Στην Χώρα Των Θυμάτων

Σε μια αμερικάνικη σειρά ονόματι «Newsroom» παρουσιάζεται το κίνημα Occupy Wall Street σαν μια γραφική προσπάθεια μιας μειονότητας που δεν γνωρίζουν τι θέλουν και πως να το ζητήσουν, που επειδή δεν έχουν αρχηγό/πρόεδρο δεν μπορούν να εκδηλώσουν συγκεκρικένα αιτήματα και οτι μιλάνε και εναντιώνονται αόριστα κατά του συστήματος που εμφανώς είναι δυσλειτουργικό . Τους απομονώνει και κατακρίνει με τον πιο δημαγωγικό τρόπο περιγράφοντάς τους με τον γνωστό δημοσιογραφικό-ρητορικό λόγο, μήν αφήνοντας περιθώρια παρερμηνείας ή εναλλακτικής για το τι είναι.

Σαν απάντηση, εν μέρει, η δημοσιογράφος Abby Martin είχε πεί πως όλα είναι χάλια στο σύστημα. Άρα πως να έχεις ένα συγκεκριμένο μόνο αίτημα. Οδύρεσαι για όλη την κοινωνική διαστροφή του συστήματος. Μετά απο πολλά χρόνια κρίσης και καταπίεσης συνηθίζουμε ενοχλητικά αυτό το κατρακύλισμα και το τρελό, το απάνθρωπο, το βίαιο, μας φαίνονται ως κάτι λογικό σε αυτή την σουρεαλιστική κοινωνία στην χώρα των θυμάτων.

Πρέπει κάτι να ταξινομηθεί και όταν αυτό συμβεί χρειάζεται κάποιον αρχηγό/βασιλιά/πρόεδρο. Ακριβώς όπως μια κοινωνία πιθήκων. Έναν, που θα μιλάει για όλους τους άλλους χωρίς να γνωρίζει τις ανάγκες τους ή να τον ενδιαφέρουν ουσιαστικά. Έτσι λειτουργεί το σύστημα και δεν θα σταματήσει καθώς αυτή η συνήθεια έχει κάνει τους υποτακτικούς να το στηρίζουν σθεναρά πλέον. Ο φόβος είναι η ελευθερία, διότι εκεί αναλαμβάνεις τις ευθύνες σου, πρέπει να σκέφτεσαι και όχι να αναπαράγεις μόνο, πρέπει να μάθεις να συζητάς και όχι να ρητορεύεις, να μοιράζεσαι τις ιδέες σου και όχι να τις πουλάς, να αποκτήσεις κατανόηση για τον άλλον και όχι μόνο για τον εαυτό σου.

Έτσι, το απλό και αυτονόητο πρέπει να κατηγοριοποιηθεί και αυτό. Μια ταμπέλα? Ευχαρίστως, ορίστε..»Αναρχία». Υποθέτω παίζει ρόλο για το πως ερμηνεύουμε κάτι, όλο το εύρος της ζωής και ανάπτυξής μας. Απο την δική μου οπτική η Αναρχία σίγουρα ήταν μια ιδέα παρόμοια με την Δημοκρατία και συνυπήρξαν σε ένα βαθμό. Ειδικά το γεγονός πως η φιλία ήταν πιο σημαντική των γραπτών νόμων στην Αρχαία Ελλάδα. Αυτό το είδος Δημοκρατίας της Εκκλησίας του Δήμου όπου όλοι αντάλλαζαν απόψεις, χρειάζεται όλα τα παραπάνω. Το πείραμα απέτυχε φυσικά όπως γνωρίζουμε, ποτέ όμως δεν ξαναδοκιμάστηκε σε αυτό το βάθος. Στην επιστήμη, μια φορά δεν είναι τίποτα. Για να επιβεβαιωθεί κάτι θα εξεταστεί μεθοδικά και άναρχα και με κάθε δυνατή οπτική. Όμοια και η επιστίμη με την φιλοσοφία δεν θα έπρεπε να διαχωρίζονται. Πολύ περισσότερο να λογίζονται ως εχθροί αν και κατανοώ την ανάγκη για αυτό ώστε να επαγγλεματοποιηθούν για το βιομηχανικό σύμπλεγμα. Οπότε το προσπερνάω χωρίς περισσότερη ανάλυση εδώ.

Αυτό που λένε «cherry pick», το να επιλέγουμε αυτό που μας αρέσει απο οτιδήποτε, λίγο απο εδώ λίγο απο εκεί λίγο απο ότι μας ικανοποιεί, συμβαίνει όχι μόνο στην θρησκεία αλλά γενικότερα σε κάθε ιδεολογία. Πρέπει να αποκτήσουμε μια ταυτότητα ως άνθρωποι, πρέπει να έχουμε διακριτικά ως προς το τι είμαστε. Όταν ξέρουμε τι είναι κάτι δεν το φοβόμαστε. Δεν μας ενοχλεί ο πόνος, ο φόβος μας ενοχλεί. Ειδικά ο φόβος του αγνώστου. Αν μή τι άλλο ο Καπιταλισμός κατάφερε ακριβώς αυτό. Να βάλει ταμπέλες στα πάντα, να βάλει προς πώληση τα πάντα. Αυτό είναι ελεεύθερη αγορά. Αυτό που δεν είπαν, είναι πως πρέπει να έχεις λεφτά και κερδίζει μόνο εκείνος με την υψηλότερη προσφορά (bid). Οπότε οριοθετείται η ελευθερία. Οριοθετείται η ελευθερία? Μόνο κάτω απο ένα ηθικό πρίσμα, κάτω απο το πρίσμα της κριτικής σκέψης που στα φιλοσοφικά πλαίσια επιβάλλεται να σκέφτεσαι κριτικά. Απόλυτα ελεύθερα για τα πάντα, δίχως φόβο. Πρέπει να καταδυθείς, να αναζητήσεις τις ρίζες των πραγμάτων και όχι να υιοθετείς ιδέες επειδή βολεύουν μια προκειμένη περίπτωση.

Η ομορφιά της ελευθερίας φοβίζει νομίζω. Η ομορφιά φοβίζει γενικότερα, το καλαίσθητο. Άλλωστε η αντίληψή μας περι καλαίσθητου διαμορφώνεται απο περιοδικά μόδας που το μόνο που δείχνουν είναι τεχνητές μάσκες και τετραγωνσιμένα λαμπερά κελιά. Εγώ πάλι τα πιο όμορφα και λειτουργικά/πρακτικά σπίτια που έχω δεί, είναι χτισμένα απο λάσπη κι άχυρο. Το μοτίβο εμφανές καθώς αρχίζουμε να αναλύουμε τις μόδες. Ειδικά στο πέρασμα της ιστορίας μας ως κοινωνίας!  Εδώ είναι η παγίδα όμως. Λατρεύουμε την ρουτίνα για την ασφάλεια που προσφέρει. Μετά απο μια ολόκληρη εφηβεία στην καταπίεση θέλεις να έχεις και τις ανατρεπτικές σου εμπειρίες, να τις εξιστορείς στο μέλλον σαν μια επαναστατική και αυτόβουλη πράξη που δείχνει οτι έκανες οτι μπορούσες, το καθήκον σου. Αυτές οι μικρές σφαίρες, οι έτοιμες πακεταρισμένες ιδεολογίες είναι η βαλβίδα εκτόνωσης. ακόμα δεν έχουμε αναλύσει ως κοινωνία τι είναι φυσικό και τι όχι. Όχι, δεν το έκανε ο Αριστοτέλης για εμάς, δεν το έκανε κανενας επιστήμονας για εμάς. Εμείς πρέπει να το κάνουμε για εμάς και μετά να ανταλλάξουμε ιδέες. Είναι το ίδιο η επανάσταση και η εξέλιξη? Evolution or Revolution? Δε νομίζω οτι μπορούμε να πούμε πως η φυσική εξέλιξη περιλαμβάνει κάποια μορφή επανάστασης. Και η επανάσταση γιατί να θεωρείται ως φυσική εξέλιξη?

Κάθεσαι και διαβάζεις ή βλέπεις τον Κέν Ρόμπινσον να μιλάει για το εκπαιδευτικό σύστημα και κουνάς καταφατικά το κεφάλι και σκέφτεσαι οτι μπορεί να πάνε καλύτερα τα πράγματα και γεμίζεις ελπίδα ξανά. Διαβάζεις και διαβάζεις και σκέφτεσαι οτι ένα πτυχίο ίσως σε βοηθούσε περισσότερο σε αυτό το παραπέτασμα κοινωνίας και πολιτισμού. Προσωπική ανάπτυξη είναι τα «like» και το φούσκωμα στο πορτοφόλι όμως. Ερεύως διαδεδομένα και ασταμάτητα σε μια κουλτούρα που οι τάξεις πολεμάνε για επιβίωση και μέσα στις τάξεις ο ένας τον άλλον. Σίγουρα δεν υπάρχει φιλία πέρα απο το επιφανειακό επίπεδο. Το ίδιο επίπεδο στο οποίο αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας. Μάθαμε να τα αναθέτουμε όλα σε άλλους. Δεν είναι τυχαίο που σταδιακά το αντιπροσωπευτικό σύστημα έγινε η κορωνίδα μιας πολιτισμένης κοινωνίας. Εξίσου τυχαίο δεν είναι, αλλά αποτέλεσμα αυτού τα όσα συμβαίνουν μέσα σε αυτή. Που δεν είναι τίποτα λιγότερο απο βαρβαρότητες.

Πως να αντισταθμίσεις την λογική, πως να ισορροπήσεις σε έναν ανισόρροπο κόσμο. Όπου η απανθρωπιά ονομάστηκε οικονομία, όπου το να πουλάς και να αγοράζεις έχει την έννοια της αγάπης? Οι πληροφορίες αυξάνονται και δεν έχουμε μάθει να τις επεξεργαζόμαστε. Δεν έχουμε μάθει να συνδέουμε τις τελείες, να βρίσκουμε λύσεις ανθρώπινες και για όλους. Είμαστε αυστηρά εγωκεντρικοί. Και με την έννοια που δεν περιλαμβάνει την εσωτερική αναζήτηση, του, γνώθι σεαυτόν. Τώρα αφήνουμε τα πάντα στην τεχνολογία. Αυτή θα τα κάνει καλά. Το μόνο που συμβαίνει είναι να απομονώμαστε περισσότερο. Αποξενώνουμε συνεχώς όλο και πιο πολύ ο ένας τον άλλον. Υποπτευόμαστε ο ένας τον άλλον. Κρατάμε αποστάσεις ο ένας απο τον άλλον. Ιδιωτεύουμε για χάρην της, κοινωνικής μας εξέλιξης. Αρχαιοελληνικά, ιδιώτης=idiot. Καμία σύμπτωση. Η σημασία της φιλίας!

Το οτι η βία σε σχέση με τον Μεσαίωνα έχει μειωθεί, δεν είναι παρήγορο, είναι λογικό. Δεν σημαίνει όμως οτι τα πράγματα σε κοινωνικό και λειτουργικό επίπεδο είναι καλύτερα. Τα στατιστικά είναι εκεί έξω και δεν είναι ενός είδους μόνο. Πάντα κάνουμε αναφορά σε ένα είδος στατιστικών για να αναλύσουμε κάτι. Για να αποκτήσουμε μια κατανόηση των γεγονότων χρειαζόμαστε ευρύτερη κλίμακα στατιστικών και δημογραφικών. Παρασυρόμαστε πολύ εύκολα απο τις αυθεντίες του χώρου. Η εγκυρότητα που επίσης προσφέρει μια ασφάλεια, θυμάσαι?

Οπότε επιστρέφουμε στην εκπαίδευση και πόσο σημαντικό ρόλο παίζει στην ζωή ενός ανθρώπου, ειδικά στην ζωή ενός νέου ανθρώπου. Ουσιαστικά αυτή την στιγμή η εκπαίδευση έχει ως μοναδικό σκοπό να κατευθύνει. Θε έπρεπε να κατευθύνει? Ο κάθε άνθρωπος δεν έχει διαφορετικές ιδιότητες? Αν μη τι άλλο, ο κάθε άνθρωπος πρέπει να τις αναγνωρίσει (εγώ ακόμα δεν γνωρίζω τις δικές μου) και μετά να δηλώσει που χρειάζεται βοήθεια να τις εξελίξει και όχι το σύστημα να του υποβάλει έναν περιορισμένο χάρτη επαγγελμάτων. Και τι είναι το επάγγελμα? (…) Γι’αυτό οι περισσότεροι άνθρωποι καταλήγουν να μισούν εσωτερικά τους εαυτούς τους. Και πως να προσφέρεις αγάπη όταν είσαι γεμάτος θυμό και μίσος? Έτσι πάντα ζητάμε απο κάποιον άλλον να μας ντατέψει, να μας προσφέρει όσα μας λείπουν επειδή…τα αναθέσαμε σε κάποιον άλλον. Ο φαύλος κύκλος στην πράξη.

Κανείς δεν είναι αμέτοχος

Προσωπικά δεν νομίζω οτι υπάρχει κάποια διαφορά, σε πρακτικό επίπεδο, μεταξύ Καπιταλισμού και θρησκευτικού εξτρεμισμού. Ακόμα και αν ορίζεται θεωρητικά, το ένα έχει ενσωματωθεί μες το άλλο.

Η θρησκεία που παίρνει τα όπλα, παίρνει και το χρήμα, υπόκειται στους νόμους του και τις δομές που το ορίζουν και περιορίζουν. Για να υπάρξει το ένα χρειάζεται το άλλο στο υπάρχον σύστημα. Αλλιώς θα παραμείνει κάτι παλιό, ανίκανο να προχωρήσει στο μοντέρνο είδος βίας που περικλείει τον φόβο σε κάθε επίπεδο και ο ψυχολογικός πόλεμος αν και αναίμακτος προσφέρει την πρωτοβουλία και φήμη που χρειάζεται για να συνεχίσει να υπάρχει αυτό το είδος φονταμενταλισμού.

