκρίνεται σε δυο προαπαιτούμενα: πρώτον, η αγοραστική του δύναμη να είναι γενική,δηλαδή να του επιτρέπει να αγοράζει οποιοδήποτε εμπόρευμα, άρα να έχει πρόσβαση σε όλατα εμπορεύματα γενικώς∙ και δεύτερον, να μπορεί να παραμένει αδιάπτωτη μέσα στο χρόνο. […]

Αυτό ακριβώς είναι εκείνο που αποκαλούμε “ρευστότητα” και φυσικά το χρήμα είναι εκείνο απ’ όλα τα αγαθά, που η ρευστότητά του είναι απόλυτη. […]

Έτσι, η αντίληψη του οικονομικού, που αντιπροτείνω, είναι ριζικά διαφορετικής φύσης από των mainstream θεωριών. Στη δική μου οπτική, ο κοινωνικός κόσμος δεν οικοδομείται από την απλή προέκταση των επιμέρων ατομικών βουλήσεων, όπως θεωρεί η maistream σκέψη, αλλά είναι προϊόν μιας ισχύος −της σαγήνης του χρήματος−, η οποία υπερβαίνει τις ατομικές αξίες και τις ατομιστικές αναλύσεις. Πράγματι, η επιθυμία του χρήματος είναι μια επιθυμία που σε πολύ μεγάλο βαθμό ξεφεύγει από τη λογική του ανεξάρτητου και αυτεξούσιου ατόμου. Πρόκειται, ακριβέστερα, για μια επιθυμία η οποία περισσότερο επιβάλλεται στους ανθρώπους παρά πηγάζει από την ελεύθερη βούλησή τους. […]

Γι’ αυτό στην οπτική που υποστηρίζω, το χρήμα παίζει τον πρωταρχικό ρόλο ενώ η αξία ενός εμπορεύματος δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ποσότητα χρήματος, που αυτό το εμπόρευμα επιτρέπει να αποκτηθεί κατά την ανταλλαγή. Αυτό λοιπόν που έχει σημασία, είναι η κοινωνική αντικειμενικότητα αυτού του μέτρο, δηλαδή το γεγονός ότι επιβάλλεται στους πάντες. […]

Κι η αντικειμενικότητα της αξίας δεν πρέπει να αναζητηθεί, κατά τη γνώμη μου, στο μέγεθός της, το οποίο είναι εξαιρετικά ευμετάβλητο ανάλογα με τις συνθήκες και τις παραγωγικές σχέσεις. Τι δεν είναι ευμετάβλητο; Αμετάβλητο είναι το γεγονός ότι η αξία αντικειμενοποιείται κοινωνικά στο χρήμα. Αντικειμενικό και αμετάβλητο, δηλαδή, είναι το γεγονός της ύπαρξης της τιμής και όχι το μέγεθός της! […]

Η οικονομική αξία, όπως και οι ηθικές, οι αισθητικές ή οι θρησκευτικές αξίες, είναι καμωμένη από το υλικό που λέγεται κοινό αίσθημα. Η αξία δεν είναι μια ουσία ή μια υπόσταση, που έχουμε να μετρήσουμε. Είναι μια δύναμη, η οποία διαμορφώνει το conatus [το μεράκι, αν μου επιτρέπει ο Σπινόζα –σημ. HS] των δρώντων υποκειμένων. Στο βιβλίο του Οι Στοιχειώδεις μορφές της θρησκευτικής ζωής, ο Εμίλ Ντυρκέμ μας λέει:

“Ο πιστός που κοινωνεί με το θεό του, δεν είναι απλώς ένας άνθρωπος που βλέπει νέες αλήθειες τις οποίες δεν βλέπει ο άπιστος. Είναι ένας άνθρωπος που μπορεί παραπάνω. Αισθάνεται μέσα του περισσότερη δύναμη…”

Σε αυτή την ενέργεια αναγνωρίζουμε την ύπαρξη των αξιών, μέσω των οποίων κινείται μιας κοινωνία. Και το ίδιο ισχύει για την οικονομία: δεν την προσδιορίζει η αναζήτηση της χρησιμότητας, η οποία αποτελεί ένα μάλλον άτονο πάθος, αλλά ο πόθος του χρήματος. Στα βιβλιά εβραϊκά για παράδειγμα, η λέξη για το χρήμα είναι kessef, που προέρχεται από το ρήμαLehikassed, το οποίο σημαίνει “ποθώ με πάθος”. Παρόμοια, μια από τις αραβικές λέξεις για το χρήμα, η λέξη al–mal (ή al–maal) έχει κι αυτή, όπως η λέξη kessef, για ρίζα της την έννοια του έντονου πόθου ή και του φθόνου.

Αυτή η αντίληψη του χρήματος βρίσκεται στους αντίποδες της εργαλειακής θεώρησης, την οποία λατρεύουν οι οικονομολόγοι, γιατί μας καθιστά ορατή μια πραγματικότητα που ξεφεύγει από την ορθολογικότητα μιας και στ’ αλήθεια δεν υπάρχει τίποτα το ορθολογικό στο να ποθεί κανείς το χρήμα.

Υποστηρίζουμε λοιπόν, ότι οι διάφορες θεωρίες της αξίας −τόσο αυτές που την ανάγουν στη χρησιμότητα, όσο κι αυτές που την ανάγουν στην εργασία− πρέπει να κατανοηθούν με αφετηρία αυτή την αγωνιώδη απορία των ανθρώπων μπροστά σ’ ένα φαινόμενο που τους ξεπερνάει, που δεν το ελέγχουν και που κοροϊδεύει τη λογική τους. Εδώ βρίσκεται και ο λόγος που οι οικονομικές αξίες μάς έχουν κατακυριεύσει: επενδύουμε με τόσο πάθος σε αυτές, που χάνουμε την ικανότητα να τις παρατηρήσουμε από απόσταση και με σκεπτικισμό. […]»

André Orléan, Συνέντευξη στον Rainer Diaz-Bone

Φθινόπωρο 2013

Το θεσμοκεντρικό μοντέλο γένεσης του χρήματος

«Εμπορευματική οικονομία είναι μια οικονομία, στην οποία η παραγωγή αφήνεται στα χέρια ενός πλήθους αυτόνομων παραγωγών-ανταλλακτών, που παίρνουν τις αποφάσεις τους εντελώς ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλον. Ωστόσο, άπαξ και αναπτυχθεί έστω κι ελάχιστα ο καταμερισμός της εργασίας, ο κάθε παραγωγός-ανταλλάκτης αρχίζει να εξαρτάται στενά από ένα πολύ μεγάλο αριθμό άλλων παραγωγών-ανταλλακτών τόσο σε ό,τι αφορά την ίδια την παραγωγή (προκειμένου να αποκτήσει όσα χρειάζεται για να παράξει), όσο και σε ό,τι αφορά την πώληση των προϊόντων του, δεδομένου ότι στο παιχνίδι εμπλέκεται πλέον ένα πλήθος δυνητικών καταναλωτών. Επιπλέον, η ταυτότητα αυτού του πολύ μεγάλου αριθμού ατόμων διαφοροποιείται συχνά σε συνάρτηση με την εξέλιξη των τεχνικών παραγωγής και των προτιμήσεων των καταναλωτών. Κοντολογής, σε μια ανεπτυγμένη εμπορευματική κοινωνία ο καθένας εξαρτάται δυνητικά από όλους. Πώς θα μπορούσε επομένως να οργανωθεί μια τέτοια “ρευστή και κλυδωνιζόμενη αλληλεξάρτηση”; Είναι προφανές ότι ο αντιπραγματισμός δεν είναι η απάντηση. Θα ήταν σαν να λέμε ότι είναι δυνατόν πως, κάποιος που φτιάχνει αυτοκίνητα, θα μπορούσε να το κάνει μέσα από μια ατέλειωτη σειρά διμερών αντιπραγματιστικών ανταλλαγών με όλους τους πελάτες του! Ανταλλάσσοντας τι με τι στο κάτω-κάτω της γραφής; Αστείο και να το σκεφτείς.

Ποια είναι λοιπόν η θεμελιακή Αρχή πάνω στην οποία δομούνται οι εμπορευματικές οικονομίες; Είναι η αφηρημένη αξία. Η εμπορευματική παραγωγή είναι μια παραγωγή πουμοναδικό σκοπό έχει την ιδιοποίηση της αφηρημένης αξίας, δηλαδή του γενικού δικαιώματος πάνω στην ολότητα. Αν αυτή την ιδέα περί αξίας δεν υπήρχε εκ των προτέρων αγκιστρωμένη μέσα στα μυαλά των παραγωγών-ανταλλακτών, δεν θα μπορούσε να υπάρξει ούτε προσφορά εμπορευμάτων, ούτε και μαζική παραγωγή.

Στόχος μας δεν είναι να προτείνουμε μια καινούργια θεωρία της Αξίας, που θα μας υποδεικνύει τρόπους για να βρίσκουμε πόσο αξίζει ένα εμπόρευμα! Αυτό που μας ενδιαφέρει, απεναντίας, είναι να υπογραμμμίσουμε το γεγονός ότι εμπορευματική παραγωγή δεν μπορεί να υπάρξει παρά μόνο σε μια κοινωνία για την οποία η ιδέα της αξίας, δηλαδή το ότι κάτι έχει αξία για το μέγιστο δυνατό αριθμό ατόμων, έχει μια κοινωνικά αναγνωρισμένη ύπαρξη.