Δεν υπάρχει διαχωρισμός, το ένα συνυπάρχει με το άλλο, το ένα ταΐζει το άλλο και η κοινωνική σφαίρα έχει εκπαιδευτεί μες το μίσος και την βία. Οι ευφημισμοί της γλώσσας έχουν μετατρέψει την βία σε κάτι ανεκτό κάτω απο ένα ορισμένο πρίσμα, η ρητορεία γίνεται τρόπος αντίληψης της πραγματικότητας και διαχείρισης των μαζών, όπου ως «μάζα» ορίζεται ένα σύνολο ανθρώπων ανίκανο να σκεφτεί κριτικά. Γενικά, ένα κοινό που ακολουθεί ηγέτες κι άρχοντες, είτε έρχονται κάτω απο την ταμπέλα του «πολιτικού» (αν είσαι «πολίτης» γιατί δεν είσαι και πολιτικός?), είτε αυτήν του θρησκευτικού γκουρού (που όλοι αισθανόμαστε την ανάγκη για εσωτερισμό). Κάποιοι όμως θεσπίζονται ως αντιπρόσωποι, είτε της μάζας, είτε του ποίμνιου.

Δεν έχουμε σταματήσει να διαχωρίζουμε τους εαυτούς μας σε μειονότητες, ενώ πάντα ανήκαμε και ανήκουμε στο ίδιο είδος, στον ίδιο πλανήτη. Άνθρωποι και Γήινοι Δυσκολευόμαστε να αποφασίσουμε ακόμα πόσο ιερή ή όχι τελικά είναι η θνησιμότητά μας. Μάλλον, όχι η δική μας τόσο, όσο των άλλων. Όλη αυτή η τρέλα, οι εμμονές και κομφορμιστική συμπεριφορά ως επί το πλείστων, μοιάζει σαν ένας μονόδρομος που συνεχώς στενεύει και γίνεται όλο και πιο απότομος.

Νομίζω οτι μπορώ να ξεκινήσω απο την εγκατάλειψη της λογικής σε αυτή την κοινωνία. Μικροί συνασπισμοί ακόλουθων δεν πρόκειται να προσφέρουν τίποτα. Έγκειται στον καθένα μας να μάθει να σκέφτεται και να κρίνει, να διακρίνει το τι επιφέρει μίσος, βία, μισαλλοδοξία. Καταλήγουμε πάντα σε αυτό που μισούμε, σε εκείνο τον τύπο που ξεκινάει λέγοντας, » Δεν είμαι ρατσιστής, αλλά…» και όσο κατηφορίζει η λογική μας, τόσο πιο εύκολο μας φαίνεται να ακολουθήσουμε αυτό το μονοπάτι της τρέλας ώσπου η τρέλα κατακάθεται και δεν αναγνωρίζουμε τίποτα πλέον. Εκεί βρισκόμαστε αυτή την στιγμή και είμαστε οι μόνοι στον πλανήτη με αυτό το πρόβλημα. Ευτυχώς, κανείς άλλος δεν χρειάζεται να σηκώσει τα προβλήματά μας.

Απο την άλλη δεν χρειάζεται και να αναλάβουμε τις ευθύνες μας ως άνθρωποι. Πάντα μας δίνεται η επιλογή να τα αναθέτουμε, εξουσιοδοτούμε σε κάποιον άλλον. Οπότε, εν μέρει λύνουμε το πρόβλημα της ευθύνης που φέρει η σκέψη. Ο συλλογισμός. Γιατί, ποιός πραγματικά έχει χρόνο για να ανακαλύψει την αντικειμενικότητα πλέον? Ποιος έχει χρόνο να μάθει την αλήθεια, ειδικά όταν όλοι φαίνεται να είναι πρόθυμοι να την προσφέρουν. Την διαφημίζουν άλλωστε. Πάντα κάποιος βάλει προς κάπου. Πυρά προς κάθε κατεύθυνση. Κανείς δεν είναι αμέτοχος.

Η αποχή είναι πολιτική πράξη

Είναι άκυρες οι εκλογές όπου δεν υπήρχε συμμετοχή άνω του 50+1%.

Η νομική επιστήμη είναι μια επιστήμη της λογικής, η οποία μοιάζει σε μεγάλο βαθμό με τα μαθηματικά. Γιατί μοιάζει; Γιατί με «πράξεις» μπορεί να παράγει «αποτελέσματα». Στα μαθηματικά το 3, για παράδειγμα, είναι ένα αποτέλεσμα, το οποίο παράγεται με πολλούς τρόπους και όχι μόνον με έναν. 3=2+1, αλλά και 4-1 και 9/3, αλλά και 3*1 κλπ.. Άπειροι διαφορετικοί συνδυασμοί αριθμών και πράξεων μπορούν να παράγουν ένα κοινό αποτέλεσμα.

Το ανάλογο μπορεί να γίνει και στην επιστήμη της νομικής με τους νόμους στη θέση των αριθμών. Στο Σύνταγμα, για παράδειγμα, υπάρχει το άρθρο 14, το οποίο διασφαλίζει το δικαίωμα του ανθρώπου στην έκφραση. Άρθρο 14.1. Καθένας μπορεί να εκφράζει και να διαδίδει προφορικά, γραπτά και δια του τύπου τους στοχασμούς του, τηρώντας τους νόμους του Κράτους. Το Σύνταγμα διασφαλίζει αυτό το δικαίωμα με ένα άρθρο του. Το διασφαλίζει απόλυτα.

Από εκεί και πέρα υπάρχει το «εννοείται» το οποίο προκύπτει από τα «μαθηματικά» της νομικής επιστήμης. Τι σημαίνει αυτό; Ότι απαγορεύεται να χτυπάς κάποιον με τον οποίον διαφωνείς. Απαγορεύεται να τον φτύνεις. Απαγορεύεται να τον φυλακίζεις. Απαγορεύεται να τον σκοτώνεις. Αν κάνεις οτιδήποτε από όλα αυτά, παραβιάζεις το Σύνταγμα. «Γράφει» πουθενά το Σύνταγμα …»Απαγορεύεται να φτύνεις κάποιον με τον οποίο διαφωνείς»; …»Απαγορεύεται να τον χτυπάς ή να τον κλωτσάς;» Όχι βέβαια. Εννοείται.

Εννοείται, γιατί αυτό το «αποτέλεσμα» έχει «παραχθεί» από την έννοια της προστασίας του «Δικαιώματος στην έκφραση». Το Σύνταγμα προστατεύει το «Δικαίωμα» και από εκεί και πέρα οτιδήποτε πιθανό ή απίθανο, γνωστό ή άγνωστο, προβλέψιμο ή απρόβλεπτο απειλεί αυτό το «Δικαίωμα», καθίσταται αντισυνταγματικό και άρα παράνομο. Το Σύνταγμα έχει κάνει την «πράξη» και αφού έχει βρει το σωστό για το ίδιο «αποτέλεσμα», το προστατεύει, άσχετα με την «κατεύθυνση» που κάποιος το πλησιάζει και το απειλεί. Δεν «τσιμπάς» αυτόν που διαφωνείς, ψάχνοντας να βρεις τι λένε και αν λένε κάτι οι νόμοι για το «τσίμπημα». Απαγορεύεται να κάνεις οτιδήποτε απειλεί τη διασφαλισμένη «πράξη» του Συντάγματος. [2]

Τι σχέση έχει αυτό το οποίο λέμε με την έννοια της ΑΠΟΧΗΣ; Έχει …και πολύ μεγάλη μάλιστα. Πολλοί αμφισβητούν την πολιτική «αξία» της πράξης της ΑΠΟΧΗΣ. Μέχρι και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας συνέδεσε την αποχή με την έννοια της τεμπελιάς και της αδιαφορίας. Ο πανάσχετος Πρόεδρος, του οποίου η θέση καθιστά την άγνοιά του τουλάχιστον εγκληματική. Ο για άλλη μια φορά άσχετος Πρόεδρος, ο οποίος κάποτε ευχαρίστησε «προκαταβολικά» —και άρα πριν «αποφασίσει» η Βουλή— τους κομματάρχες για την επιλογή του στη θέση του. Μόνον γι’ αυτές τις δηλώσεις του θα έπρεπε να είχε ήδη παραιτηθεί. Να παραιτηθεί, γιατί δεν είναι δυνατόν ένας από τους θεμελιώδεις φύλακες του Συντάγματος να μην το κατανοεί. Δεν είναι δυνατόν ο επικεφαλής της Ελληνικής Πολιτείας να «βρίζει» τους απέχοντες και μάλιστα τη στιγμή που αυτοί είναι η πλειοψηφία …Τη στιγμή που αυτοί είναι ο κύριος όγκος της δημοκρατικής μας κοινωνίας.

Η ΑΠΟΧΗ «εννοείται» πως είναι πολιτική πράξη. «Παράγεται» από το Σύνταγμα το ότι είναι πολιτική πράξη. Άρα, ως πολιτική «πράξη», θα πρέπει να «παράγει» και «αποτέλεσμα». Πραγματικό πολιτικό «αποτέλεσμα» και όχι απλά να καταγράφεται σαν στατιστικό μέγεθος στους καταλόγους των υπουργείων. Απλά πρέπει να έχεις τη λογική να κάνεις την «πράξη», η οποία «παράγει» το αποτέλεσμα αυτό. Ποιο είναι το πρώτο και βασικότερο άρθρο του Συντάγματος; Το Άρθρο 1, το οποίο προσδιορίζει το πολίτευμα και διασφαλίζει τη λαϊκή κυριαρχία.

Άρθρο 1.1. Το πολίτευμα της Ελλάδας είναι Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. [1]

2. Θεμέλιο του πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία.
3. Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το Λαό, υπάρχουν υπέρ αυτού και του Έθνους και ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγμα.

Τι μας λέει λοιπόν αυτό το άρθρο; Ότι το πολίτευμά μας είναι δημοκρατικό και άρα τη λειτουργία του τη διέπει η«αρχή της πλειοψηφίας». Ποιος είναι κυρίαρχος με βάση αυτό το άρθρο; Ποιος δηλαδή είναι κυρίαρχος και πρέπει να λειτουργεί με δημοκρατικό και άρα με πλειοψηφικό τρόπο; Ο λαός. Ο λαός είναι κυρίαρχος και για να «παράγει» αποφάσεις, πρέπει να λειτουργεί δημοκρατικά. Τι είδους αποφάσεις; Αποφάσεις, οι οποίες έχουν σχέση με την ταυτότητα αυτών, που ασκούν εξουσία. Η «πράξη», δηλαδή, των διαφορετικών διατάξεων αυτού του θεμελιώδους συνταγματικού νόμου βγάζει ένα και μόνον «αποτέλεσμα». Ο ΛΑΟΣ είναι κυρίαρχος και αποφασίζοντας δημοκρατικά και άρα με τη λογική της πλειοψηφίας, «διορίζει» τις εξουσίες που θα τον κυβερνήσουν.

Πρωτεύουσα έννοια δηλαδή του Συντάγματος δεν είναι η έννοια της Δημοκρατίας, αλλά η έννοια της λαϊκής Κυριαρχίας, η οποία εκφράζεται μέσα από τη δημοκρατική λειτουργία. Όλα γίνονται για τον ΛΑΟ και απλά η Δημοκρατία είναι η «συμφερότερη» μέθοδος. Αν ο λαός αποφασίζει ότι θέλει Βασιλιά, τότε η Δημοκρατία μπαίνει στο «ντουλάπι». Ο κυρίαρχος λαός κάνει ό,τι θέλει. Όμως, η έννοια της κυριαρχίας είναι απόλυτη. Δεν υπάρχει κυριαρχία …»αλά κάρτ». Δεν υπάρχει Κυρίαρχος …»αν και εφόσον».

Κυρίαρχος είσαι, είτε μιλάς είτε σωπαίνεις. Κυρίαρχος είσαι, είτε περπατάς είτε σταματάς. Αν είσαι κυρίαρχος μόνον όταν κάνεις αυτό, το οποίο σου λένε κάποιοι άλλοι, τότε κυρίαρχος είναι αυτός, που σου λέει τι να κάνεις. Όταν είσαι Κυρίαρχος, πάντα είσαι Κυρίαρχος. Κυρίαρχος είσαι είτε Συμμετέχεις είτε ΑΠΕΧΕΙΣ. Είσαι Κυρίαρχος και άρα με βάση την «πράξη» της Δημοκρατίας η κυριαρχία ακολουθεί —εφόσον από αυτήν εκφράζεται— την πλειοψηφία. Άρα, ΚΥΡΙΑΡΧΟΣ είναι ο λαός ΑΚΟΜΑ και όταν η πλειοψηφία του ΑΠΕΧΕΙ από κάποιες διαδικασίες. Κυρίαρχος είναι όταν κάθεται στο «θρόνο» του και συμμετέχει και Κυρίαρχος είναι όταν σηκώνεται από τον «θρόνο» του και άρα δεν συμμετέχει.

Το πρώτο είναι εύκολα κατανοητό και περιγράφεται από το Σύνταγμα. Το δεύτερο όμως; Το δεύτερο απαιτεί «πράξη», εφόσον δεν περιγράφεται. Πώς δηλαδή εκφράζεται η κυριαρχία σου, όταν δεν συμμετέχεις; Όταν για παράδειγμα συμμετέχεις, η κυριαρχία εκφράζεται με τον απλό τρόπο, που «γράφει» ο συνταγματικός νόμος. Με την πλειοψηφία της Δημοκρατίας «παράγεις» αποτέλεσμα, το οποίο δίνει την εξουσία στους εκλεκτούς σου. Όταν δεν συμμετέχεις τι συμβαίνει;

Όταν δεν συμμετέχεις, συμβαίνει κάτι άλλο, το οποίο δεν το «γράφει» ο συνταγματικός νόμος, αλλά «εννοείται». Ναι μεν δεν παράγεις αποτέλεσμα εξουσίας, εφόσον δεν «εκφράζεσαι», αλλά δεν χάνεις την κυριαρχία σου, εφόσον δεν μπορούν να παράγουν αποτέλεσμα οι «άλλοι» Οι «άλλοι», οι οποίοι είναι οι «απέναντί» σου. Οι «λίγοι», οι οποίοι συμμετείχαν, γιατί τους συνέφερε η αποχή σου. Οι «λίγοι», οι οποίοι μπορεί να είναι τύραννοι, βασιλείς, κομματάρχες, κομματόσκυλα, πονηροί κλπ..

Κατάλαβε ο αναγνώστης τι λέμε; Όταν η πλειοψηφία του λαού, δηλαδή, ΑΠΕΧΕΙ, δεν χάνει ο λαός την κυριαρχία του, γιατί απλούστατα δεν μπορεί η μειοψηφία να τον «αντικαταστήσει». Δεν μπορεί να τον αντικαταστήσει και να «παράγει» αποτέλεσμα. Δεν μπορεί να παράγει το «αποτέλεσμα», το οποίο προβλέπεται από τη Δημοκρατία να παράγει η πλειοψηφία. Δεν μπορεί να φορέσει τη «στολή» του. Αλίμονο αν συνέβαινε αυτό. Αλίμονο, δηλαδή, αν δίναμε σε μειοψηφίες τη δυνατότητα να παράγουν αποτελέσματα. Να τις αφήναμε να τρομοκρατούν, να απειλούν ή απλά να προκαλούν την απέχθεια ή τη σιχαμάρα στον λαό κάθε φορά που είχαμε εκλογές και δεν τις συνέφερε η «άποψη» της πλειοψηφίας. Να ωθούν άμεσα ή έμμεσα στην «αποχή» και να αντικαθιστούν τον «απέχοντα». Να εκμεταλλεύονται —όπως συμβαίνει τώρα— την αποχή και να αντικαθιστούν τον «απέχοντα».

Με απλά λόγια αυτό σημαίνει ότι, όταν στην οποιαδήποτε δημοκρατική διαδικασία η ΑΠΟΧΗ ξεπερνά το 50%, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμά της, είναι ΑΚΥΡΗ. Είναι άκυρη, όχι επειδή η ίδια η διαδικασία των εκλογών δεν τηρήθηκε στο έπακρο, αλλά γιατί απλούστατα δεν μπορεί η μειοψηφία να «παράγει» το αποτέλεσμα, το οποίο αποτελεί αρμοδιότητα της πλειοψηφίας να το «παράγει» και είναι αυτό που καθιστά τον λαό ΚΥΡΙΑΡΧΟ. Η ΑΠΟΧΗ, όταν είναι πλειοψηφική, δεν «παράγει» δική της νομιμότητα, αλλά «παράγει» την παρανομία όλων όσων επιχειρούν ν’ αντικαταστήσουν την πλειοψηφία. Η «παρανομία» στην περίπτωση αυτήν, επειδή δεν είναι αποτέλεσμα παράνομων πράξεων των συμμετεχόντων, απλά ακυρώνει τη διαδικασία και την καθιστά ΑΓΟΝΗ.

Η ΑΓΟΝΗ εκλογική διαδικασία θα εξακολουθεί να υπάρχει μέχρι να «πειστεί» ο ΚΥΡΙΑΡΧΟΣ λαός να συμμετάσχει, για να δώσει νόμιμη «εντολή» στους εξουσιαστές. Αναγκαστικά ΑΓΟΝΗ, εφόσον η μειοψηφία δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να δώσει «εντολή». «Εντολή», η οποία δεν θα προσβάλλεται και δεν θα αμφισβητείται από τίποτε και από κανέναν. Εκ του πονηρού σήμερα κάποιοι ψάχνουν τις απαντήσεις στους εκλογικούς νόμους.

Το Σύνταγμα έχει αποφασίσει άπαξ και δια παντώς για την ταυτότητα αυτού, που δίνει «εντολές». Οι εκλογικοί νόμοι έχουν σχέση με τη διαδικασία που προβλέπεται, για να δοθεί με νόμιμο τρόπο η «εντολή». Η διαδικασία όμως μπορεί να είναι άψογη, αλλά, αν λείπει ο Κυρίαρχος, είναι άκυρη. Άγονη, μέχρι να υπάρξουν τα δεδομένα που την καθιστούν γόνιμη. Νόμιμα Άγονη, όπως μπορεί ένας άψογα οργανωμένος πλειοδοτικός διαγωνισμός να είναι άγονος, επειδή δεν καλύπτονται οι ελάχιστες «αξίες». Μπορεί ένα παλάτι να πουληθεί για πέντε μπανανόφλουδες, ένα κονσερβοκούτι και τρία φιστίκια, επειδή στον κατά τα άλλα άψογο διαγωνισμό συμμετείχαν μόνον δύο homeless; [3]

Κάτι ανάλογο συμβαίνει και όταν σε μια εκλογική διαδικασία ο λαός απέχει. Ο Κυρίαρχος λαός, ο οποίος έχει ως καθήκον —αλλά και αποκλειστικό προνόμιο— να δίνει «εντολές». Όταν δεν συμμετέχει, επαναλαμβάνεται η διαδικασία, γιατί δεν καλύπτεται το βασικότερο άρθρο του Συντάγματος. Όταν ο «βασιλιάς» δεν «μιλάει», δεν σημαίνει ότι το λόγο τον παίρνει ο υποτακτικός με το καθίκι, επειδή θέλει κι αυτός να μιλήσει.

Όταν ο «βασιλιάς» δεν «απαντά», τον «ξαναρωτάς» και δεν παίρνεις τις «απόψεις» όποιου βρίσκεται γύρω του. Αν δεν «απαντά», δεν το αντιλαμβάνεσαι σαν αδυναμία του, για ν’ απαντήσεις εσύ ή κάποιος άλλος στη θέση του. Αν δεν «απαντά», πρέπει να βρεις τον λόγο που είναι δυσαρεστημένος και δεν «απαντά». Πρέπει να βρεις τον λόγο που τον δυσαρεστούν οι υποψήφιοι και απέχει, αρνούμενος να τους δώσει «εντολή». Αν οι σημερινοί υποψήφιοι για τη εξουσία είναι οι υπεύθυνοι της δυσαρέσκειας, η οποία εκφράζεται μέσω της Αποχής, είναι τουλάχιστον εγκληματικό να «νομιμοποιούνται» ακόμα πιο εύκολα, εκμεταλλευόμενοι αυτήν τη δυσαρέσκεια.

Αν ο κόσμος απεχθάνεται τους Καμίνηδες, είναι δυνατόν να τους νομιμοποιεί η Αποχή του; Αν ο κόσμος αρνείται επιδεικτικά να τους ψηφίσει, πώς είναι δυνατόν να καταλαμβάνουν τις θέσεις τους με τις λίγες ψήφους των συγγενών, των κομματικών και των Πακιστανών; Αν η «αξία» της θέσης του Δήμαρχου Αθηναίων είναι μεγάλης «αξίας», μπορεί να είναι νόμιμη η πλειοδοτική διαδικασία των εκλογών, η οποία την παραδίδει για 77.000 «φυστίκια» και δύο «μπανανόφλουδες»; Ποια δημοκρατική διαδικασία μπορεί να είναι νόμιμη, όταν ποσοστά του επιπέδου του 15% και του 20% παράγουν εξουσίες; Ποια λαϊκή κυριαρχία διασφαλίζεται μέσα από τέτοια φασιστικά ποσοστά; Ποιος είναι αυτός ο ψευδοκυρίαρχος, ο οποίος, όταν «απέχει», δίνει τη δυνατότητα σε «νάνους» να τον αντικαθιστούν;

Είναι κυρίαρχοι στον Δήμο Αθηναίων οι 487.764 πολίτες της Αθήνας, όταν τον Δήμαρχό της τον εξέλεξε μια μειοψηφία των 77.074 ατόμων και η οποία ούτε καν ελληνική δεν είναι, εφόσον πλαισιώθηκε από τις ψήφους χιλιάδων Αφγανοπακιστανών λαθρομεταναστών; Ποια είναι η ποιότητα της Δημοκρατίας στην αθηναϊκή κοινωνία, όταν υποτάσσει το 85% στην απόφαση του 15%; Είναι οι Πειραιώτες «κυρίαρχοι» του Πειραιά, όταν 162.195 χιλιάδες πολίτες θα πρέπει να ανεχθούν και να υποστούν την εξουσία μιας δημοτικής αρχής, την οποία εξέλεξαν 25 χιλιάδες άτομα; Ποια είναι η ποιότητα της Δημοκρατίας στην πειραϊκή κοινωνία, όταν υποτάσσει το 84% στην απόφαση του 16%; Είναι τα 247.637 «καρντάσια» κυρίαρχοι στη Σαλονίκη, όταν μια γνωστή και αντιπαθής «κλίκα» 52.174 βολεμένων κομματικών, πολυπολιτισμικών και οικολογικών φασιστών εκμεταλλεύεται τις καταστάσεις και αναρριχάται στην ιεραρχία της τοπικής εξουσίας;

Ρωτάμε λοιπόν τους διαπρεπείς Έλληνες συνταγματολόγους και τους Δικαστές. Υπάρχει κυριαρχία του λαού εκεί όπου δεν υπήρχε «απαρτία»; Μπορούν οι ίδιοι να κάνουν τις «πράξεις», τις οποίες απαιτεί η «μαθηματική» επιστήμη της νομικής; Προτείνουμε σε όλους τους πολίτες, οι οποίοι ανήκουν σε δήμους ή περιφέρειες, στις οποίες δεν υπήρχε «απαρτία», να θέσουν το θέμα υπόψιν της Δικαιοσύνης. Προτείνουμε στον κυρίαρχο λαό, που για δικούς του λόγους επέλεξε τη «στείρα» πολιτική της ΑΠΟΧΗΣ, να την προστατεύσει ως πολιτική πράξη. Να φερθεί ως Κυρίαρχος και να απαιτήσει τα δικαιώματά του. Να μην επιτρέψει στις μειοψηφίες να «γονιμοποιήσουν» τις εξελίξεις, επειδή απλά λόγω συμμετοχής έτυχε να «μπορούν». Να προσβάλει τη νομιμότητα των αποτελεσμάτων. Οι πολίτες μπορούν και πρέπει να «ακυρώσουν» τις εκλογικές διαδικασίες όπου η αποχή τις καθιστούσε «άγονες». [3] [4] [5]

Τέλος, προτείνουμε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να καθίσει επιτέλους και να διαβάσει το Σύνταγμα.Προβλέπεται άλλωστε και στα καθήκοντά του. Αν δεν το καταλαβαίνει, ας απευθυνθεί στους ειδικούς. Κάθεται που κάθεται, χωρίς να κάνει τίποτε απολύτως, ας κάνει κάτι χρήσιμο. Δεν αρκεί σ’ αυτήν τη ζωή να είσαι μόνον δανειστής του Ανδρέα, για να υπάρχεις. Δεν μπορούν όλοι να έχουν τη δική του τύχη και να επιβιώνουν τόσο πλούσια και τόσο τζάμπα και γι’ αυτό ίσως ΑΠΕΧΟΥΝ.

Απέχουν, για να διαμαρτυρηθούν στους μονίμως βολεμένους της «συμμετοχής», όπως είναι ο Κάρολος. Απέχουν, γιατί δεν αντέχουν άλλο την αδικία στο όνομα της Δημοκρατίας. Της Δημοκρατίας των «μονόδρομων» και των «ψευδοδιλλημάτων». Της απάτης, που τον φασισμό τον «βαπτίζει» σε «δημοκρατία» και τη «μειοψηφία» σε «πλειοψηφία». [6] [7]

Η ΑΠΟΧΗ είναι πολιτική πράξη. Μπορεί να είναι «στείρα», αλλά είναι «πράξη». Μπορεί να μην «γονιμοποιεί» στη στελέχωση του συστήματος, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι νομιμοποιεί τους φασίστες να το κάνουν στη θέση της.

Ο πρώην Συνήγορος του Πολίτη δεν ντρέπεται να πανηγυρίζει και να παριστάνει τον «νικητή» Δήμαρχο Αθηναίων με το γελοίο ποσοστό του 15%; Ως νομικός τα δικαιώματα τού 85% δεν τα «βλέπει» πουθενά; Η σημερινή αναισθησία και ανεπάρκειά του δεν αποτελεί ένδειξη αν όχι απόδειξη ότι ήταν εξίσου αναίσθητος κι ανεπαρκής όταν παρίστανε και τον Συνήγορο του Πολίτη;

Αναρτήθηκε από Eos Aurora  //  22 Ιανουαρίου 2015

Πηγή/Αρχική Δημοσίευση:

Η αποχή είναι πολιτική πράξη [TERRAPAPERS]

Η αμαρτία της αγέλης [by TERRAPAPERS]

Η αμαρτία της αγέλης

Αναρτήθηκε από Eos Aurora  //  17 Ιανουαρίου 2015  //  info facts, Top Articles  //  Σχόλια κλειστά

Η αίσθηση της αμαρτίας, είναι μία από τις σπουδαιότερες ψυχολογικές αιτίες δυστυχίας στην ενήλικο ζωή.

Υπάρχει μία παραδοσιακή θρησκευτική ψυχολογία της αμαρτίας, την οποία κανείς σύγχρονος ψυχολόγος δεν μπορεί να δεχθεί. Υποτίθεται, ιδιαίτερα κατά τους προτεστάντες, ότι η συνείδηση αποκαλύπτει στον κάθε άνθρωπο, το πότε μια πράξη, την οποία μπαίνει στον πειρασμό να διαπράξει, είναι αμαρτωλή, και ότι μετά τη διάπραξή της βιώνει ένα από δύο οδυνηρά συναισθήματα, εκ των οποίων το ένα λέγεται “τύψη”, και δεν έχει καμία αξία, και το άλλο λέγεται “μετάνοια”, που είναι ικανό να σβήσει την ενοχή του.