Με αυτή την έννοια, σε μια εμπορευματική οικονομία η αξία βρίσκεται στα θεμέλια της σχέσης με τον άλλον και είναι εκείνο δια του οποίου ο εμπορευματικός κόσμος επιβάλλεται πάνω στα άτομα. Έτσι, η σχέση του εμπορευματικού ατόμου με τον περίγυρό του χτίζεται μέσα από τον υπολογισμό του σε πόσους και πόσο μπορεί να πουλήσει. Γι’ αυτό το λόγο οι λογαριασμοί είναι, μέσα στο εμπορευματικό σύμπαν, ο τρόπος με τον οποίο εκφράζονται τα δικαιώματα και οι υποχρεώσει καθενός έναντι των άλλων. […]

Λέει ο Άνταμ Σμιθ στον Πλούτο των Εθνών:

“Μετά την πρώτη εγκαθίδρυση του καταμερισμού της εργασίας, κάθε σώφρων άνθρωπος χρειάστηκε φυσικά να ρυθμίζει τις υποθέσεις του έτσι ώστε να έχει πάντοτε στην κατοχή του, πέρα από κάποιο αγαθό που τον ενδιαφέρει να παράγει για τον εαυτό του, και μια ποσότητα ενός άλφα ή βήτα εμπορεύματος, το οποίο κατά τη γνώμη του οι περισσότεροι άνθρωποι θα δέχονταν να πάρουν ανταλλάσσοντάς το με τα δικά τους προϊόντα” (σ. 26)

[…] Ο καθένας δηλαδή προσπαθεί όσο περισσότερο μπορεί να “μαντέψει” αυτό που θεωρείται “πλούτος”, δηλαδή ποια είναι εκείνα τα αγαθά που αναγνωρίζει ως πλούτο ο μέγιστος αριθμός των συνανθρώπων του. Επομένως, αναζήτηση του πλούτου σημαίνει αναζήτηση αυτού που οι περισσότεροι θεωρούν σαν πλούτο. Αυτός ο αυτοαναφορικός ορισμός του πλούτου (“πλούτος είναι αυτό που οι περισσότεροι θεωρούν σαν πλουτο”) οδηγεί σε μια λογική μιμητικής αντιπαλότητας μεταξύ διαφόρων αγαθών, που προτείνονται ως πλούτος.

Πράγματι, η υιοθέτηση μιας άλφα αντίληψης του πλούτου αποκτά μεγαλύτερη σημασία για το άτομο στο βαθμό που αυτή η αντίληψη είναι αντικείμενο μιας ευρύτατης συμφωνίας. Όσο μεγαλύτερη είναι η συμφωνία, τόσο μεγαλύτερο είναι το πεδίο κυκλοφορίας του αγαθού που θεωρείται πλούτος, και επομένως τόσο περισσότερα σε ποσότητα και ποικιλία είναι τα εμπορεύματα που μπορεί να αποκτήσει όποιος κατέχει το συγκεκριμένο αγαθό-πλούτο. Με άλλα λόγια, διευρύνεται το πεδίο ισχύος των δικαιωμάτων που ενσαρκώνει η καταχή αυτού του πλούτου.

Από εδώ προκύπτει αναπόφευκτα το κλασικό φαινόμενο των “αυξανόμενων αποδόσεων”: ο καθένας κυνηγάει την πιο διαδεδομένη αναφορά, το αγαθό που ενσαρκώνει τον πλούτο για τους περισσότερους, για να συμμορφωθεί σε αυτήν και να κερδίσει τα δικαιώματα που αυτή προσφέρει. Με αυτό τον τρόπο γίνεται αισθητή η ισχύς του πλήθους. Είναι προς το συμφέρον καθενός να τροποποιήσει την ατομική αντίληψή του για τον πλούτο υιοθετώντας εκείνη που αποδέχονται οι περισσότεροι, διότι με αυτό τον τρόπο πολλαπλασιάζει τις δυνατότητές του να συναλλάσσεται −πράγμα που αποτελεί ζωτικής σημασίας προϋπόθεση της εμπορευματικής ισχύος. Αυτή ακριβώς η λογική, που αναγκάζει τον καθένα να προσαρμόζεται στη υπερισχύουσα αντίληψη του πλούτου, μπορεί να ονομαστεί μιμητική. Κι έτσι, μέσα σε ορισμένες γενικές συνθήκες, αυτή μιμητική διαδικασία οδηγεί κατόπιν συγκρούσεων σε μια κατάσταση, στην οποία οι εμπλεκόμενοι συμφωνούν τελικά να υιοθετήσουν από κοινού ένα συγκεκριμένο αγαθό, ή σημείο, ως εκπρόσωπο του πλούτου. Πρόκειται για το φαινόμενο που αποκαλούμε “μιμητική πόλωση”, ή ακόμα “φαινόμενο εκλογής”. Από εδώ προκύπτει το χρήμα. […]

Πρέπει εδώ να υπογραμμίσω, ότι οι θέσεις μας αυτές δεν απορρίπτουν υποχρεωτικά όλες τις νομισματικές αναλύσεις που κάνουν οι οπαδοί των εργαλειακών θεωριών. Πράγματι, όταν ένα νόμισμα σταθεροποιηθεί ως αντικείμενο εμπιστοσύνης εκ μέρους όλων των οικονομικών παραγόντων, τότε συμπεριφέρεται de facto σαν ένα απλό εργαλείο των ανταλλαγών −κι έτσι μπορεί κανείς να το αναλύσει μέσω των τριών θεμειακών λειτουργιών του, ως λογιστική μονάδα, ως μέσον αποταμίευσης και ως μέσο κυκλοφορίας. […]

Όμως για να μπορεί ένα νόμισμα να διατηρεί αυτές τις λειτουργίες, πρέπει κατά πρώτο λόγονα διατηρείται η συμφωνία πάνω στην οποία “εκλέχτηκε”. Κι αυτό δεν είναι καθόλου προφανές, μιας και η ενοποίηση του εμπορευματικού πεδίου με άξονα ένα κεντρικό νομισματικό γνώμονα αφήνει πάντοτε απ’ έξω ορισμένα επιμέρους συμφέροντα, τρέφοντας με αυτό τον τρόπο ένα υποβόσκον συγκρουσιακό δυναμικό που, άπαξ και βγει στην επιφάνεια θέτοντας σε αμφισβήτηση την ενότητα του νομισματικού πεδίου, οδηγεί σε αυτό που γνωρίζουμε ως νομισματική κρίση».

André Orléan, Εισήγηση στο σεμινάριο

«De l’ auto-organisation au temps du projet»,

11-18 Ιουλίου 2007

Δανεισμός, χρηματοπιστωτικό σύστημα και καπιταλισμός

«Το νόμισμα, ως ένας κοινωνικά αναγνωρισμένος και νομιμοποιημένος πλούτος, είναι ένα πολιτισμικό γεγονός, το οποίο μας έρχεται από τα βάθη του χρόνου. Πολύ πριν από την επινόηση λεπτομερειακά σκαλισμένων νομισμάτων στις ελληνικές πόλεις του Αιγαίου πελάγους κατά τον 5 ο π.Χ αιώνα, συναντάμε σχετικά τεκμήρια από την εποχή των Σουμερίων της 3 ης χιλιετίας π.Χ. Πρόκειται για νομίσματα όπου είναι σκαλισμένο το κεφάλι της Αστάρτης, μιας μητρικής θεότητας που συμβόλιζε τόσο τη γέννηση όσο και το θάνατο. Τούτο υποδεικνύει τον αμφίπλευρο χαρακτήρα του νομίσματος ήδη από τις καταβολές του: μέσον κοινωνικής συνοχής, μέσον ειρήνευσης μέσα στην κοινότητα, αλλά και διακύβευμα αγώνα για την ισχύ και πηγή θανάσιμης βίας. […]

Πράγματι, το νόμισμα δεν καταργεί τις ενδογενείς αντιφάσεις της επιθυμίας για πλούτο. Τους δίνει όμως μορφές, μέσα στις οποίες μπορούν να κινούνται μετασχηματίζοντας τη βία σε κοινωνική δυναμική. Οι μορφές αυτές είναι οι μορφές των νομισμάτων που σχετίζονται με το δανεισμό. Αυτά τα νομίσματα μετασχηματίζουν την εμπορευματική αντιπαλότητα σε μια αντιφατική σχέση μεταξύ δανειστών και δανειζομένων. Από αυτή τη σχέση γεννήθηκε ο καπιταλισμός. Πρόκειται για μια ειδική σχέση, η οποία ρυθμίζεται από το νόμισμα και με τη σειρά της ρυθμίζει τους κανόνες της κυριαρχίας του. […]

Εδώ το νόμισμα συνδέεται άρρηκτα με την πίστωση και η πίστωση στηρίζεται σε μια εμπιστοσύνη, η οποία εκφράζεται στην πίστη σε ένα αξιακό απόθεμα. Συνεπώς στον καπιταλισμό οι κανόνες κυριαρχίας ρυθμίζονται από το χρηματοπιστωτικό σύστημα, μέσω του οποίου επιβάλλονται στο σύνολο της οικονομίας. […]».