Στις προτεσταντικές χώρες, ακόμη και εκείνοι που έχασαν την πίστη τους, συνέχισαν για αρκετό καιρό να δέχονται, με κάποιες τροποποιήσεις, την ορθόδοξη άποψη της αμαρτίας. Στις μέρες μας, εν μέρει εξαιτίας της ψυχανάλυσης, έχουμε την αντίθετη κατάσταση: Το παλαιό δόγμα της αμαρτίας το απορρίπτουν, όχι μόνο όσοι δεν πιστεύουν, αλλά και πολλοί από αυτούς που παραμένουν ακόμη πιστοί. Η συνείδηση έπαυσε να είναι κάτι το μυστηριώδες το οποίο, λόγω του μυστηρίου του, θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι είναι η φωνή του θεού.

Γνωρίζουμε ότι η συνείδηση επιβάλλει διαφορετικά πράγματα σε διαφορετικά μέρη του κόσμου και ότι σε γενικές γραμμές συμφωνεί με τα έθιμα της φυλής. Τί συμβαίνει λοιπόν όταν η συνείδηση ενός ανθρώπου τον τύπτει;

Η λέξη “συνείδηση” στην πραγματικότητα καλύπτει διαφορετικά συναισθήματα, το απλούστερο από αυτά είναι ο φόβος να μη σε ανακαλύψουν. Εσύ, αναγνώστη μου, είμαι βέβαιος ότι έχεις ζήσει μια άμεμπτη ζωή, αλλά αν ρωτήσεις κάποιον που κάποτε έκανε μια πράξη για την οποία θα τιμωρούνταν αν τον πιάνανε, θα διαπιστώσεις ότι αν η ανακάλυψη ήταν επικείμενη, το εν λόγω πρόσωπο ήταν έτοιμο να μετανοήσει για την πράξη του.

Δεν εννοώ ότι αυτό ισχύει για τον επαγγελματία κλέφτη, ο οποίος ούτως ή άλλως περιμένει κάποια φυλακή αν τον πιάσουν, γιατί έχει αποδεχθεί τον κίνδυνο της δραστηριότητάς του, ισχύει όμως για αυτόν που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε ευυπόληπτο παραβάτη, όπως ο τραπεζικός που υπεξαίρεσε χρήματα σε άσχημη στιγμή, ή ο κληρικός που υπέκυψε στον πειρασμό να διαπράξει κάποια ασελγή πράξη. Οι άνθρωποι αυτοί θα ξεχάσουν το έγκλημά τους, αν οι πιθανότητες να τους ανακαλύψουν είναι ελάχιστες, αλλά αν τους πιάσουν ή επίκειται η σύλληψή τους θα εύχονταν να είχαν υπάρξει ηθικότεροι, και αυτή η ευχή τούς δίνει μια έντονη αίσθηση της αμαρτίας που διέπραξαν.

Συναφής με αυτό το συναίσθημα είναι ο φόβος να γίνουν απόβλητοι της αγέλης. Ο άνθρωπος που κλέβει στα χαρτιά ή δεν πληρώνει τα χρέη του, δεν έχει τίποτα μέσα του που θα τον βοηθήσει να αντιμετωπίσει την αποδοκιμασία της αγέλης όταν τον ανακαλύψουν. Ως προς αυτό, δεν μοιάζει καθόλου με τον θρησκευτικό καινοτόμο, τον αναρχικό και τον επαναστάτη, οι οποίοι αισθάνονται ότι, όποια και αν είναι η τύχη τους στο παρόν, το μέλλον είναι μαζί τους και θα τους τιμήσει τόσο, όσο το παρόν τους απεχθάνεται.

Οι άνθρωποι αυτοί, παρά την εχθρότητα της αγέλης, δεν αισθάνονται ότι είναι αμαρτωλοί· ο άνθρωπος όμως πουαποδέχεται εξ ολοκλήρου την ηθική της αγέλης, ενώ την παραβαίνει είναι δυστυχής όταν ξεπέσει κοινωνικά, και ο φόβος αυτής της συμφοράς ή η οδύνη όταν συμβεί μπορούν εύκολα να τον κάνουν να θεωρήσει τις πράξεις του αμαρτωλές.

Αλλά η αίσθηση της αμαρτίας στις σημαντικότερες μορφές της πηγαίνει βαθύτερα. Έχει τις ρίζες της στο ασυνείδητο και δεν εμφανίζεται στη συνείδηση σαν φόβος της αποδοκιμασίας των άλλων. Στη συνείδηση ορισμένα είδη πράξεων θεωρούνται αμαρτία χωρίς κανέναν προφανή λόγο. Όταν κάποιος διαπράξει αυτές τις πράξεις, αισθάνεται άβολα χωρίς να ξέρει ακριβώς γιατί.

Θα ήθελε να είναι το είδος του ανθρώπου που μπορεί να απέχει από αυτό που πιστεύει ότι είναι αμαρτία. Θαυμάζει από ηθική άποψη μόνο εκείνους των οποίων η καρδιά, καθώς πιστεύει, είναι αγνή. Αναγνωρίζει, και λυπάται λίγο ή πολύ, που δεν έχει τη στόφα του αγίου. Η αντίληψη που έχει για την αγιοσύνη είναι, βέβαια, κάτι σχεδόν αδύνατον να πραγματοποιηθεί στον κοινό καθημερινό βίο. Κατά συνέπεια, ζει με μια αίσθηση ενοχής, νιώθοντας ότι αυτά δεν είναι για αυτόν και οι καλύτερες στιγμές του είναι οι στιγμές της μεμψίμοιρης μετάνοιας.

Πηγή όλων αυτών, είναι σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις, η ηθική διδασκαλία που έλαβε προτού γίνει έξι χρονών στα χέρια της μητέρας του ή της νταντάς του. Έμαθε πριν από αυτή την ηλικία, ότι είναι κακό να βρίζεις και δεν είναι ωραίο να χρησιμοποιείς άλλη γλώσσα από αυτή που αρμόζει στις κυρίες, ότι μόνοι οι κακοί άνθρωποι πίνουν και ότι το κάπνισμα είναι ασυμβίβαστο με την αρετή. Έμαθε ότι ποτέ δεν πρέπει να λέει ψέμματα. Πάνω απ’ όλα, έμαθε ότι το ενδιαφέρον για τα γεννητικά όργανα είναι απεχθές. Ήξερε ότι αυτά είναι απόψεις της μητέρας του και πίστευε ότι είναι απόψεις του Δημιουργού του.

Η μεγαλύτερη ευχαρίστησή του ήταν να του φέρεται στοργικά η μητέρα του ή, αν τον παραμελούσε, η νταντά του, και ήξερε ότι αυτή η στοργή θα του δοθεί μόνο όταν είναι σαφές ότι δεν έχει παραβεί τον ηθικό κώδικα. Ως εκ τούτου έμαθε να συνδέει κάτι αόριστα φοβερό με οποιαδήποτε συμπεριφορά που την αποδοκιμάζουν η μητέρα του ή η νταντά του. Σιγά-σιγά, μεγαλώνοντας, ξέχασε την προέλευση του ηθικού του κώδικα και ποια ήταν αρχικά η τιμωρία της παράβασης· δεν ξέχασε όμως τον ηθικό κώδικα και δεν έπαυσε να αισθάνεται ότι κάτι φοβερό θα του συμβεί αν τον παραβεί.

Πολλές εντολές αυτής της νηπιακής ηθικής διδασκαλίας στερούνται εντελώς έλλογης θεμελίωσης και ως εκ τούτου δεν μπορούν να ισχύσουν στην κανονική συμπεριφορά των κανονικών ανθρώπων. Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος που χρησιμοποιεί αυτό που λένε “κακή γλώσσα”, λογικά δεν είναι χειρότερος από αυτόν που δεν τη χρησιμοποιεί. Ωστόσο, αν ζητήσεις να σου πουν τι κάνει έναν άγιο, σχεδόν όλοι θα θεωρήσουν ότι η αποχή από την κακή γλώσσα είναι ουσιώδες στοιχείο. Υπό το πρίσμα της λογικής, αυτό είναι καθαρή ανοησία.

Το ίδιο ισχύει και με το αλκοόλ και το κάπνισμα. Ως προς το αλκοόλ, αυτή η αίσθηση είναι ανύπαρκτη στις νότιες χώρες· υπάρχει εκεί πράγματι ένα στοιχείο ασέβειας ως προς την οινοποσία καθόσον είναι γνωστό ότι ο Κύριός μας και οι Απόστολοι έπιναν κρασί. Ως προς το κάπνισμα, είναι ευκολότερο να έχεις αρνητική θέση, διότι όλοι οι μεγάλοι άγιοι έζησαν προτού γίνει γνωστή η συνήθεια. Αλλά και εδώ το επιχείρημα πάσχει λογικά. Η άποψη ότι κανένας άγιος δεν θα κάπνιζε, βασίζεται σε τελευταία ανάλυση στην άποψη, ότι κανένας άγιος δεν θα έκανε τίποτα απλώς και μόνον χάριν της ευχαρίστησης.

Αυτό το ασκητικό στοιχείο στην κοινή ηθική, έχει γίνει σχεδόν ασυνείδητο αλλά λειτουργεί με διάφορες μορφές που κάνουν τον ηθικό μας κώδικα παράλογο. Σε μια έλλογη ηθική θα ήταν αξιέπαινο να δίνεις ευχαρίστηση σε οποιονδήποτε, ακόμη και στον εαυτό σου, υπό τον όρο ότι δεν υπάρχει αντισταθμιστικό άλγος στον εαυτό σου ή στους άλλους. Ο ιδανικός ενάρετος άνθρωπος, αν απαλλαγούμε από τα ιδεώδη του ασκητισμού, είναι αυτός που επιτρέπει την απόλαυση όλων των καλών πραγμάτων, όταν δεν υπάρχουν βλαβερές συνέπειες που ξεπερνούν την απόλαυση.

Ας πάρουμε τα ψέμματα. Δεν αρνούμαι ότι κυκλοφορεί πολύ ψέμμα στον κόσμο και ότι όλοι θα ήμασταν καλύτεροι αν υπήρχε περισσότερη φιλαλήθεια· αρνούμαι όμως, όπως πιστεύω κάθε λογικός άνθρωπος, ότι το ψέμμα δεν είναι δικαιολογημένο σε καμμία περίπτωση. Κάποτε, σε έναν περίπατο στην εξοχή, είδα μια αλεπού στα όρια της εξάντλησης που πάλευε ακόμη να τρέξει. Λίγα λεπτά αργότερα συνάντησα τους κυνηγούς. Με ρώτησαν αν είχα δει την αλεπού και απάντησα ναι. Τότε με ρώτησαν προς τα πού πήγε και τους είπα ψέμματα. Δεν νομίζω ότι θα ήμουν καλύτερος άνθρωπος αν τους είχα πει την αλήθεια.

Αλλά είναι κυρίως στο θέμα του σεξ, που η ηθική διδασκαλία προκαλεί τη μεγαλύτερη βλάβη. Αν ένα παιδί ανατραφεί συμβατικά από αυστηρούς γονείς ή νταντάδες, η σύνδεση μεταξύ αμαρτίας και γεννητικών οργάνων έχει εδραιωθεί τόσο σταθερά στην ηλικία των έξι ετών, ώστε είναι απίθανο να ξεριζωθεί εντελώς σε όλη την υπόλοιπη ζωή του. Αυτή η αίσθηση ενισχύεται, φυσικά, από το οιδιπόδειο σύμπλεγμα, διότι η πιο αξιαγάπητη γυναίκα στην παιδική ηλικία, είναι αυτή με την οποία οι σεξουαλικές ελευθερίες είναι αδύνατες.

Το αποτέλεσμα είναι ότι οι ενήλικοι αισθάνονται πως οι γυναίκες εξευτελίζονται με το σεξ και δεν σέβονται τις συζύγους τους, εκτός εάν αυτές απεχθάνονται τη σεξουαλική επαφή. Αλλά, ο άντρας που η γυναίκα του είναι ψυχρή, θα αναζητήσει ενστικτωδώς την ικανοποίηση του ενστίκτου αλλού. Ωστόσο, η ενστικτώδης ικανοποίησή του, ακόμη και αν την βρει προς στιγμήν, θα δηλητηριαστεί από μια αίσθηση ενοχής, με αποτέλεσμα να μην είναι ευτυχής σε καμμία σχέση με καμμία γυναίκα, είτε εντός είτε εκτός γάμου.

Από την πλευρά της γυναίκας συμβαίνει το ίδιο, εφ’ όσον της δίδαξαν εμφατικά να είναι αυτό που λένε “αγνή”. Ενστικτωδώς, συγκρατιέται κατά τις συνευρέσεις με τον άντρα της και φοβάται να αντλήσει ικανοποίηση. Σήμερα, ωστόσο, αυτό έχει ελαττωθεί από την πλευρά των γυναικών σε σχέση με το τι συνέβαινε πενήντα χρόνια πριν. Θα έλεγα πως σήμερα, μεταξύ των μορφωμένων, η σεξουαλική ζωή των ανδρών είναι πιο παραμορφωμένη και πιο δηλητηριασμένη με την αίσθηση της αμαρτίας από τη σεξουαλική ζωή των γυναικών.

Έχει αρχίσει να γίνεται ευρύτερα αντιληπτό -αν και όχι, φυσικά, εκ μέρους των δημοσίων αρχών- το κακό που έχει προκαλέσει η παραδοσιακή σεξουαλική αγωγή στα παιδιά. Ο ορθός κανόνας είναι απλός: Ωσότου το παιδί φτάσει στην εφηβεία, μην του διδάξεις καμμία σεξουαλική ηθική και απόφυγε επιμελώς να του ενσταλάξεις την ιδέα ότι υπάρχει κάτι το αηδιαστικό στις φυσικές σωματικές λειτουργίες. Όταν φτάσει ο καιρός που είναι αναγκαία η σεξουαλική αγωγή, πρόσεξε ό,τι θα πεις να είναι έλλογο και να το στηρίζεις με επιχειρήματα. Αλλά δεν είναι ο σκοπός μου να μιλήσω για την αγωγή. Αυτό που με απασχολεί εδώ, είναι το τι μπορεί να κάνει ένας ενήλικος για να ελαχιστοποιήσει τα κακά αποτελέσματα μιας ασύνετης αγωγής που επέφερε την παράλογη αίσθηση της αμαρτίας.

Το πρόβλημα είναι το πώς θα εξαναγκάσουμε το ασυνείδητο να λάβει υπ’ όψιν του τις έλλογες αντιλήψεις που ελέγχουν τη συνειδητή σκέψη μας. Δεν πρέπει να αφήνουμε τις διαθέσεις μας να μας εξουσιάζουν, να πιστεύουμε ένα πράγμα τη μία στιγμή και άλλο την άλλη. Η αίσθηση της αμαρτίας οξύνεται σε στιγμές που το συνειδητό αποδυναμώνεται από κόπωση, αρρώστια, ποτό, ή άλλη αιτία. Αυτό που νιώθει κανείς σε αυτές τις στιγμές (εκτός και αν προκαλείται από το ποτό) υποτίθεται ότι είναι μια αποκάλυψη του ανώτερου εγώ.

“Ο Διάβολος είναι άρρωστος, ο Διάβολος θα γίνει άγιος”. Αλλά, είναι παράλογο να υποθέσουμε ότι οι στιγμές της αδυναμίας οξύνουν την αντιληπτικότητά μας, περισσότερο από τις στιγμές που έχουμε όλες μας τις δυνάμεις. Στις στιγμές της αδυναμίας είναι δύσκολο να αντισταθούμε σε παιδαριώδεις ιδέες του ασυνείδητου, αλλά δεν υπάρχει κανένας απολύτως λόγος να θεωρήσουμε αυτές τις ιδέες καλύτερες από τις πεποιθήσεις του ώριμου ανθρώπου με όλες του τις διανοητικές δυνάμεις σε λειτουργία.

Αντιθέτως, αυτό που πιστεύει ακράδαντα ένας άνθρωπος όταν είναι ακμαίος θα έπρεπε να αποτελεί γι’ αυτόν, τον κανόνα τού τι πρέπει να πιστεύει πάντα. Μπορούμε να ξεπεράσουμε αυτές τις παιδαριώδεις υποβολές του ασυνείδητου, εφαρμόζοντας τη σωστή τεχνική. Όποτε αρχίσεις να αισθάνεσαι τύψεις για κάτι που η λογική σού λέει ότι δεν είναι κακό, εξέτασε εξονυχιστικά τις αιτίες των τύψεών σου και εξήγησε στον εαυτό σου πόσο παράλογες είναι. Οι συνειδητές πεποιθήσεις σου ας είναι ισχυρές και ακράδαντες ώστε να εντυπωθούν στο ασυνείδητό σου και να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν με επιτυχία τις εντυπώσεις που σχηματίστηκαν εκεί από τη νταντά σου ή τη μητέρα σου όταν ήσουν νήπιο.

Μην εφησυχάζεις με την εναλλαγή μεταξύ των στιγμών της λογικής και των στιγμών του παράλογου. Εξέτασε προσεκτικά το παράλογο με την απόφαση να μην το σεβαστείς και να μην το αφήσεις να σε κυριεύσει. Όποτε ρίχνει παράλογες ιδέες ή συναισθήματα στη συνείδησή σου, ξερίζωσέ τα, εξέτασέ τα και απόρριψέ τα. Μην αφήσεις τον εαυτό σου να ταλαντεύεται ανάμεσα στη λογική και τις παιδιάστικες χαζομάρες. Μην φοβάσαι ότι θα ασεβήσεις στη μνήμη αυτών που ήλεγχαν τη παιδική σου ηλικία.

Τότε σου φαίνονταν δυνατοί και σοφοί γιατί ήσουν εσύ αδύναμος και χαζός· τώρα που δεν είσαι ούτε το ένα ούτε το άλλο, θα πρέπει να εξετάσεις τη φαινομενική δύναμη και σοφία τους, να σκεφτείς αν πράγματι αξίζουν τον σεβασμό που από συνήθεια τρέφεις ακόμη για αυτούς.

Αναρωτήσου σοβαρά, αν ο κόσμος είναι καλύτερος με την ηθική αγωγή που δόθηκε στα παιδιά. Σκέψου πόση καθαρή δεισιδαιμονία υπάρχει στην ψυχοσύνθεση του συμβατικά ηθικού ατόμου, και συλλογίσου ότι, ενώ φανταστικοί ηθικοί κίνδυνοι κάθε είδους είχαν αποσοβηθεί με απίστευτα ανόητες απαγορεύσεις, οι πραγματικοί ηθικοί κίνδυνοι στους οποίους εκτίθενται οι ενήλικοι δεν μνημονεύονταν καν. Ποιές είναι οι πραγματικά κακές πράξεις που δελεάζουν έναν ενήλικο; Ανέντιμες πρακτικές στις εμπορικές δοσοληψίες που δεν τιμωρούνται από τον νόμο, σκληρή μεταχείριση των υφισταμένων σου, σκληρότητα στη γυναίκα σου και στα παιδιά σου, κακεντρέχεια στους ανταγωνιστές σου, αγριότητα στις πολιτικές συγκρούσεις -αυτές είναι οι όντως βλαβερές αμαρτωλές πράξεις που ενδημούν στους κύκλους των ευυπόληπτων πολιτών.

Με αυτές τις πράξεις, ένας άνθρωπος σκορπίζει τη δυστυχία στον άμεσο κύκλο του και βάζει ένα χεράκι στην καταστροφή του πολιτισμού. Και ωστόσο, δεν είναι αυτά τα πράγματα που τον κάνουν, όταν είναι άρρωστος, να θεωρεί τον εαυτό του απόβλητο που έχασε κάθε δικαίωμα στην θεία εύνοια. Δεν είναι αυτά τα πράγματα που τον κάνουν να έχει εφιάλτες και να οραματίζεται τη μητέρα του να σκύβει από πάνω του ρίχνοντας επιτιμητικά βλέμματα. Γιατί η υποσυνείδητη ηθική έχει πάρει διαζύγιο από τη λογική;

Διότι η ηθική στην οποία πίστευαν αυτοί που τον ανέθρεψαν ήταν ανόητη· διότι δεν απέρρεε από τη μελέτη των καθηκόντων του ατόμου έναντι της κοινωνίας· διότι ήταν φτιαγμένη από υπολείμματα παράλογων ταμπού· και διότι περιείχε στοιχεία νοσηρά, μακάβρια, κληρονομημένα από τον επιθανάτιο ρόγχο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Η κατ’ όνομα ηθική μας, έχει φτιαχτεί από παπάδες και διανοητικά υποδουλωμένες γυναίκες. Όσοι πρέπει να αναλάβουν έναν φυσιολογικό ρόλο στη φυσιολογική ζωή του κόσμου, είναι καιρός να εξεγερθούν ενάντια σε αυτές τις νοσηρές σαχλαμάρες.

Αλλά για να επιτύχει αυτή η επανάσταση, για να φέρει την ατομική ευτυχία και να καταστήσει τον άνθρωπο ικανό να ζήσει με συνέπεια με ένα πρότυπο και να μην ταλαντεύεται ανάμεσα σε δύο, είναι αναγκαίο να σκεφτούμε και να αισθανθούμε βαθιά, τι μας λέει η λογική. Οι περισσότεροι, αφού απορρίψουν επιφανειακά τις δεισιδαιμονίες της παιδικής τους ηλικίας, νομίζουν ότι αυτό ήταν όλο κι όλο. Δεν συνειδητοποιούν ότι αυτές οι δεισιδαιμονίες καραδοκούν ακόμη στο βάθος.

Όταν φτάσουμε σε μια έλλογη πεποίθηση, είναι ανάγκη να την σκεφτούμε σοβαρά, να φανταστούμε τις συνέπειές της, να διερευνήσουμε ποιες πεποιθήσεις που είναι ασυμβίβαστες με τη νέα αντίληψη θα μπορούσαν να επιβιώσουν, και όταν η αίσθηση της αμαρτίας δυναμώνει, όπως συμβαίνει από καιρού εις καιρόν, να την αντιμετωπίσουμε όχι σαν αποκάλυψη και έκκληση για πράγματα ανώτερα, αλλά σαν αρρώστια και αδυναμία, εκτός βέβαια αν προκαλείται από κάποια πράξη που η ορθολογική ηθική θα καταδίκαζε. Δεν εννοώ ότι θα πρέπει να είμαστε άμοιροι ηθικής -εννοώ ότι θα πρέπει να είμαστε άμοιροι δεισιδαίμονος ηθικής, που είναι κάτι εντελώς διαφορετικό.

Αλλά ακόμη και αν κάποιος παραβεί τον ίδιο τον δικό του έλλογο κώδικα, αμφιβάλλω αν η αίσθηση της αμαρτίας είναι η καλύτερη μέθοδος για να επιτύχει μια καλύτερη ζωή. Υπάρχει στην αίσθηση της αμαρτίας κάτι το απεχθές, κάτι αναξιοπρεπές. Κανείς πού έχασε την αξιοπρέπειά του δεν κέρδισε τίποτα. Ο έλλογος άνθρωπος θα πρέπει να βλέπει τις άτοπες πράξεις του όπως βλέπει και κρίνει τις άτοπες πράξεις των άλλων, ως πράξεις τις οποίες προκάλεσαν οι περιστάσεις και πρέπει να αποφεύγονται είτε με τη συνειδητοποίηση ότι είναι άτοπες είτε, όταν είναι εφικτό, με την αποφυγή των περιστάσεων που τις προκάλεσαν.

Είναι γεγονός ότι η αίσθηση της αμαρτίας όχι μόνο δεν συμβάλλει σε μια καλή ζωή, αλλά προκαλεί το αντίθετο: Κάνει τον άνθρωπο δυστυχή και τον κάνει να νιώθει κατώτερος. Όντας δυστυχής, θα είναι απαιτητικός και φορτικός και δεν θα μπορεί να χαρεί τις προσωπικές του σχέσεις. Νιώθοντας κατώτερος, θα μισεί αυτούς που του φαίνονται ανώτεροι. Ο θαυμασμός θα του είναι δύσκολος και η ζήλια εύκολη. Θα γίνει αντιπαθητικό άτομο και κανείς δεν θα τον κάνει παρέα. Μια ανοιχτή και γενναιόδωρη στάση προς τους άλλους, όχι μόνο τους δίνει χαρά, αλλά κάνει και σένα ευτυχή διότι είσαι αρεστός.

Η στάση όμως αυτή δεν είναι εφικτή για τον άνθρωπο που κατατρέχεται από την αίσθηση της αμαρτίας. Είναι αποτέλεσμα ψυχικής ισορροπίας και αυτοπεποίθησης· απαιτεί αυτό που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε ψυχική ολοκλήρωση, όπου τα διάφορα στρώματα του χαρακτήρα του ατόμου, η συνείδηση, το υποσυνείδητο και το ασυνείδητο, συνυπάρχουν αρμονικά και δεν μάχονται το ένα το άλλο. Την αρμονία αυτή μπορεί να την επιτύχει στις περισσότερες περιπτώσεις η σωστή ανατροφή, αλλά όταν η ανατροφή ήταν απερίσκεπτη η θεραπεία είναι πιο δύσκολη. Αυτή τη θεραπεία εφαρμόζουν οι ψυχαναλυτές, νομίζω όμως ότι σε πάρα πολλές περιπτώσεις ο ίδιος ο ασθενής μπορεί να αναλάβει ο ίδιος το έργο που, στις σοβαρές περιπτώσεις, απαιτεί τη βοήθεια του ειδικού.

Μην πεις: “Δεν έχω καιρό για αυτές τις ψυχολογικές ωδίνες, είμαι πολυάσχολος, άσε το υποσυνείδητό μου να παίζει τα κόλπα του”. Τίποτα δεν περιορίζει τόσο την ατομική ευτυχία αλλά και την αποδοτικότητα όσο μια διχασμένη προσωπικότητα. Ο χρόνος που θα διαθέσεις για να εναρμονίσεις τα διάφορα μέρη της προσωπικότητάς σου δεν είναι χρόνος χαμένος. Δεν εννοώ ότι πρέπει κανείς να διαθέτει μία ώρα, ας πούμε, την ημέρα για αυτοανάλυση. Πιστεύω ότι δεν είναι αυτή η καλύτερη μέθοδος, διότι εντείνει τον εγωκεντρισμό, που είναι μέρος της ασθένειας που πρέπει να θεραπευθεί, διότι μια ισορροπημένη προσωπικότητα είναι στραμμένη προς τα έξω.

Αυτό που εννοώ είναι ότι πρέπει κανείς να αποφασίσει τι ακριβώς πιστεύει με τη λογική του και να μην αφήνει παράλογες ιδέες να περνούν ανενόχλητες ή και να τον κυριεύουν, έστω και για λίγο. Το ζήτημα είναι να πείσεις με λογικά επιχειρήματα τον εαυτό σου τις στιγμές εκείνες που παρασύρεσαι σε ένα παιδισμό, αλλά η επιχειρηματολογία, αν είναι αρκετά εμφατική, μπορεί να είναι σύντομη.