Michel Aglietta και André Orléan, La Monnaie entre Violence et Confiance

[Το νόμισμα μεταξύ βίας και εμπιστοσύνης], εκδ. Odile Jacob, 2002.

[1] Σημείωση του HS Ο φάκελος θα συνεχιστεί με ορισμένα ακόμα θεμελιακά κείμενα πριν ακολουθήσει μια γενική σύνοψη των θέσεών μας επί του θέματος.

 

 

Happy Few/News&tips arhive.

The Competitive Ones

Why greed is evolving as a natural thing and a virtue in modern societies.

«Obviously if all we had was a competitive side, we would be killing each other over a piece of fruit. But, that does not mean that being competitive is purely a bad thing.

Our competitive nature is one aspect of us that helps us survive and thrive. It is what makes us want to invent things and be better than we are, constantly wanting to improve ourselves.»

Obviously, the only thing restricting us from killing eachother is laws, not common sense or critical thinking. It sucks ass to get caught for murder, except if it’s accompanied by the sound of drums and bells..

Why it is a bad thing rather for a humane society? The competitive nature of animals doesn’t include any sense of greed, but the unwritten law of the unconscious nature of the animal, the «food chain» law that is, the survival instincts that persist as it is the only mechanism of living in the animal kingdom/society.

In a human society it must be stated that the «homo sapiens» is rather in an advantage since he broke free of the unconscious state of mind, living now out of the food chain. Even exploiting not only the natural order of things, but abusing even himself in that respect, contradictory to a conscious or wise proclamatory that he is in fact something more, better and wiser («homo sapiens equals to «wise man»).
Thus the exploit of any kind is inhumane, not just unwise and against any kind of logic and reason. Further more it obscures reality to a hallucinating state, not de profundis in any case, because it obstructs the natural evolution of animals and nature as a whole.

If all man has to offer to a civilization of the unconscious is he’s stupidity of applying the same unhuman reasons as a system, then «homo sapiens» it is not. The so-called competitive nature enhances only greed within the oblivious and conformist man and not to excel in creative thinking so to help evolve as a specie that overcome the unconscious state of animals first. The competitive nature with the intelligent aspect of it produces excuses that come from the hunger to sustain the staff ones posses, as possession has become the only virtue for the specie that, now, under a conscious state of mind needs a purpose to live, but not evolve furthermore.

Expanding thoughts on troubling times. Why is everyone so desperate for love and proclaim the aspects of it? Who of us understands «love» in such a profound manner that he preaches it in the cracks between hate, war, money, greed, peace and humanity? If everyone has such a clear grasp of the meaning, then the result doesn’t seem similar the least. There has never been a specie in this planet to kill so many, and have so much blood in his hand other than human. Excusing ourselves in an unconscious state, doesn’t practical apply to the conscious state inside of us. All the beautiful lies expand the inner misery, people living quiet lives of desperation dependent on drugs like voting, buying and consuming, finding «purposes» and activities. Thinking is doing something, that is something weird for you.

So, ask all the people these questions…»what would you do if you had infinite money?». Isn’t it troubling to know that 90% of the people would want to do something else than what they actually forced to do? If forced, are they actually happy or in despair? That is a hypothesis of course, nevertheless we know the facts of human history. WWI was welcomed with applause and happiness, a purpose, something to do, to get out of despair and boredom. By the end of it more than 10 million dead and an unpresidential social destruction, on cities, human lives, moral and critical thinking. The problems this «solution» brought up were even more and even gave birth to what we call «diplomacy» as a profession now. Through diplomacy now all wars are valid but anyone can say his opinion against it. That’s because nobody cares since it is something that was decided by law and diplomacy. So we all conform for the good of the «commonwealth» and societies evolve under the same sun by hallucinating and we sleep ourselves in the rhetoric of greed. Everything that helps us become humanly inhumane.

Αυξάνεται η γνώση μας αλλά όχι και η σοφία μας.
Όσο προχωράμε προς το μέλλον αυτή θα είναι η κατάσταση. Θα αυξάνεται η γνώση μας και θα εφαρμόζεται απο επιστημονικά επιτεύγματα τα οποία θα έχουν τεχνολογική εφαρμογή τα οποία θα χρησιμοποιούνται απο το καπιταλιστικό σύστημα μέσω της βιομηχανικής οδού. Αυτό σημαίνει αυτοματοποίηση το οποίο ισοδυναμή με σταδιακή και μόνιμη αύξηση ανεργείας.

Αυτό σημαίνει κοινωνικίο αναβρασμό γιατί ως γνωστό η ανεγκέφαλη πλειοψηφία έμαθε να σκέφτονται άλλοι για αυτή και τώρα διώκεται απο τον φόβο οτι η χανούμισα θα διωχτεί απο το χαρέμι, οπότε ως λύση δεν είναι η σκέψη πάλι, αλλά ο αγώνας. Μπορεί έτσι το καζάνι που βράζει να φανεί οτι απελευθερώνει κρίσιμη ενέργεια/οργή, αλλά όχι ανισότητα. Αυτοί οι αγώνες διατηρούν την ανισότητα καθώς το σύστημα στηρίζεται στην μαζική βλακεία, εξαρτιέται απο αυτή.

The first and last r-evolution happened thousand of years ago and it wasn’t our own doing. It was a natural thing as universe has no laws than the ones we make for it, but yet we should consider that the universe, since we come from it as we are created by it with the same materials as the universe itself, is trying to understand itself. Not a purpose but only inner workings of understanding and awakening. So all this meaningles economics and politics is doing, is nothing more than keep us occupied away from thought and evolution, rather to it. We coming out of reality, not at presence with it.

Stupidity grows exponential and has a PhD to prove it in many cases, all reason is forsaken, Socrates, Aristotle, Diogenes, they all were rejected from their societies whom they strive to help become more intelligent and humane. The human greed and stupidity choose every time the easy way, not the thinking one, not the wise one, because to become wise demands brain cells and we all sold ours when we entered the educational system and the social structures of conformity.

 There is no game of suffering that can provide comfort. That’s why we are so dependent on drugs. One pain will make you forget the other, but that doesn’t mean the old pain was resolved. It is there, hiding behind the new one. So problems accumulate, stuck on top of the other and we choose to ignore them. The willingly blindfold innocent sadists.

Το άγνωστο κατοικεί μες το μυαλό μας

Το θέμα του μαθήματος ήταν η Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα θετικά, τα αρνητικά, οι κίνδυνοι γενικά.

Το θέμα πήρε προσωπική στροφή για τον καθένα, καθώς ο καθένας μας έχει χτίσει ένα τοίχος αυτοπροστασίας μέσα απο μια ιστορία ιδεολογιών. Αισθανόμαστε ασφαλείς στον βαθμό που υιοθετούμε απόψεις για τις οποίες πρέπει να μαχόμαστε συνέχεια. Για κάποιο λόγο θεωρούμε οτι ο θάνατος είναι ένα ψέμα κάπου στο ασυνείδητο μέρος μας ίσως. Νιώθουμε ανασφαλείς και άσχημα, «αρνητικά» όπως αρεσκόμαστε να λέμε, για τον θάνατο. Σα να μην υπάρχει, σα να μην είναι εκεί στο τέλος της γραμμής. Θεωρούμε οτι πρέπει να διαιωνίσουμε και την ιδεολογία μας, την παράδοσή μας. Σα να λέμε πως είμαστε ανίκανοι να φτιάξουμε κάτι νέο, κάτι καλύτερο, οπότε προσκολλάμε σε κάτι απαρχαιωμένο και πολεμάμε για αυτό. (Πάλι Λιαντίνης μου έρχεται στο μυαλό συνειρμικά). Ο φόβος είναι το κυρίαρχο στοιχείο, «όχι δεν θα μοιραστούμε, θα επιβληθούμε». Έτσι βλέπουμε και ορίζουμε την κοινωνία μας. Την χτίζουμε πάνω στην ικανότητά μας να διαχωρίζει και στην ανικανότητά μας να ενώνει.

Ο παπάς της τάξης μας με ρώτησε αργότερα πως μπορώ να μένω τόσο ήρεμος. Ήταν μια καλή ερώτηση που δεν σκέφτηκα πολύ εκείνη την στιγμή. Ο λόγος ήταν επειδή η διάθεση στην τάξη ήταν επιθετική, ο καθένας ανυπομονούσε να εκτοξεύσει τις απόψεις του, απόλυτες και μοναδικές και προσωπικά σωστές. Κατανοώ οτι η ανταγωνιστική κοινωνία μας μας έχει κάνει να πιστεύουμε οτι πρέπει να μαχόμαστε για ότι πιστεύουμε…ελπίζοντας οτι στο τέλος θα μείνει μόνο η δική μας άποψη όρθια. Έτσι πάμε σε πόλεμο στο όνομα της ειρήνης, και της λογικής, στο όνομα «ανώτερων ιδανικών» και επιστρέφουμε ως κατακτητές της ειρήνης! Συνεχίζεται ο πόλεμος όμως, δεν είναι περίεργο? Μια ατελείωτη σειρά απο πολέμους και αναταραχές η ανθρώπινη ιστορία.