Πολλοί άνθρωποι αντιπαθούν την έλλογη σκέψη, και όσα λέω μπορεί να φανούν σε αυτούς άσχετα ή άνευ σημασίας. Υπάρχει μια άποψη, ότι η λογική, αν την αφήσουμε ελεύθερη, θα σκοτώσει τα βαθύτερα συναισθήματα. Νομίζω ότι η αντίληψη αυτή, οφείλεται σε μία εντελώς λανθασμένη έννοια της λειτουργίας της λογικής στην ανθρώπινη ζωή. Δεν είναι δουλειά της λογικής να γεννά συναισθήματα, αν και μέρος της λειτουργίας της μπορεί να είναι το να βρίσκει τρόπους να μην αφήνει αυτά τα συναισθήματα να αναστατώσουν τη ζωή μας.

Το να βρίσκει τρόπους να ελέγξει το μίσος και τον φθόνο, είναι αναμφίβολα αρμοδιότητα μιας έλλογης ψυχολογίας. Αλλά είναι λάθος να υποθέσουμε ότι ελέγχοντας αυτά τα πάθη, θα περιορίσουμε ταυτόχρονα τη δύναμή τους, την οποία η λογική δεν καταδικάζει. Στον φλογερό έρωτα, στη στοργή για τα παιδιά, στη φιλία, στην αγαθοεργία, στην αφοσίωση στην επιστήμη ή στην τέχνη, δεν υπάρχει τίποτα που να θέλει η λογική να το ελέγξει. Ο λογικός άνθρωπος, όταν νιώθει αυτά τα πάθη, ευχαριστείται που τα νιώθει και δεν θα κάνει τίποτα για να μειώσει τη δύναμή τους, διότι όλα αυτά τα συναισθήματα αποτελούν στοιχεία της καλής ζωής, της ζωής, δηλαδή, που συμβάλλει στην ευτυχία, τη δική μας και των άλλων.

Δεν υπάρχει τίποτα το παράλογο στα πάθη καθεαυτά, και πολύ παράλογοι άνθρωποι κατέχονται μόνο από τα πιο ασήμαντα πάθη. Κανείς να μη φοβάται ότι αν γίνει λογικός, η ζωή του θα είναι ανιαρή. Αντιθέτως, εφόσον η λογική υπηρετεί πρωτίστως την εσωτερική αρμονία, ο άνθρωπος που τη διαθέτει είναι πιο ελεύθερος, στον τρόπο που βλέπει τον κόσμο και στην αξιοποίηση των δυνάμεών του για να επιτύχει εξωτερικούς στόχους, από τον άνθρωπο που εμποδίζεται συνεχώς από εσωτερικές διαμάχες. Τίποτα το πιο βαρετό από το να είσαι κλεισμένος στον εαυτό σου, τίποτα πιο συναρπαστικό από το να στρέφεις την προσοχή σου και τις δυνάμεις σου προς τα έξω.

Η παραδοσιακή μας ηθική, υπήρξε πάντα λίαν εγωκεντρική και η έννοια της αμαρτίας είναι στοιχείο αυτής της άσκεφτης εστίασης στο εγώ. Γι’ αυτούς που ποτέ δεν ένιωσαν την αθυμία που προκαλεί αυτή η λαθεμένη ηθική, η λογική μπορεί να μην είναι απαραίτητη. Αλλά για όσους πέρασαν αυτή την αρρώστια, έστω και μία φορά, η λογική είναι αναγκαία για θεραπεία. Και δεν αποκλείεται, η αρρώστια να είναι ένα αναγκαίο στάδιο στη διανοητική ανάπτυξη. Τείνω να πιστέψω ότι ο άνθρωπος που την ξεπέρασε με τη βοήθεια της λογικής έφτασε σε ένα ανώτερο επίπεδο, που δεν το έφτασε εκείνος που ποτέ δεν βίωσε ούτε την αρρώστια ούτε τη θεραπεία.

Το μίσος της λογικής, που είναι κοινό στην εποχή μας, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι το έργο της λογικής δεν έχει κατανοηθεί επαρκώς. Ο διχασμένος άνθρωπος αναζητεί ζωηρές συγκινήσεις και διασκεδάσεις· του αρέσουν τα έντονα πάθη, όχι για ουσιαστικούς λόγους, αλλά διότι μπορούν να τον βγάλουν προς στιγμήν από τον εαυτό του και να αποτρέψουν την οδυνηρή αναγκαιότητα της σκέψης. Κάθε πάθος είναι για αυτόν ένα είδος μέθης, και εφ’ όσον δεν μπορεί να συλλάβει την ουσιαστική ευτυχία, η μόνη ανακούφιση από τον πόνο που του φαίνεται εφικτή είναι με τη μέθη.

Αλλά αυτό είναι σύμπτωμα μιας βαθιά ριζωμένης ασθένειας. Όπου δεν υπάρχει αυτή η κακοδαιμονία, η μεγαλύτερη ευτυχία έρχεται με την πλήρη ανάπτυξη των δυνάμεών σου. Στις στιγμές που ο νους βρίσκεται σε πλήρη δράση και τα πιο ελάχιστα πράγματα ξεχνιούνται, στις στιγμές αυτές βιώνονται οι πιο έντονες χαρές.

Αυτό είναι η λυδία λίθος της ευτυχίας.

Η ευτυχία που χρειάζεται τη μέθη, οποιασδήποτε μορφής, είναι κίβδηλη και ανεπαρκής.

Η αυθεντική ευτυχία συνοδεύεται από την πλήρη άσκηση των δυνάμεών μας και την πλήρη κατανόηση του κόσμου στον οποίο ζούμε.

«Μπέρτραντ Ράσελ – Κείμενα για τη θρησκεία» Εκδόσεις «Scripta»

---

Everything you see here belongs to [http://www.terrapapers.com/]

http://www.terrapapers.com/?p=59826&utm_source=feedburner&utm_medium=email&utm_campaign=Feed%3A+Terrapapers+%28TERRAPAPERS%29

Σίγουρα θα βρείτε κομμάτια της ζωής σας μέσα σε όσα περιγράφει. Αν δεν είναι το ένα θα είναι κάποιο άλλο.
Η ανάλυση εξηγεί. Αυτό κάνει η επιστημονική μέθοδος, που προσωπικά πιστεύω οτι και η Φιλοσοφική έτσι πρέπει να λειτουργεί, άλλωστε κάποτε ήταν ταυτόσημα. Τώρα μου φαίνεται να εξοστρακίζουμε ως κοινωνία την Φιλοσοφία και ξαναφέρνουμε ήρεμα, στα ήμερα, την θρησκεία.

Αυξάνεται ο φανατισμός των πατριωτών παρατηρώ, των μισανθρώπων και όλων αυτών που χαλιναγωγήθηκαν και βαπτίστηκαν μέσα στα δόγματα και τους -ισμούς. Το φάσμα είναι τεράστιο, από τον αγράμματο έως τον ακαδημαϊκό. Γινόμαστε όλο και πιο επιφανειακοί και ο λόγος? Για να επιβιώσουμε.
Είμαστε, μόνιμα, ο εχθρός μας. Δεν υπάρχει τίποτα άλλο πέρα απο τον άνθρωπο σε αυτόν τον πλανήτη…

Αν υπάρχει μια αυτοκρατορία που έχει επιζήσει στο πέρασμα των αιώνων είναι η ανθρώπινη. Και αυτό δεν έχει θετικά αποτελέσματα καθώς είμαστε ο ζυγός των άλλων. Κάθε φορά που βλέπω μια εκπομπή μαγειρικής σαρκάζω πως αυτό το κοτόπουλο έζησε μια γεμάτη ζωή και τώρα έγινε διάσημο όντας μπροστά σε τόσα ζόμπι…ε, ανθρώπους να παρατηρούν τον μάγειρα να χώνει το χέρι του στον κώλο της χαμογελώντας.(Χωρίς να είμαι αυστηρά χορτοφάγος ή κρεατοφάγος. Προσπαθώ να ζώ μέσα σε λογικά πλαίσια, όχι σε αυστηρά) Η άγνοια φέρνει ευτυχία… και υπνηλία.

Anyway, πρέπει να γράφω τις σκέψεις μου, ξεχειλίζουν και απο δώ κι απο κεί. Solidarity, share your thoughts. «Να γυρίζουν», που λένε. Καλά, δεν φαντάζεσε πόσο μπροστά ήταν οι άνθρωποι. Το μόνο τσιγάρο που μοιραζόμαστε όσο εγωκεντρικοί ή ναρκισσιστές και άθλιοι και αν είμαστε.

Φάκελος Αξία, Χρήμα και Μαγεία – [ http://www.happyfew.gr/ ]

Το χρήμα, θεσμική κωδικοποίηση ανορθολογικών σχέσεων ισχύος

«Υπογραμμίζοντας λοιπόν ότι, όπως δείχνουν όλα τα δεδομένα, το χρήμα δεν γεννήθηκε σαν ένα εργαλείο αριθμητικής μέτρησης των αξιών των εμπορευμάτων αλλά πρώτα-πρώτα

• σαν ένα στοιχείο των κοινωνικών σχέσεων −όπου το ποσοτικό δεν ήταν κατ’ ουσίαν παρά μια υλική αποτύπωση ανορθολογικών σχέσεων ισχύος−,

και στη συνέχεια

• σαν ένα (αλλά όχι το μοναδικό) εργαλείο κωδικοποίησης αυτών των σχέσεων,

οφείλουμε να παρατηρήσουμε, ότι ποτέ σε ολόκληρη την ιστορία του το χρήμα δεν έπαψε να αποτελεί μια αντανάκλαση του ανορθολογισμού εκείνων των πρωτόγονων κοινωνικών δομών».

Edouard Will, «Σκέψεις και υποθέσεις σχετικά με τις καταβολές του νομίσματος», Révuenumismatique, τχ 17 (1955).

«Τι εννοούμε όταν λέμε, ότι το χρήμα είναι θεσμός; Εννοούμε ότι το χρήμα δεν είναι ένα εμπόρευμα, ούτε ένα εργαλείο για τη διευκόλυνση των ανταλλαγών, όπως υποστηρίζουν πάμπολλες ανταγωνιστικές θεωρίες, αλλά είναι ο δεσμός που συνδέει μεταξύ τους τους παραγωγούς και που, έτσι, καθιστά δυνατή την πραγμάτωση των ανταλλαγών. Με άλλα λόγια, κάτω από αυτή την οπτική, το χρήμα είναι η πρωταρχική σχέση, εκείνη πάνω στην οποία θεμελιώνεται η εμπορευματική τάξη πραγμάτων. Χωρίς το χρήμα, χωρίς το νόμισμα, δεν μπορεί να υπάρξει εμπορευματική οικονομία.

Εδώ βρίσκεται η πρωτοτυπία της θεσμοκεντρικης [institutionaliste] θέσης μας. Στις οικονομικές θεωρίες το χρήμα θεωρείται συνήθως δευτερεύον σε σχέση με τον ορισμό της έννοιας της Αξίας. Αυτή η έννοια αποτελεί κατά παράδοση το κατεξοχήν αντικείμενο των οικονομικών αναλύσεων και από αυτήν αντλούν την απάντησή τους σε όλα τα θεμελιώδη ζητήματα της οικονομίας: γιατί τα εμπορεύματα είναι σύμμετρα και σύμφωνα με ποια σχέση αναλογίας ανταλλάσσονται. Αυτή την αντίληψη την ονομάζω εργαλειακή [instrumentaliste] προσέγγιση του χρήματος, διότι θεωρεί το χρήμα σαν ένα εργαλείο, το εργαλείο που διευκολύνει τις ανταλλαγές. […]

Το λάθος του Μαρξ

Η προσέγγιση του Μαρξ αποτελεί ένα ενδιαφέρον όσο και χαρακτηριστικό παράδειγμα της εργαλειακής θεώρησης του χρήματος. Ας το δούμε. Στο πρώτο λ.χ. κεφάλαιο του Κεφαλαίου, ο Μαρξ αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίον ο Αριστοτέλης, εξετάζοντας το ζήτημα της ισότητας “5 κλίνες = 1 οικία”, γράφει ότι “ούτε ανταλλαγή θα υπήρχε αν δεν υπήρχε ισότητα∙ ούτε ισότητα θα υπήρχε αν δεν υπήρχε συμμετρία” [βλ. Ηθικά Νικομάχεια, βιβλίο Ε΄, 1133b,σημ. HS], δηλαδή αναγωγή σε ένα κοινό μέτρο. Σχολιάζοντας εδώ ο Μαρξ, υπογραμμίζει την “μεγαλοφυΐα” του Αριστοτέλη, στο βαθμό που κατάλαβε πως η χρηματική ανταλλαγή στηρίζεται σε μια σχέση ισότητας. Ωστόσο κατά τον Μαρξ, σ΄αυτό ακριβώς το σημείο ο Αριστοτέλης σκόνταψε αφού δεν κατόρθωσε να καταδείξει πού θεμελιώνεται η εμπορευματική ισότητα-συμμετροποίηση, μιας και ήταν της γνώμης ότι “είναι αδύνατον πράγματα τόσο ανόμοια να γίνουν σύμμετρα”, με αποτέλεσμα να καταλήξει ο συμπέρασμα ότι “κάνουμε αυτή τη συμμετροποίηση απλώς και μόνο για λόγους πρακτικής χρείας” [στο ίδιο, HS].