Μου θυμίζει την ημέρα που κάναμε την θεωρία της εξέλιξης του Δαρβίνου την οποία δεν δημοσιοποίησε παρά 20 χρόνια αργότερα ενώ ήδη είχε στοιχεία. Φοβόταν τόσο την επιστημονική κοινότητα όσο και τις αντιδράσεις μιας κοινωνίας που ζούσε με απόλυτες σταθερές, τόσο σταθερές σε σημείο δογματισμού που σκότωνε, φυλάκιζε και δολοφονούσε συστηματικά για να επιβάλει και συντηρήσει αυτές τις ιδέες. Το έκανε για να είναι και αυτός ένας σωστός φιλόσοφος και επιστήμονας φυσικά. Μετά απο 20 χρόνια απο την απο την αρχική του διαπίστωση κατέληξε στο συμπέρασμα της θεωρίας της εξέλιξης, το οποίο επίσης καταρρίπτει τον μύθο του πιο ισχυρού! Δεν επιβιώνει το ζώο που έχει την περισσότερη φυσική δύναμη, αλλά εκείνο που είναι πιο ικανό να προσαρμοστεί στο περιβάλλον του. Την επόμενη μέρα στην τάξη αποδείχτηκε οτι ακούμε οτι μας αρέσει, μας βολεύει και θέλουμε να ακούσουμε μόνο. Το επιχείρημα ήταν, στο θέμα των αδικιών που πράττει η Ευρωπαϊκή Ένωση σε διάφορα επίπεδα, είναι πως ισχύει ο νόμος του ισχυρού στην κοινωνία μας. Δεν χρειάζεται να ανατρέξουμε στο τι κάνει ο κάθε πολίτης-καταναλωτής-εργάτης για αυτό. Προφανώς προσαρμόζεται. Η ισχύ του είναι μια ψήφος ανα 4ετία, οπότε στο μεσοδιάστημα πρέπει να προσαρμοστεί σιωπηλά και ατομικά/ιδιωτικά. Οπότε δεν έχει και τόση σημασία τι συμπεράσματα βγαίνουν μέσα απο τις φιλοσοφικές/επιστημονικές αποκαλύψεις και ευρήματα αν εμείς δεν έχουμε την ικανότητα να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε. Η κοινωνία δεν αλλάζει, προσαρμόζεται. Το σύστημα, προσαρμόζεται.

Η αλήθεια είναι πως δεν θέλω και δεν αποσκοπώ να επιβληθώ σε κανέναν. Αυτή είναι η απάντηση. Πολύ περισσότερο σε κάποιον που δεν έχει ως σκοπό να ακούει, αλλά να επιτεθεί ή αμυνθεί σε κάθε ευκαιρία. Όλα μοίρασμα είναι σε μια κοινωνία. Είμαστε εχθροί του εαυτού μας μόνο, οπότε κ εχθρικά βλέπουμε τους άλλους κατα βάθος. Αυτό είναι και μια ρεαλιστική και όχι απαισιόδοξη στάση. Απαισιόδοξη είναι η δομή της κοινωνίας μας μόνο και η συνεχιζόμενη προσπάθειά μας στην απόρριψη της πνευματικότητάς μας. Ο καθένας μπορεί να πάει σε πόλεμο, λίγοι να ζήσουν ειρηνικά και αρμονικά.

Δεν έχει σημασία αν ειπώθηκε απο τον Τσάρλι Τσάπλιν, τον Κρισναμούρτι, τον Τζών Λέννον, τον Ιησού ή οποιονδήποτε άνθρωπο που στάθηκε απέναντι στον παραλογισμό της κοινωνίας μας. Πρέπει να βρεθεί μέσα μας απο τον καθένα ξεχωριστά, ατομικά και να μοιραστεί. Το άγνωστο, αυτό που φοβόμαστε δηλαδή, κατοικεί μες το μυαλό μας.

«Εις μικρόν γενναίοι» μου

Έχετε δεί την ταινία για τον Αβραάμ Λίνκολν?
Δεν θα αναγνωρίσουμε το ίδιο πρόσωπο και το βάθος των σκέψεών του μέσα απο μια ταινία φυσικά, ειδικά όπως παρουσιάζεται μέσα απο μια βιομηχανία, δεν είναι? Γιατί αυτό δεν είναι και η Τέχνη του κινηματογράφου πλέον? Μια ακόμα βιομηχανία με σκοπό μόνο το κέρδος?

Ίσως σκεφτήκατε γιατί μιλάω για τον Λίνκολν και όχι για κάποιον φιλόσοφο, Έλληνα, εδώ φουσκώνουμε και απο υπερηφάνεια για κάποιο λόγο που αδυνατώ (…) να καταλάβω.
Ο λόγος που επέλεξε συγκεκριμένα αυτόν βέβαια ο Ρόμπινσον είναι επειδή μιλούσε στις ΗΠΑ και γνώριζε οτι θα συσχετιστούν οι ακροατές του με το θέμα του περισσότερο.Θα μπορούσαμε σίγουρα να μιλήσουμε για τον Αριστοτέλη και τις απόψεις του περί παιδείας, αλλά πρώτον δεν νομίζω οτι καταλαβαίνουμε πραγματικά τι έλεγε, και επίσης είμαστε ιδιαίτερα επιφανιακοί στην προσέγγιση φιλοσοφικών ζητημάτων γιατί ο σκοπός της Φιλοσοφίας βλέπετε είναι η αναζήτηση της αλήθειας και η αλήθεια είναι το μόνο που αποφεύγουμε στην κοινωνία μας όπως ο Διάβολος το λιβάνι.Ο Εωσφόρος ναι.

Λέει τα εξής:

«Πρόσφατα διάβασα μια υπέροχη ρήση του Αβραάμ Λίνκολν, που πιστεύω ότι και εσείς θα την βρίσκατε ενδιαφέρουσα αυτήν τη στιγμή. Είπε τα εξής τον Δεκέμβριο του 1862, κατά τη διάρκεια του δεύτερου ετήσιου συνεδρίου του Κογκρέσου. Να σημειώσω ότι δεν έχω ιδέα τι γινόταν εκείνη την εποχή. Δεν μαθαίνουμε Αμερικανική ιστορία στη Βρετανία. Την αποσιωπούμε. Ξέρετε, είναι πολιτική μας. Λοιπόν, χωρίς αμφιβολία, κάτι συνταρακτικό συνέβαινε το Δεκέμβριο του 1862, το οποίο όσοι είναι μεταξύ μας Αμερικανοί θα το γνωρίζουν.

Αλλά είπε το εξής: «Τα δόγματα του ήρεμου παρελθόντος είναι ανεπαρκή στο καταιγιστικό παρόν. Οι περιστάσεις είναι πολύ φορτισμένες με δυσκολίες και πρέπει να αρθούμε στο ύψος τους μαζί τους». Την αγαπώ αυτήν την ρήση. Όχι να αρθούμε ΣΤΟ ύψος των περιστάσεων αλλά να αρθούμε ΜΑΖΙ με τις περιστάσεις. «Δεν έχουμε ξαναζήσει τέτοιες καταστάσεις, για αυτό και πρέπει να σκεφτούμε με νέο τρόπο και να δράσουμε με νέο τρόπο. Πρέπει να απελευθερώσουμε πρώτα τους εαυτούς μας και στη συνέχεια να σώσουμε τη χώρα μας»

Την αγαπώ πολύ την λέξη «απελευθερώνω». Ξέρετε τι υπονοεί; Ότι υπάρχουν ιδέες που μας σκλαβώνουν το μυαλό, ιδέες τις οποίες τις αποδεχόμαστε σαν τη φυσική τάξη των πραγμάτων, τον τρόπο που υπάρχουν τα πράγματα. Και πολλές από τις ιδέες μας είναι διαμορφωμένες, όχι για να συνάδουν με τις συνθήκες αυτού του αιώνος, αλλά για να ταιριάζουν με τις συνθήκες προηγούμενων αιώνων. Ωστόσο το μυαλό μας είναι ακόμα υπνωτισμένο από αυτές. Και πρέπει να απελευθερώσουμε τους εαυτούς μας από κάποιες από αυτές. Βέβαια είναι ευκολότερο να το λέμε παρά να το κάνουμε. Είναι πολύ δύσκολο να γνωρίζουμε καν ποιά πράματα τα παίρνουμε σαν δεδομένα. Και ο λόγος είναι οτι πολύ απλά τα έχουμε στο μυαλό μας σαν δεδομένα.«

Παρατηρήσατε τις διαφορές?
Πόσο προσεγμένος είναι ο λόγος του? Πόσο προσεκτικά επέλεξε τις λέξεις που θα διατυπώσουν την σκέψη του ο Λίνκολν?
Δεν μπορεί να υπάρξει παρανόηση, μόνο αποσιώπηση. Ο Ρόμπινσον ανέλυσε επιτυχώς το μικρό αυτό κείμενο, που θα έπρεπε, κάτω απο λογικές συνθήκες, να φέρνει μύριες άλλες σκέψεις που συσχετίζονται με το θέμα της παιδείας και κοινωνίας μας, κατ’ επέκταση, μέσα στο μυαλό μας.Δεν συμβαίνει όμως. Είμαστε το ακροατήριο, είναι θεατρική παράσταση απο μια οπτική αυτό που συμβαίνει. Υποκύπτουμε στο ένστικτο της επιβίωσης όταν ο μόνος κίνδυνος που έχει απομείνει για τον Σοφό Άνθρωπο (Homo Sapiens) είναι ο ίδιος του ο εαυτός.

Οπότε σε μια ταινία δεν θα πάρουμε δείγματα της πραγματικότητας ενός ανθρώπου, των σκέψεων και του βάθους αυτών. Το πόσο επηρεάζεται η πολιτική βούληση ενός ανθρώπου που απέκτησε (ή κατέκτησε) ένα αξίωμα, αλλάζει απο την αρχική της θέση καθώς η πολιτική έχει μετατραπεί σε οικονομία. Περάσαμε στο Οικονομικό μοντέλο, κάθε είδος και ίχνος πνευματικής διαύγειας εξοστρακίζεται μεθοδικά και αποτελεσματικά και μένουμε να χειροκροτούμε τις τεχνολογικές μας εξελίξεις. Αυτός που έχει περισσότερα, είναι περισσότερα. Όσο κινούμαστε πιο βαθιά στο πέρασμα του χρόνου, τόσο συρρικνώνεται η αντίληψή μας θεωρώ. Η αντιληπτική μας ικανότητα είναι εκ διαμέτρου σε αντίθετη πορεία απο αυτή του σύμπαντος. Ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε το εκάστοτε πρόβλημα είναι το πρόβλημα, όχι το πρόβλημα καθεαυτό.

Η κρίση, αυτή η λατρεμένη λέξη πια, είναι βαθιά πνευματική και διανοητική και όχι οικονομική. Η οικονομία είναι ένα παιχνίδι για αγρίους πλέον. Πολιτισμός είναι η ικανότητα του ανθρώπου να σκέφτεται, να μάθει να μιλάει, να συζητάει, να ακούει, να συμπάσχει, να βοηθάει, να προσφέρει και να μοιράζεται ο ένας με τον άλλον. Οτιδήποτε υλιστικό είναι χρήσιμο μόνο ως μέσο διαβίωσης και όλα παρέχονται σε αφθονία απο τον πλανήτη αν είμαστε μεθοδικοί και λογικοί προς αυτόν.

Reference (Το κείμενο προέρχεται απο την σχετική ομιλία) : Bring on the Learning Revolution του Κέν Ρόμπινσον.

Τόνι Πόρτερ: Ένα μήνυμα προς τους άντρες

Ο λόγος που πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε είναι τόσο για εμάς τους ίδιους, όσο και για τους συνανθρώπους γύρω μας, για τα παιδιά μας, τα παιδιά των άλλων, το καλό της κοινωνίας. Κάποια στιγμή πρέπει σοβαρά να σκεφτούμε το είδος της κοινωνίας που θέλουμε, το είδος της κοινωνίας που θα μας κάνει ευτυχισμένους. Ίσως αυτή η απόφαση να έχει παρθεί ήδη, κανείς δεν ρωτάει κανέναν ποτέ, απλά συνεχίζουμε να σκάβουμε εκεί που κάποιος άλλος ξεκίνησε και δεν μας ενδιαφέρει να μάθουμε γιατί σκάβουμε, απλά το κάνουμε. Δεν έχει σημασία αν είναι ένα τάφος ή μια φυλακή, απλά ακολουθούμε το ρεύμα και αισθανόμαστε ικανοποίηση τουλάχιστον που μένουμε στα όρια του νόμου.

Η ομιλία που ακολουθεί είναι απο το TED, που όπως κάθε άλλο μέσο δέχεται αρνητικές κριτικές, άλλες φορές δίκαια, άλλες άδικα, αλλά, ένας άνθρωπος σκεπτόμενος ξέρει πως μονάχος του ΠΡΕΠΕΙ να ερευνήσει για να μάθει. Ακούω συνέχεια ανθρώπους να παίρνουν για δεδομένο τον λόγο κάποιου για κάποιον που ποτέ δεν άκουσαν ή μίλησαν μαζί του και αναρωτιέμαι πως κανείς δεν βλέπει αυτή την αβάσταχτη ελαφρότητα του μυαλού του. Ακόμα χειρότερα συνεχίζει να βασανίζεται για το τι να πιστέψει και τι όχι, τι μπορεί να είναι καλό και τι κακό. Εκεί, απλά γνωρίζεις το μέγεθος της ανασφάλειας που έχει γεμίσει η υποτιθέμενη ασφάλεια του πολιτισμού μας τον κάθε άνθρωπο. Βρίσκεται στην κρίση του καθενός, να ξεκινήσει να σκέφτεται, να παρατηρεί, να συζητάει, να δέχεται και να μάθει να αγαπάει. Επιπλέον, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε την αναγκαιότητα του γεγονότος πως όλα είναι επιλογές μας, είμαστε υπεύθυνοι τόσο για την ζωή μας όσο και για το είδος και την μορφή της κοινωνίας μας.

Ένα Μήνυμα Προς Τους Άντρες

Καθώς μεγάλωνα σαν αγόρι, μας μάθαιναν οτι οι άντρες έπρεπε να είναι σκληροί, να ειναι δυνατοί να είναι γενναίοι, να κυριαρχούν — χωρίς πόνο, χωρίς συναισθήματα, με εξαίρεση την οργή — και σίγουρα χωρίς φόβο — ότι οι άντρες έχουν τον έλεγχο, που σημαίνει ότι οι γυναίκες δεν τον έχουν ότι οι άντρες ηγούνται και ότι εσείς πρέπει απλά να ακολουθείτε και να κάνετε αυτό που λέμεότι οι άντρες είναι ανώτεροι, οι γυναίκες είναι κατώτερες ότι οι άντρες είναι δυνατοί, οι γυναίκες αδύναμες ότι οι γυναίκες έχουν λιγότερη αξία — είναι ιδιοκτησία των αντρών και αντικείμενα, συγκεκριμένα σεξουαλικά αντικείμενα Αργότερα ανακάλυψα οτι αυτό είναι η συλλογική κοινωνικοποίηση των αντρών, ευρύτερα γνωστό ως «το κουτί του άντρα». Δηλαδή αυτό το αντρικό κουτί έχει μέσα όλα τα συστατικά για το πώς καθορίζουμε το τι σημαίνει να είσαι άνδρας. Τώρα θέλω επίσης να πω, χωρίς αμφιβολία, ότι υπάρχουν μερικά θαυμάσια, θαυμάσια, πραγματικά θαυμάσια πράγματα στο να είσαι άντρας Αλλά ταυτόχρονα,υπάρχουν κάποια πράγματα που είναι εντελώς διεστραμμένα. Και πραγματικά πρέπει να ξεκινήσουμε να τα αντιμετωπίζουμε, να τα εξετάζουμε και να μπούμε στην διαδικασίααποδόμησης και επαναπροσδιορισμού του τι ξέρουμε ως ανδρισμό

…

Έχω φτάσει επίσης να βλέπω αυτό σαν ένα φόβο που έχουμε εμείς οι άντρες, αυτός ο φόβος που μας παραλύει, μας κρατάει ομήρους σε αυτό το αντρικό κουτί. Θυμάμαι που μιλούσασε ένα 12χρόνο παιδί, που έπαιζε ράγκμπι και του έκανα μια ερώτηση, του είπα. «Πως θα ένιωθες εάν, μπροστά σε όλους τους συμπαίκτες σου, ο προπονητής σου έλεγε οτι έπαιζες σαν κορίτσι;» Περίμενα να πει κάτι σαν, Θα στεναχωριόμουν, θα νευρίαζα, ή κάτι τέτοιο. Όχι, το αγόρι μου είπε — το αγόρι μου είπε, «Θα με κατέστρεφε» Και είπα στον εαυτό μου, «Θεέ μου, αν τον κατέστρεφε να τον πουν κορίτσι, τότε τι του μαθαίνουμε για τα κορίτσια;»

…

Βλέπετε συλλογικά, εμείς σαν άντρες μας μαθαίνουν να δίνουμε λιγότερη αξία στις γυναίκες,να τις βλέπουμε σαν ιδιοκτησία και σαν αντικείμενα των αντρών. Το βλέπουμε αυτό σαν μια εξίσωση που ισούται με την βία κατά των γυναικών. Εμείς οι άντρες, οι καλοί άντρες, η πλειοψηφία των αντρών, λειτουργούμε στην βάση όλης αυτής της συλλογικής κοινωνικοποίησης Βλέπουμε τους εαυτούς μας ξεχωριστούς, αλλά είμαστε όλοι μέρος της.Βλέπετε, πρέπει όλοι να καταλάβουμε ότι η μικρότερη αξία, η ιδιοκτησία και η αντικειμενικοποίηση ειναι η βάση και η βια δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς αυτά. Άρα είμαστε μέρος της λύσης όσο και μέρος του προβλήματος. Το κέντρο για τον έλεγχο ασθενειών λέειότι η βια αντρών κατά των γυναικών είναι σε επίπεδο επιδημίας, είναι ο πρώτος λόγος ανησυχίας για την υγειά των γυναικών σε αυτή την χώρα και στο εξωτερικό