Για τον Αριστοτέλη λοιπόν, η εμπορευματική ισότητα-συμμετροποίηση είναι καθαρά θέμασύμβασης. Όμως για τον Μαρξ δεν είναι έτσι τα πράγματα. Κατ’ αυτόν υπάρχει πραγματικά κάτι το κοινό μεταξύ των εμπορευμάτων, μια ουσία στην οποία θεμελιώνεται η συμμετροποίησή τους και η οποία προηγείται του χρήματος: η ανθρώπινη εργασία. Έτσι συμπεραίνει, ότι η ανταλλαγή των εμπορευμάτων συντελείται με μέτρο τον “κοινωνικά αναγκαίο χρόνο εργασίας” που απαιτείται για την παραγωγή τους. Σύμφωνα με τον Μαρξ, ο λόγος που ο Αριστοτέλης δεν κατόρθωσε να ξεδιαλύνει το μυστήριο της ιστότητας των εμπορευμάτων έχει να κάνει με το ότι ζούσε σε μια εποχή, όπου οι δουλοκτητικές σχέσεις έκρυβαν την ουσία που εξισώνει τις ανθρώπινες εργασιακές δυνάμεις. Κοντολογής, στη μαρξιστική θεωρία το χρήμα είναι δευτερεύον, μια σε δεύτερο χρόνο έκφραση των σχέσεων Αξίας. […]

Η αξία δεν είναι ουσία

Η δική μας αντίληψη αντιτίθεται τόσο τη μαρξιστική όσο και η νεοκλασσική υπόθεση της Αξίας, και συμφωνεί με τον Αριστοτέλη. Θεωρούμε δηλαδή ότι δεν υπάρχει απολύτως καμία αντικειμενική ουσία πίσω από την ανταλλαγή των εμπορευμάτων και ότι η ανταλλαγή αυτή θεμελιώνεται απλώς και μόνο στην σύμβαση του χρήματος. Με άλλα λόγια, η σχέση με το χρήμα είναι εκείνη που ομοιογενοποιεί, εξισώνει, ή καθιστά “σύμμετρα”, τα εμπορεύματα.Αυτή η εξίσωση ή συμμετροποίηση δεν προϋπάρχει της θέσμισης του χρήματος και δεν υπάρχει χωρίς τη σύμβαση του χρήματος.

Υποστηρίζουμε λοιπόν μια θεωρία πολύ διαφορετική από εκείνη που προτείνουν οι ποικίλες θεωρίες της Αξίας, όπως κι αν την ορίζουν. Δεν βλέπουμε στο χρήμα μια ουδέτερη μορφή, η οποία απλώς επιτρέπει ή διευκολύνει την έμμεση έκφραση μιας Αξίας που υποτίθεται ότι προϋπάρχει της χρηματικής σύμβασης. Απεναντίας, θεωρούμε ότι το χρήμα και η αξία αποτελούν μια και την αυτήν πραγματικότητα∙ είναι δυο όψεις του ίδιου νομίσματος. Αξία υπάρχει μόνο και μόνο επειδή υπάρχει το χρήμα. Αξία χωρίς χρήμα δεν υπάρχει.

Επομένως, σύμφωνα με τη δική μας αντίληψη, όταν λέμε ότι το τάδε εμπόρευμα έχει τη δείνα “αξία”, εννοούμε απλώς ότι το εμπόρευμα αυτό επιτρέπει την απόκτηση χρήματος κατά την ανταλλαγή του. Δεν πρέπει λοιπόν να βλέπουμε τη χρηματική τιμή όπως τη βλέπουν οι διάφορες θεωρίας της Αξίας, δηλαδή σαν ένα συμβατικό μανδύα που θα πρέπει να τον σηκώσουμε για να δούμε καθαρά ένα μέγεθος, το οποίο υποτίθεται ότι κρύβεται από πίσω του και είναι η αντικειμενική αξία των εμπορευμάτων. Απεναντίας, θεωρούμε πως η τιμή είναι μια θεμελιακή πραγματικότητα της εμπορευματικής ανταλλαγής, με την έννοια ότι το κάθε εμπόρευμα αξίζει ακριβώς όσο και η τιμή του, δηλαδή όση είναι η ποσότητα χρήματος την οποία αποφέρει κατά την εμπορευματική ανταλλαγή.

Με άλλα λόγια, για τη θεσμοκεντρική προσέγγιση το θεωρητικά ουσιώδες γεγονός, αυτό που πρέπει πρωτίστως να κατανοήσουμε, είναι η εξάρτηση όλων των εμπορευματοκατόχων κι εμπορευματοπαραγωγών από το χρήμα. Πρέπει δηλαδή να καταλάβουμε τι είναι αυτή η ομόφωνη και ακόρεστη επιθυμία για χρήμα, που διακατέχει όλα τα μέλη των εμπορευματικών κοινωνιών. Γι’ αυτό το λόγο η θεσμοκεντρική προσέγγιση, αντίθετα από τις άλλες οικονομικές θεωρίες, επιδιώκει να συλλάβει την πραγματικότητα του χρήματος, όχι στις διάφορες επιμέρους λειτουργίες του (νομισματική μονάδα, μέσον κυκλοφορίας, μέσον αποταμίευσης), αλλά στην ικανότητά του να συγκεντρώνει πάνω του την γενικευμένη συμφωνία της κοινωνικής ομάδας και να την εκφράζει μ’ έναν αντικειμενοποιημένο τρόπο −απ’ όπου και ορισμοί μας όπως “το χρήμα, έκφραση της κοινωνίας ως ολότητα” (Aglietta et al. 1998, 10) ή “το χρήμα, συντελετής ολοποίησης” (Orléan, 2002).

Το χρήμα, μαγικό τάλισμαν

Η θεσμιακή θεωρία μας μπορεί να είναι εντελώς μειοψηφική μεταξύ των οικονομολόγων, ωστόσο έχει σημαντικούς υποστηρικτές στο πεδίο των κοινωνικών επιστημών. Για παράδειγμα τον Μως, τον Σιμιάν, ή τον Ζίμμελ. Ας δούμε λ.χ. τι λέει σχετικά ο Μαρσέλ Μως στη σύντομη μελέτη του με τίτλο “Οι καταβολές της έννοιας του χρήματος” (1914). […] Βασική ιδέα του είναι, ότι η ικανότητα προσπορισμού αγαθών προέρχεται από την σαγηνευτική δύναμη του τάλισμαν [μαγικό φυλαχτό, HS]. Οι άνθρωποι ποθούν μαζικά το τάλισμαν επειδή πιστεύουν στις μαγικές του ιδιότητες σε τέτοιο βαθμό, που είναι πρόθυμοι να εγκαταλείψουν όσα έχουν για να το αποκτήσουν. Να η προέλευση των μαγικών ιδιοτήτων του χρήματος! Η αγοραστική δύναμη του κατάγεται από τη σαγήνη που ασκεί το τάλισμαν. Ο Μως γράφει:

“[…] Κατά τη γνώμη μου, η αγοραστική δύναμη του πρωτόγονου χρήματος έγκειται πάνω απ’ όλα στη δύναμη σαγήνης που μεταβιβάζει σε όποιον το κατέχει και την οποία χρησιμοποιεί για να επιβάλλεται στους άλλους”.

Με δυο λόγια, ο Μως μάς λέει πως για να καταλάβουμε την αγοραστική δύναμη του χρήματος, πρέπει να καταλάβουμε τη συλλογική λατρεία που περιβάλλει ορισμένα αντικείμενα. Εδώ ακριβώς συναντάει την δική μας προβληματική. Να σημειώσω, πως ο μοντέλο του τάλισμαν συμφωνεί με τα συμπεράσματα πολυάριθμων αθρωπολόγων, που έχουν υπογραμμίσει το γεγονός ότι το πρωτόγονο χρήμα είναι κατ’ ουσίαν ένα μέσον πληρωμής με το οποίον μπορούσε να “εξοφλήσει” κανείς μη-οικονομικές υποχρεώσεις, όπως για παράδειγμα τη προίκα της νύφης, ή το weregild [η αξία κάθε προσώπου ή πράγματος σύμφωνα με τους Σάλιους Κώδικες, HS]. […]

Εδώ βλέπουμε ξεκάθαρα την καρδιά του προβλήματος χρήμα: η ενσάρκωση αυτού που “αξίζει”, θεμελιώνεται στη λατρεία της κοινωνικής ομάδας για ένα συγκεκριμένο αντικείμενο ή σημείο. Τέτοιου είδους είναι το μυστήριο της αγοραστικής δύναμης. Εκείνο που αλλάζει με το σύγχρονο χρήμα, είναι η φύση της λατρείας: δεν πρόκεται πλέον για κλασσική μαγικοθρησκευτική λατρεία. Γι’ αυτό και μιλάμε τώρα για “συλλογική εμπιστοσύνη” [και “εμπορική πίστη”, HS].[…]»

André Orléan, Εισήγηση στο σεμινάριο

«De l’ auto-organisation au temps du projet»,

11-18 Ιουλίου 2007

μέρος 1

Η πρωταρχικότητα του χρήματος

«Η πρόταση μιας αυθεντικής θεωρίας του χρήματος προϋποθέτει μια ριζική αντιστροφή της οπτικής μας. Πρέπει να ξεκινήσουμε από το χρήμα, δηλαδή να θεωρήσουμε ότι η ανάγκη για χρήμα προηγείται της ανάγκης για αγαθά. Πρέπει να σκεφτούμε μια οικονομία, στην οποία τα εμπορεύματα είναι ένας τρόπος για την απόκτηση χρήματος∙ και όχι το αντίστροφο. […]

Στην οπτική μας ο πλούτος δεν είναι ένα αντικείμενο, ούτε μια ουσία. Είναι κάτι που αναφέρεται σε μια κοινωνική ιδιότητα: τη ρευστότητα, δηλαδή το να είναι κάτι αντικείμενο της επιθυμίας όλων των μελών μιας κοινωνίας. Είναι η μορφή που παίρνει ο κοινωνικός δεσμός και η αλληλεγγύη μέσα σε μια κοινωνία που έχει αποπροσωποποιήσει την αλληλεξάρτηση.

Στην πρότασή μας, το χρήμα ορίζεται ως η κοινωνικά αναγνωρισμένη μορφή, την οποία παίρνει ο πλούτος σε μια δεδομένη στιγμή. Είναι η απόλυτη ρευστότητα.»

André Orléan, Σκέψεις πάνω στα θεσμικά θεμέλια

της εμπορευματικής αντικειμενικότητας,

Φεβρουάριος 2003,

http://www.parisschoolofeconomics.com/orlean-andre/depot/publi/ART2003tREFL.pdf

Η αξία δεν είναι ούτε ουσία, ούτε μέγεθος

«Για τον mainstream οικονομολόγο τα πάντα ξεκινούν από το ανεξάρτητο άτομο, το οποίο ψάχνει ν’ αποκτήσει τα εμπορεύματα που του είναι χρήσιμα. Το μοναδικό εμπόδιο που γνωρίζει αυτό το ανεξάρτητο άτομο στον αγώνα του να πραγματώσει τις επιθυμίες του, είναι τα άλλα άτομα, που είναι εξίσου ανεξάρτητα και που αγωνίζονται κι αυτά εξίσου για να πραγματώσουν τις επιθυμίες του αποκτώντας τα ίδια εμπορεύματα. Πάνω σε τέτοιας λογής βάσεις, ο κοινωνικός κόσμος νοείται σαν σύνθεση των ατομικών πράξεων. Είναι αυτό που ο Φρίντριχ Χάγιεκ, στο βιβλίο του Scientism and the Study of Society (1942), ονομάζει “ατομιστική και συνθετική μέθοδος των κοινωνικών επιστημών”. Σε αυτή την οπτική, η εμπορευματική οικονομία αναλύεται σαν ένα σύνολο χρήσιμων αντικείμενων, τα οποία πρέπει να διανεμηθούν σε ένα σύνολο ατόμων. Γι’ αυτό και θεωρεί πρωταρχική την αγορά ενώ το χρήμα το βλέπει σαν ένα δευτερεύον συμπλήρωμα, ένα απλό εργαλείο που διευκολύνει τις ανταλλαγές χωρίς, σύμφωνα με αυτή την αντίληψη, να επηρεάζει στο παραμικρό την αξία των εμπορευμάτων.

Αυτή η αντίληψη υποτιμά ριζικά μια πραγματικότητα, που παίζει τεράστιο ρόλο στην οικονομία. Την αβεβαιότητα. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της εμπορευματικής οικονομίας είναι οι ασταμάτητες, σημαντικές και απρόβλεπτες μεταπτώσεις τόσο στις παραγωγικές τεχνικές όσο και στις καταλανωτικές προτιμήσεις, γεγονός που επηρεάζει ριζικά τις τιμές. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η ύπαρξη καθενός παραγωγού-ανταλλάκτη να παίζεται κυριολεκτικά στα χάρια. Μπορεί σήμερα να τα φέρνει βόλτα μια χαρά, αλλά τίποτα δεν τον ασφαλίζει ότι αυτό θα ισχύει και αύριο. Διότι η εμπορευματική οικονομία θεμελιώνεται στο διαχωρισμό. Πρόκειται δηλαδή για ένα κοινωνικό σχηματισμό, όπου ο καθένας κλείνεται στην ατομική του αυτονομία χωρίς να μπορεί να λογαριάζει στους άλλους παρά μόνο αν έχει κάτι ν’ ανταλλάξουν. Σε τελική ανάλυση, το άτομο δεν μπορεί εδώ να υπολογίζει στη βοήθεια των άλλων έτσι και το βρουν δυσκολίες στη ζωή.»