Το Εγώ Μες Το Εγώ

Για την φίλη Αναστασία, με αφορμή την ερώτησή σου, δράττομαι της ευκαιρίας να εξηγήσω το όλο λογισμικό κάτω απο το οποίο εργάζεται, στεγάζεται και εδρεύει την τρέχουσα χρονική περίοδο ο εγκέφαλός μου.  Το απόφθεγμα του Έλιοτ σε συνάρτηση με το θέμα της ταινίας του Chuck Palahniuk «Fight Club (1999)», το οποίο είναι παρόμοιο με το θέμα της ταινίας του Guy Ritchie «Revolver (2005)» και αυτό είναι η δυαδικότητα του χαρακτήρα μας. Συνεχίζοντας το τραίνο της σκέψης και πηγαίνοντας ακόμα πιο βαθιά (δεν χρειάζεσαι μπρατσάκια, ο σκοπός είναι να βυθιστείς και να χαθείς και πίστεψέ με…όλοι οι καρχαρίες βρίσκονται στα ΡΗΧΑ), εδώ βρίσκουμε και τον συσχετισμό με την «ανθρώπινη κατάσταση» (Human condition), τα αιώνια ερωτήματα, που υποτιθέμενα τα έχουμε απαντήσει και όλοι τα γνωρίζουμε αλλιώς δεν θα είχαμε αποφασίσει να έχουμε ΑΥΤΟ το μοντέλο κοινωνίας που έχουμε και όχι κάποιο άλλο. Βέβαια, έχουν υπάρξει κοινωνίες ή κοινότητες που υιοθέτησαν/δημιούργησαν διαφορετικά μοντέλα (ή προσπάθησαν) αλλά δεν επέτυχαν σε μόνιμη βάση, γιατί μπορούμε να πούμε οτι γνώρισαν την άνθηση και επίσης τον σεβασμό άλλων για μεγάλο χρονικό διάστημα.

     Στην δική μου αντίληψη αυτές οι δύο ταινίες έχουν ως επίκεντρο αυτό το θέμα, είναι αδελφάκια δηλαδή διατυπωμένες με διαφορετικούς τρόπους. Το ζήτημα βάζοντας και τις τρείς παραμέτρους στο παιχnίδι της κατανόησης, είναι αν μπορούμε να κατανοήσουμε την δυαδικότητα αυτή, που ενώ προβάλει στην καθημερινότητά μας δεν την παρατηρούμε. Κάτω απο το φάσμα της ανθρώπινης κατάστασης εξηγείται ως η ενστικτώδης κατάσταση, αυτή στην οποία βρισκόμασταν πριν απο δύο εκατομμύρια χρόνια περίπου και απο τότε εξελισσόμαστε περνώντας διάφορα στάδια διανοητικής κατάστασης η κατάσταση της συνειδητότητας. Εξού και ο «Σοφός Άνθρωπος» (Homo Sapiens), το είδος που είμαστε σήμερα δηλαδή, το οποίο παραδόξως αποδεικνύει καθημερινά και με ευλάβεια θα έλεγα πως μόνο σοφός δεν είναι. Πάραυτα, το θέμα είναι η αφύπνιση απο αυτή την κατάσταση και κατά πόσο είναι εφικτή κάτω απο τις δεδομένες συνθήκες της καθημερινότητάς μας. Πολύ δύσκολη θα έλεγα, δεδομένου του γεγονότος οτι μεγαλώνουμε και γεμίζουμε με διαφόρων ειδών προκαταλήψεις, εμμονές, στερεότυπα και ορισμούς που δεν θα ήταν άσχημα αν θα γνωρίζαμε απο μόνοι μας τι σημαίνουν και γιατί. Όλο αυτό το συνονθύλευμα πληροφοριών εντυπώνεται βαθιά και όσο μεγαλώνουμε κρατώντας αγκαλιά αυτή την άγνοια οτι νομίζουμε οτι γνωρίζουμε επειδή μας στούμπωσαν το μυαλό με αυτά, τόσο πιο απεγνωσμένα πέφτουμε στην λήθη.

Ακολουθώντας το τραίνο της σκέψης (η επιβίβαση δεν είναι υποχρεωτική φυσικά) καταλήγουμε στην διαμόρφωση της κοινωνίας μας. Τι ακριβώς έχουμε, μια ζωώδη κατάσταση ή μια πολιτισμένη κατάσταση? Ο καθένας θα έπρεπε να είναι ικανός να τα βάλει κάτω και να τα ζυγίσει. Προφανώς, δεν είναι, οι περισσότεροι είναι ικανοί φυσικά, απλά μένουν αδιάφοροι. Πρώτον, διότι κανείς δεν τους δίδαξε να σκέφτονται. Είναι σαν το μαχαίρι, για να είναι χρήσιμο και να κάνει την δουλειά για την οποία είναι προορισμένο να κάνει πρέπει να είναι ακονισμένο και αυτό πρέπει να το κάνει κάποιος, όχι το ίδιο το μαχαίρι. Έτσι και ο εγκέφαλος, όσο δεν το ακονίζει ο νοικοκύρης του, τόσο άχρηστο είναι και αυτό. Παρατηρώντας την δομή και την μορφή της κοινωνίας μας βλέπουμε και τον εαυτό μας, τίποτα απο αυτά που βρίσκονται εκεί έξω δεν είναι λιγότερο δικό μας και εξίσου υπάρχει και μέσα στο μυαλό μας. Η σκέψη μας διαμορφώνει την κοινωνία μας και η κοινωνία μας τα παιδιά μας.

Πέρα απο αυτά λοιπόν, τρέφω μεγάλο σεβασμό για άτομα που κατέστρεψαν δόγματα και ιδεολογίες και έμειναν αυτό που αρεσκόμαστε να λέμε «ανένταχτοι». Βλέπεις μια απο τις αγαπημένες μας ασχολίες είναι η κατηγοριοποίηση. Οπότε αν κάποιος δεν έχει κατηγορία και ετικέτα, μάντεψε, «ανένταχτος». Κάτω απο το ανένταχτος υπάρχουν επίσης χίλιες δύο αβάσιμες κατηγορίες διότι έτσι παίζεται το παιχνίδι, αλλά δεν θα πάμε εις βάθος σε αυτό το θέμα σήμερα. Το ιδανικό παράδειγμα για εμένα είναι ο Κρισναμούρτι, ακριβώς για τους λόγους που προανέφερα. Εδώ πάλι χτυπάμε μια κοινότοπη προκατάληψη, το όνομα. Θα μπορούσε να λέγεται και Μπίλ Κλίντον αν οι γονείς του είχαν κάποια λατρεία ή Τζέιμς Μπόντ απ’ όσο με νοιάζει, καμία σημασία δεν έχει. Για την πλειοψηφεία του Δυτικού πολιτισμού όμως εδώ χτυπάει ένα καμπανάκι προκαταλήψεις. Ακόμα κι έτσι όμως έχουμε παρατηρήσει πως για αρκετούς έρχεται κάποια στιγμή που χτυπάνε στον τοίχο της συνειδήσεις και αρχίζουν τις εσωτερικές αναζητήσεις αλλά δεν έμαθαν να σκέφτονται, οπότε και το τοίχος. Έτσι επιδιώκουν ριζικές αλλαγές με όλους τους λάθος τρόπους. Στους λάθος τρόπους αναφέρεται και ο Κρισναμούρτι όσο και ο Alan Watts. Εδώ ερχόμαστε στο πόσο μακριά είναι διατεθειμένος κάποιος να φτάσει. Πολλοί πιστεύουν οτι υπάρχει ένα τέλος στην γνώση, οτι πλέον έμαθαν πολλά, δεν ξέρω αν είναι επειδή διάβασαν πολύ ή επειδή όντως έμαθαν να σκέφτονται καλά όμως.

Επεκτείνοντας αυτή την σκέψη ανάλογο σεβασμό έχω και για πολλούς Stand Up κωμικούς όπως ο Χίκς και ο Καρλίν και πολλοί άλλοι. Ειδική μνεία στον Καρλίν γιατί έκανε μια απίστευτη έρευνα πάνω στην μορφολογία της γλώσσας. Το πως την διαχειριζόμαστε, την χειραγωγούμε και την μεταλλάσσουμε για να ταιριάζει με το μοντέλο της κοινωνίας μας και του εαυτού μας. Ο εαυτός μας που είναι γεμάτος μάσκες και η κοινωνίας τίποτα περισσότερο απο μια θεατρική παράσταση γεμάτη επαγγελματίες κάθε είδους με τα δόντια της απληστίας έτοιμα να σε κατασπαράξουν. Στο ίδιο θέμα καλά θα ήταν να διαβάσουμε και Νόαμ Τσόμσκυ, όχι γιατί είναι ακτιβιστής και αναρχικός, αλλά επειδή η εργασία και τα ευρήματά του επάνω στην γλωσσολογία είναι μ-ο-ν-α-δ-ι-κ-ά. Επάνω στο συγκεκριμένο αντικείμενο ένα ωραίο κείμενο έχει και ο φίλος Παναγιώτης, «WHAT IS THE EGO?» στο Mind Voyager, αλλά βέβαια σχετικά μπορεί να βρεί ο καθένας που είναι στην φάση του να βγει απο την στενωπό και τον λήθαργο που τόσο βολικός μοιάζει.

Το παιχνίδι εξιδανικεύει καθώς μεγαλώνουμε. Μας δίνει την αφελή ψευδαίσθηση οτι ωριμάζουμε, οτι έχουμε εμπειρίες ώστε είμαστε υπο έλεγχο. Σε αυτή την λογική της εξιδανίκευσης πλέον το θύμα και ο θύτης είναι σε ένα επίπεδο ανώτερο απο πριν, οπότε και το παιχνίδι γίνεται πιο περίπλοκο, κι έτσι πιο ενδιαφέρον. Μπορεί να έχει άμεσες ανατροπές και δράμα που θα επιφέρουν συναισθήματα τα οποία διεγείρουν όλα τα σημαντικά τμήματα του εγκεφάλου τα οποία συγκεντρώνονται γύρω απο τις ηδονές περισσότερο παρά στην λογική ενός Homo Sapiens. Η τράπουλα έχει μοιραστεί, τα πιόνια έχουν τοποθετηθεί, ο Δυτικός πολιτισμός παίζει ή χάνεται.

Μεσσιανισμός (Διάγραμμα έννοιας)

Ορισμός

Μεσσιανισμός (απ’ την εβραϊκή λέξη Μεσσίας που σήμαινε Σωτήρας) είναι η πίστη στην ύπαρξη ενός Σωτήρα κι η αναμονή του ερχομού του στον κόσμο ως λυτρωτή. Ο Μεσσιανισμός έχει τις ρίζες του στις ανατολικές θρησκείες, κυρίως στην εβραϊκή, που καλλιέργησε την προσδοκία για έναν Μεσσία – εθνικό απελευθερωτή, ο οποίος θ’ απάλλασσε το λαό απ’ το ζυγό των αυτοκρατόρων.
Την ιδέα αυτή δανείστηκε απ’ την εβραϊκή θρησκεία ο Χριστιανισμός για να τη διευρύνει, αναδεικνύοντας το Χριστό – Μεσσία ως πνευματικό λυτρωτή ολόκληρης της ανθρωπότητας.
Ο Μεσσιανισμός, όμως, δεν περιορίζεται στο χώρο της θρησκείας. Ως αντίληψη και προσδοκία διαποτίζει και την κοινωνικοπολιτική ζωή κάποιων λαών, οι οποίοι αναμένουν με λαχτάρα την εμφάνιση ενός χαρισματικού ηγέτη κι εναποθέτουν σ’ αυτόν όλες τους τις ελπίδες για άρση των αδιεξόδων, έξοδο από κάθε είδους κρίση, εκπλήρωση των συλλογικών οραμάτων και πόθων.

Αίτια του Μεσσιανισμού

Ο Μεσσιανισμός έχει τις ρίζες του στη θρησκευτική και πολιτική παράδοση, στην ψυχοσύνθεση ενός λαού και στις πολιτιστικές του καταβολές. Λαοί που κυβερνήθηκαν για αιώνες από θεοκρατικά καθεστώτα και διαμορφώθηκαν ως έθνη κάτω απ’ τις διαταγές θεόπνευστων βασιλέων ή μιας θρησκείας σκοτεινής κι αδιάλλακτης, ανέπτυξαν μια μεσσιανική νοοτροπία που τους συνοδεύει σ’ όλη την πορεία του ιστορικού τους βίου.
Σε περιόδους βαθιάς κρίσης, όταν τ’ αδιέξοδα σε μια κοινωνία φαντάζουν αξεπέραστα, οι θεσμοί παρουσιάζονται αποδυναμωμένοι και το σύστημα αξιών χρεοκοπημένο, η απογοήτευση του λαού δημιουργεί το κατάλληλο κλίμα για την εμφάνιση του Μεσσιανισμού, ο οποίος ανατροφοδοτεί την ελπίδα και την προσδοκία.

Στις πολυπληθείς κι αποπροσωποποιημένες κοινωνίες η κυρίαρχη ψυχολογία της μάζας ευνοεί το Μεσσιανισμό. Εκεί όπου το άτομο χάνεται μέσα στο ομοιόμορφο σύνολο ζητείται ένας «Υπεράνθρωπος», ο οποίος θα υποδείξει το δρόμο στην «αγέλη» των πολλών.
Ο Μεσσιανισμός καλλιεργείται έντεχνα απ’ τη θρησκευτική και πολιτική προπαγάνδα. Η προβολή συγκεκριμένων προσώπων ως χαρισματικών κι η μυθοποίησή τους απ’ την εκπαίδευση ή τα ΜΜΕ προκαλούν φαινόμενα προσωπολατρίας και φανατίζουν τη μάζα, η οποία παραληρεί στη θέα ή στο άκουσμα των λόγων του «Μεσσία».

Συνέπειες του Μεσσιανισμού

Ο Μεσσιανισμός πηγαίνει ενάντια στην αυτονομία του ατόμου και στην ελευθερία της βούλησής του. Η ύπαρξή του συνεπάγεται την επικράτηση ενός αυστηρού κώδικα ηθικής και συμπεριφοράς που στερεί απ’ το άτομο το δικαίωμα να προσδιορίσει τον εαυτό του.
Η αναμονή της σωτηρίας από εξω-ατομικούς παράγοντες οδηγεί σε μια μοιρολατρική στάση ζωής. Ο άνθρωπος που εναποθέτει όλες του τις ελπίδες για λύτρωση – σωτηρία σε Μεσσίες είναι αδύναμος κι ανίκανος ν’ αναλάβει τα ηνία της ζωής του, γι’ αυτό εύκολα μετατρέπεται σε παιχνίδι στα χέρια εκείνων που θ’ αναλάβουν το βάρος των αποφάσεων και των ευθυνών.
Ενώ η δημοκρατία αναγνωρίζει την ξεχωριστή αξία του καθενός και στηρίζεται στην ελεύθερη δράση ή συμμετοχή του σκεπτόμενου ανθρώπου, ο Μεσσιανισμός αποτελεί ιδεολογία ολοκληρωτική κι αντιδημοκρατική, αφού κηρύσσει την υπεροχή και την αυθεντία ενός εκλεκτού «Υπερανθρώπου». Προβάλλει δηλ. τη μοναδικότητα ενός χαρισματικού ηγέτη που ενσαρκώνει τη γνώση και τη σοφία, συγκεντρώνει στα χέρια του κάθε εξουσία κι υποδουλώνει τον άνθρωπο. Η επικράτηση του Μεσσιανισμού συνοδεύεται από φαινόμενα:

i. συγκεντρωτισμού των εξουσιών σε μειοψηφίες και πολιτικής αποδυνάμωσης του λαού,

ii. καταπάτησης των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων απ’ την αυταρχική εξουσία του ενός,

iii. μονοπώλησης της αλήθειας απ’ τους λίγους και πνευματικού σκοταδισμού των κοινωνιών.

Τρόποι αντιμετώπισης του Μεσσιανισμού

Είναι αδιαμφισβήτητη η ανάγκη για πνευματική και ηθική θωράκιση των ατόμων και των λαών απέναντι σε κάθε προσπάθεια προσέγγισης από επιτήδειους δημαγωγούς που υπόσχονται τον ερχομό Μεσσιών.
Ο ορθός λόγος κι η κριτική ικανότητα είναι τα πνευματικά όπλα με τα οποία μπορούν ν’ απομυθοποιηθούν οι δήθεν χαρισματικοί άνθρωποι, οι φερόμενοι ως «Υπεράνθρωποι».
Η ανθρωπιστική παιδεία κι ο αυτοσεβασμός αποτελούν ηθικά εφόδια, χάρη στα οποία τα άτομα δε θυσιάζουν την αξιοπρέπειά τους, δεν παραχωρούν τα δικαιώματά τους, αλλά προασπίζουν την ελευθερία και την αυτονομία τους.
Η λειτουργία αξιοκρατικών θεσμών αναδεικνύει κι αποδεικνύει περίτρανα την αξία των προικισμένων προσωπικοτήτων, των δημιουργικών ανθρώπων που εμφανίζονται σε κάθε κοινωνία για να τεθούν επικεφαλής της πορείας προς την πρόοδο. Η λειτουργία συμμετοχικών θεσμών αποκαλύπτει τη σοφία, τη σύνεση, το πολιτικό ένστικτο και το κριτήριο του δημοκρατικού λαού, που γίνεται πολύτιμος βοηθός των κυβερνώντων στην προσπάθειά τους να διαχειριστούν σωστά τα συλλογικά θέματα.

Πηγή: http://apostolos1963.blogspot.com/

Όλα Είναι Επιλογές Μας

Ο Φόβος της Ελευθερίας, η Ασφάλεια της Σκλαβιάς. Πολίτης, το Χαρέμι των Σουλτάνων.

Η Αγάπη

Υπάρχει ένα θρησκευτικό κείμενο το οποίο είναι ο ορισμός της αγάπης.
Συνέλαβε το νόημά της και το απέδωσε ορθά μέχρι ένα σημείο.
Είναι, βασικά, αυτό που είπε ο τύπος ο Ναζωραίος και επίσης ο Λένον. Ο Λένον απλά το έκανε τραγουδιστά. Παρόμοια και ο Μπουσκάλια. Ο τελευταίος απλά κατηγορήθηκε αυστηρά, οι υπόλοιποι και όσοι μίλησαν για την αγάπη ανοιχτά, τους δολοφονήσαμε με ένα απολαυστικό γέλιο στα χείλη και συνεχίζουμε να ξύνουμε τον κώλο μας και να μυρίζουμε το δάχτυλό μας και να αναρωτιόμαστε γιατί βρωμάει.

Γιατί δίχως ελευθερία, σεβασμό του άλλου (που σημαίνει και σεβασμό του εαυτού μας) και δίχως ειλικρίνεια, δεν ωριμάζει η αγάπη. Αν την αναζητάτε με κάποιο απο αυτά και όχι με την ολότητα αυτών, ξέχωρα το ένα απο το άλλο, τότε δεν θα αισθανθούμε ποτέ ικανοποιημένοι και ολοκληρωμένοι.

Φοβόμαστε την ειλικρίνεια λοιπόν και ο φόβος μας οδηγεί στην ευκολία του μίσους, του φθόνου, της ζήλιας. Αλυσίδες και κάγκελα παντού όπως είπε και ο Τζιμάκος μας. Το μικρό μυαλό μας, μεγάλες αλήθειες δε χωράνε σε μικρά μυαλά..ακόμα.

Εάν τις γλώσσες των ανθρώπων μιλώ και των αγγέλων, αλλά δεν έχω αγάπη, έγινα χαλκός που ηχεί ή κύμβαλο που αλαλάζει. Και αν έχω το χάρισμα της προφητείας και κατέχω όλα τα μυστήρια και όλη τη γνώση, κι αν έχω όλη την πίστη, ώστε και όρη να μετακινώ, αλλά δεν έχω αγάπη, είμαι ένα τίποτα. Και αν μοιράσω στους φτωχούς όλα μου τα υπάρχοντα, και αν παραδώσω στη φωτιά το σώμα μου για να καεί, αλλά δεν έχω αγάπη, ποιο το όφελος;

Η αγάπη μακροθυμεί, είναι γεμάτη καλοσύνη· η αγάπη δεν είναι ζηλότυπη, δεν μεγαλαυχεί, ούτε επαίρεται, δεν ασχημονεί, δεν είναι εγωιστική, δεν είναι ευερέθιστη, δεν θυμάται το κακό, δεν χαίρεται με την αδικία, μετέχει όμως στη χαρά για το ορθό· όλα τα ανέχεται, όλα τα πιστεύει, για όλα ελπίζει, όλα τα υπομένει.

Αυτό που μπορώ να πω από προσωπική εμπειρία είναι πως η ελπίδα τρέφει την απελπισία. Όσο πιο απελπισμένος είσαι, τόσο πιο πολύ προσεύχεσαι (στο αόρατο), τόσο πιο πολύ πιστεύεις σε αυταπάτες και κούφια λόγια (χειραγώγηση) ή πράξεις «φιλανθρωπίας» ότι κάτι θα αλλάξει χωρίς εσύ να αποφασίσεις να σκεφτείς και να δράσεις μέσα σου.

Σίγουρα κι εγώ είμαι μικρός ακόμα για να το αναλύσω επαρκώς αλλά όλα είναι υποκειμενικά επίσης. Οι διαστρεβλώσεις για παράδειγμα που παρατηρώ σε βιβλία, σχολικά και μή, για την Αρχαιοαθηναική Δημοκρατία είναι φρικαλέες. Πιο κάτω αναφέρει, «η γνώση θα καταργηθεί» και υποθέτω ότι το νόημα μπορεί περισσότερο να εξηγηθεί με θρησκευτικούς όρους, που εκεί βρίσκομαι ακόμα πιο λειψός. Έχει να κάνει με την ένωση πιθανολογώ με το θείο? Αν ναί, τότε θα είναι το αντίθετο, η παντογνωσία ή όχι? Αν όχι, δίχως γνώση και το ταξίδι αναζήτησης αυτής, γυρνάμε στην πρότερη μορφή μας και πιθηκίζουμε ξανά.

Αυτό το μικρό κείμενο είναι ότι χρειάζεται να ξέρεις για την αγάπη. Μπορεί να μην υπήρχαν όλα τα υπόλοιπα γραπτά και αυτό θα ήταν αρκετό, περιλαμβάνει αυτή την επίγνωση και αναζήτηση που πρέπει να κάνει κάποιος για να παραμείνει άνθρωπος. Διότι μικρός, ως παιδί, είσαι άνθρωπος, μετά η κοινωνία μπαίνει μέσα σου.

Μόδα, Μαζοχισμός, Πολιτισμός

Καθώς έφτανα στο σχολείο παραπάτησα σε ένα κλαδάκι που βρισκόταν πάνω στο τσιμέντο στον χώρο του σχολείου. Τα επόμενα 5 ολόκληρα δευτερόλεπτα μπορούν να χαρακτηριστούν ως μια διαδικασία έντονης προσπάθειας να διατηρήσω την ισορροπία μου. Έμοιαζα, θα έλεγα, με έναν ζογκλέρ που βρίσκεται πάνω σε μια μπάλα ισορροπόντας νευρικά στο ένα πόδι ενώ ταυτόχρονα παίζει με τις κορίνες.

Το οποίο με επαναφέρει στο φαινόμενο του περπατήματος στον άνθρωπο. Είναι το μόνο όν στον πλανήτη που διαρκώς σκοντάφτει? Δεν το έχω παρατηρήσει προσωπικά ποτέ στα ζώα. Ακόμα και αυτά που περπατάνε στα δύο πόδια (συνήθως πτηνά απ’ όσο με βοηθά η μνήμη μου). Όχι, ο άνθρωπος έχει μια τάση να δυσκολεύεται ιδιαίτερα στο περπάτημα, είναι σαν η τρανταχτή εξαίρεση του φυσικού κανόνα.

Κι όμως, φαίνεται πως όχι απλά δυσκολευόμαστε, αλλά καταπιεζόμαστε στην προσπάθειά μας να περπατήσουμε δημιουργώντας τακούνια και περίεργα παπούτσια που πάντα είναι άβολα. Φαίνεται πως ο λόγος είναι αισθητικώς περισσότερο, μια διαστρεβλωμένη αντίληψη αυτής θα έλεγα. Υποθέτω πως η ρίζα του βρίσκεται στο γεγονός του πόσο πολύ θέλουμε να ξεχωρίσουμε, να διακριθούμε κατα κάποιον τρόπο απο τα υπόλοιπα είδη. «Δεν είμαστε ζώα, είμαστε άνθρωποι!», θα μπορούσαμε να πούμε. Η ομιλία δεν είναι αρκετή, η σκέψη καθόλου, η δημιουργικότητα σθεναρή και μαλθακή. Μέσα στην υποκρισία της κοινωνίας μας είναι η ειλικρίνεια του μαζοχισμού αυτού του έλογου όντος. Πρέπει να καταλογήσουμε τουλάχιστον αυτό το θετικό. Χωρίς ιδιαίτερη έρευνα μπορούμε να θυμηθούμε για παράδειγμα τον κορσέ:

«Ο ελισαβετιανού τύπου κορσές αποτελούσε βασικό γυναικείο εσώρουχο από τις αρχές του 16ου αιώνα. …»

Διαβάστε περισσότερα στο: http://www.in2life.gr/indulgence/fashion/article/172690/ta-10-katastrofikotera-trends-sthn-istoria-ths-modas.html
Πηγή: http://www.in2life.gr

Πράγμα που μας φέρνει στην μόδα. Επίσης πολλά έχουν γραφτεί και κατανοούμε πως είναι ο ορισμός του κονφορμισμού, παρόλα αυτά η ιδιαίτερη λατρεία και ο μαζοχισμός του είδους μας μας κάνουν να εθελοτυφλούμε σε αυτή την απλή λογική. Είναι ένα ιδανικό παράδειγμα του μεγέθους της ανοησίας, υποκρισίας και προκαταλήψεων που μαστίζει τα κύτταρα της λογικής μας. Έτσι αγκαλιάζουμε το παραλήρημα καθώς τρέφει τις εμμονές, τον εγωκεντρισμό, την ματαιοδοξία και την ανθρώπινη βλακεία που εφαρμόζουμε στο υπάρχον κοινωνικό μας σύστημα.

Προφανώς τα τακούνια και οι γραβάτες δεν μπορούν να θεωρηθούν δείγμα νοημοσύνης και πολιτισμού και φαίνεται πως είναι το μόνο που προωθείται μέσα απο την τηλεόραση και τις αξίες που διδάσκονται. Η έλλειψη λογικής και κριτικής σκέψης είναι η μάστιγα και δεν βρισκόμαστε σε κάποια μεταβατική περίοδο του είδους μας. Είμαστε ένα δευτερόλεπτο μετά την γέννηση, δεν έχουμε καν την ικανότητα να κατανοήσουμε και όμως θεωρούμε οτι γνωρίζουμε τα πάντα. Όλος ο πολιτισμός μας κατασκευάστηκε με αυτό το σκεπτικό γι’αυτό και οι υποδομές του είναι στηρίγματα μωρουδίστικα.

Η τρέλα, έχει πολλές φορές την τάση να γίνεται παράδοση, μετά έθιμο και να αποκτά λογική, αισθητική και χώρο στο άχαρο κενό του μυαλού μας.