Συνέντευξη στον Rainer Diaz–Bone

Φθινόπωρο 2013

http://regulation.revues.org/10305

Η εμπορευματική σχέση ως ριζική αποξένωση

«Πρέπει να υπογραμμίσουμε τη σημασία που παίζουν οι ατομιστικές αξίες στην ίδια τη συγκρότηση της εμπορευματικής κοινωνιας. Η εμπορευματική σχέση είναι μια παράδοξη κοινωνική σχέση∙ παράδοξη με την έννοια ότι τελικότητά της είναι ο χωρισμός των ατόμων.Αυτό προκύπτει αναγκαστικά εξαιτίας της προτεραιότητας που έχουν, σε αυτήν, οι σχέσεις με τα πράγματα έναντι των σχέσεων μεταξύ των ατόμων. […]

Η αλλεργία προς τους άλλους αποτελεί το διακριτικό χαρακτηριστικό της εμπορευματικής σχέσης. Η αυτονομία, η ανεξαρτησία και η ελευθερία κερδίζονται εδώ εναντίον των άλλων∙ και, από την επαφή με τους άλλους, προτιμάται η επαφή με τα εμπορεύματα. Αυτή η θεσμική μορφή αντιλαμβάνεται την κοινωνική ζωή και την αλληλεγγύη σαν εμπόδια ή αρχαϊσμούς. […]

Ο εμπορευματικός χωρισμός υποτάσσει βίαια τα μέλη της κοινωνίας στο νόμο της σπάνης χωρίς να παρέχει κανένα δίχτυ προστασίας όταν τα πράγματα δεν τους πηγαίνουν κατ’ ευχήν. Γι’ αυτό, κάνει εξαιρετικά εύθραυστες και επισφαλείς τις ατομικές καταστάσεις. Η ανασφάλεια είναι η μόνιμη ψυχική κατάσταση του “ελεύθερου” και “ανεξάρτητου” ατόμου της εμπορευματικής κοινωνίας. […]

Κοινωνική σπάνη και ανάγκη για πλούτο

Οι επιπτώσεις αυτής της ανασφάλειας είναι ακόμα πιο ολέθριες επειδή η εμπορευματική κοινωνία δεν διαθέτει μηχανισμούς προστασίας από τους κινδύνους − μηχανισμούς όπως λ.χ. οι σχέσεις αλληλεγγύης μεταξύ οικογενειών, γειτόνων ή κοντινών προσώπων, χάρη στους οποίους, μέσα στις παραδοσιακές κοινωνίες, ο καθένας κινητοποιούσε τη συμπαράσταση των άλλων σε περίπτωση που τα πράγματα τού πήγαιναν στραβά. Απεναντίας, η εμπορευματική σχέση είναι μια σχέση εξαιρετικής σκληρότητας. Η ανασφάλεια κυριαρχεί, διότι κανείς δεν μπορεί να περιμένει τίποτα από τους άλλους στις δύσκολες ώρες του. Σ’ αυτή την κοινωνία τα αντικείμενα επιβάλλουν το νόμο τους στα άτομα και αυτός ο νόμος είναι η σπάνη. […]

Πρέπει να καταλάβουμε καλά αυτό που έχει περιγράψει εξαιρετικά ο Μάρσαλ Σάλινς στις μελέτες του των αρχαιότερων κοινωνιών, μελέτες που κατέδειξαν ότι εκείνες οι κοινωνίες δεν γνώριζαν τη σπάνη αλλά την αφθονία καθώς, όντας οργανωμένες κοινοτικά, φρόντιζαν διαρκώς να περιορίζουν την ιδιωτική ιδιοκτησία αγαθών όταν αυτή απέβαινε σε βάρος του συνόλου. Να καταλάβουμε δηλαδή, ότι η σπάνη δεν αποτελεί κατά κανένα τρόπο κάποιο φυσικό δεδομένο, το οποίο υποτίθεται ότι θα μπορούσαμε να μετρήσουμε με τη βοήθεια αντικειμενικών παραμέτρων όπως π.χ. το “μέσο επίπεδο διαβίωσης” του πληθυσμού. Να καταλάβουμε επίσης, ότι είναι εντελώς λάθος να πιστεύουμε πως όσο μια κοινωνία αναπτύσσεται και ακμάζει, τόσο περισσότερο αποβάλλει από μέσα της την σπάνη∙ διότι στην πραγματικότητα συμβαίνει το εντελώς αντίθετο! Να καταλάβουμε δηλαδή, ότι η σπάνη προσδιορίζει τον ιδιαίτερο εκείνο τρόπο κοινωνικής οργάνωσης, τον οποίο θεσμίζει η αγορά και στον οποίον, σε διαστάσεις άγνωστες σε άλλου τύπου κοινωνίες, η ύπαρξη καθενός εξαρτάται αποκλειστικά και μόνον από την ικανότητά του να αποκτά αντικείμενα χωρίς να περιμένει βοήθεια από κανέναν.

Ο όλεθρος κρέμεται διαρκώς πάνω από τα κεφάλια των ατόμων της εμπορευματικής σχέσης εξαιτίας του θεμελιώδους χωρισμού τους∙ και δεν καταπραΰνεται οριστικά με τίποτε και με κανένα τρόπο. Εξαιτίας του διαχωρισμού, ο τρόπος με τον οποίον ο καθένας εξαρτάται από τους άλλους κι από το κοινωνικό σύνολο είναι εκ των πραγμάτων εντελώς αδιαφανής, με αποτέλεσμα το κοινωνικό να έρχεται πάντοτε εκ των υστέρων και με τρόπο βίαιο κι απρόσμενο. Μέσα στην εμπορευματική κοινωνική σχέση κανείς δεν ξέρει τι θα του ξημερώσει, ούτε έστω κατά προσέγγιση και πιθανολογικά.

Αυτό το εντελώς χαρακτηριστικό της νεωτερικής κοινωνίας αίσθημα μιας βαθιάς ανασφάλειας, το οποίο επιβάλλεται από τη δικτατορία της σπάνης, γεννά μια εντελώς ιδιαίτερη ανάγκη για προστασία ή ασφάλεια: την “ανάγκη για πλούτο”. Διότι, εδώ, “πλούτος” είναι αυτό που επιτρέπει στο άτομο να προστατεύεται από την αβεβαιότητα και ανασφάλεια της ζωής στην εμπορευματική κοινωνία. […]

Πλούτος και ισχύς

Με άλλα λόγια, ο πλούτος δεν σχετίζεται απλώς με την απληστία αλλά με μια πολύ ισχυρότερη ζωτική ανάγκη. Γι’ αυτό το λόγο η ελευθερία και η ανεξαρτησία σε σχέση με τους άλλους, τις οποίες τόσο ισχυρά θεσμίζει ο εμπορευματικός χωρισμός των ανθρώπων, μπορούν να πάρουν τη μορφή της ακραίας μοναξιάς και του κοινωνικού αποκλεισμού. Το γεγονός ότι σε αυτές τις κοινωνίες κάποιοι ζουν μέσα στη φτώχεια, την ανέχεια και την πείνα ενώ άλλοι διαθέτουν πολλά περισσότερα απ’ όσα χρειάζονται, δεν είναι μυστήριο αλλά συνέπεια κοινωνικών ρυθμίσεων, οι οποίες καλύπτονται πλήρως από το νόμο. […]

Αυτό συμβαίνει επειδή ο πλούτος δεν αποτελεί απλώς και μόνον έκφραση μιας ανάγκης για προστασία και ασφάλεια, που είναι κοινή σε όλα τα μέλη της εμπορευματικής κοινωνίας. Παρ’ ότι μέσα από αυτή την ανάγκη εισάγεται ο πλούτος, άπαξ και πραγματωθεί, επιτρέπει μια σημαντική αναδίπλωση του ατόμου στον εαυτό του και έναν ισχυρότατο βαθμό αυτονομίας του έναντι των κινδύνων της εμπορευματικής οικονομίας. Κατ’ αυτό τον τρόπο, του δίνει τη δυνατότητα να “παγώσει το παιχνίδι” μονόπλευρα, απειλώντας σοβαρά ολόκληρη την εμπορευματική ομάδα με διάρρηξη των οικονομικών της δοσοληψιών. Αυτή η απειλή γίνεται ακόμα περισσότερο πειστική στο βαθμό που ο κάτοχος του πλούτου είναι σε θέση να τον χρησιμοποιήσει για να συγκροτήσει νέες συμμαχίες και να επιβάλλει διαφορετικούς τρόπους ανταλλαγής και παραγωγής. Αυτό συμβαίνει π.χ. όταν επενδύει τον πλούτο του σε καινούργιες τεχνικές, που ξεπερνούν τις προηγούμενες μορφές παραγωγής με τέτοιον τρόπο ώστε να μεταλλάσσονται οι εμπορευματικοί δεσμοί βάζοντας σε θανάσιμο κίνδυνο τα έως τότε κεκτημένα. […]

Κατ’ αυτό τον τρόπο ο πλούτος δεν ενσαρκώνει απλώς την ικανοποίηση μιας ζωτικής ανάγκης για ασφάλεια και προστασία μέσα στην εμπορευματική αποξένωση, αλλά παρουσιάζεται επιπλέον ως το κατεξοχήν εργαλείο, με τη βοήθεια του οποίου μπορεί κανείς να επιβληθεί πάνω στην κοινωνία και στους άλλους. […]

Το χρήμα ως κοινωνικά αναγνωρισμένος πλούτος

Για να αντιληφθούμε το όλο ζήτημα, πρέπει να δούμε πως εκείνο που διακυβεύεται με τον πλούτο μέσα στην εμπορευματική σχέση, είναι το να υπάρξει − να τεθεί − ένα “πράγμα”, το οποίο θα επιτρέπει την απόκτηση όλων των αγαθών και των υπηρεσιών που θεωρεί χρήσιμες εκείνος που το κατέχει και το προτείνει. Δηλαδή ένα “πράγμα”, το οποίο οι κάτοχοι αυτών των αγαθών και υπηρεσιών, όποιοι κι αν είναι, θα αποδέχονται ως αντάλλαγμα για αυτά. Υπ’ αυτή την έννοια, ο πλούτος μέσα στην εμπορευματική τάξη πραγμάτων δεν είναι παρά το όνομα που δίνεται στο απολύτως επιθυμητό, σε εκείνο δηλαδή το “πράγμα” που, για την απόκτησή του, κάθε μέρος της ομάδας είναι διατεθειμένο να παραδώσει αυτά που κατέχει. Πρόκειται λοιπόν για ένα εμπόρευμα εντελώς ιδιαίτερου τύπου, δεδομένου ότι αντλεί τη δύναμή του από την ικανότητά του να γίνεται αποδεκτό και επιθυμητό από όλα τα μέλη της ομάδας. Για να ορίσουμε αυτή τη συστατική ιδιότητα του εμπορευματικού πλούτου, χρησιμοποιούμε τον όρο “ρευστότητα”. Η ρευστότητα του πλούτου τον κάνει ένας είδος φυλαχτού, που προστατεύτει τον κάτοχό του από τις αναποδιές και τα βάσανα που επιφυλάσσει η εμπορευματική ανασφάλεια.

Με αυτή την έννοια λοιπόν, ο πλούτος βγαίνει έξω από το καθαρά ωφελιμιστικό πλαίσιο. Διότι η χρησιμότητά του δεν προέρχεται από την καταπρόσωπο σχέση μεταξύ του αντικειμένου και του ατόμου, αλλά από την ικανότητα του πλούτου να επικεντρώνει πάνω του την ομόθυμη επιθυμία όλης της ομάδας. Πρόκειται για μια νέα και εντελώς ιδιαίτερη πραγματικότητα. Αυτός ο πλούτος, που είναι απολύτως ρευστός επειδή είναι απολύτως επιθυμητός από όλα τα μέλη της εμπορευματικής σχέσης, βρίσκεται στα θεμέλια του νομίσματος. Το χρήμα-νόμισμα είναι ένας κοινωνικά αναγνωρισμένος και νομιμοποιημένος πλούτος. […]

Πρέπει λοιπόν να απομακρυνθούμε από τις περί πλούτου αντιλήψεις, που προέρχονται από τις θεωρίες της αξίας και οι οποίες υιοθετούν την ιδέα ότι ο πλούτος είναι μια ωφελιμιστική “ουσία”, μια “αξία χρήσης” πέραν των κοινωνικών συμβάσεων. Ο πλούτος είναι ουσιαστικά ζήτημα κοινωνικής σύμβασης. Πλούτος δεν είναι παρά αυτό που επιθυμούν όλα τα μέλη μιας ομάδας. […]

Στο σημείο αυτό, η περί μίμησης θεωρία του Ρενέ Ζιράρ μάς βοηθάει να βρούμε ένα κατάλληλο πλαίσιο ανάλυσης για να εξειδικεύσουμε τους ορισμούς μας. Εφόσον όταν κανείς επιθυμεί τον πλούτο, ουσιαστικά επιθυμεί αυτό που επιθυμούν οι άλλοι, ο κοινωνικός μιμητισμός επιβάλλεται σαν η μόνη ορθολογική συμπεριφορά που αρμόζει σε αυτή την κατάσταση σχέσεων, δηλαδή στις εμπορευματικές σχέσεις. Λαμβάνοντας υπόψη τον κατά Ζιράρ μιμητικό ανταγωνισμό, αντιλαμβανόμαστε ότι η μιμητική επιδίωξη του πλούτου από όλα τα μέλη του εμπορευματικού κοινωνικού σχηματισμού απολήγει αναγκαστικά στην εστίαση όλων των επιθυμιών πλούτου σε ένα αγαθό. Όλοι καταλήγουν να επιθυμούν το ίδιοαγαθό ως υπέρτατη ενσάρκωση του πλούτου. Αυτή η ομόθυμη πόλωση έχει ως αποτέλεσμα το ριζικό μετασχηματισμό της φύσης αυτού του εκλεκτού αγαθού. Συγκεκριμένα, για να μην οδηγήσει ο γενικευμένος μιμητικός ανταγωνισμός περί αυτού σε διάλυση της κοινωνίας, το αγαθό αυτό τοποθετείται πέραν και υπεράνω των ατόμων. Ενώ προηγουμένως αποτελούσε μια ιδιωτική και δοκιμαστική μορφή του πλούτου − μια απλή “πρόταση” πλούτου εκ μέρους κάποιου ατόμου ή ομάδας, όπως κάθε άλλο εμπορευματικό αγαθό −, στο εξής αποκτά κοινωνικής εμβέλειας νομιμοποίηση και οι ιδιότητές του παγιώνονται σε “νόμο”. Γίνεται, δηλαδή, νόμισμα. Κατ’ αυτό τον τρόπο, στο τέλος όλης αυτής της πορείας μιμητικών ανταγωνισμών, αναδύεται το νόμισμα, το οποίο δίνει μορφή στον εμπορευματικό διαχωρισμό. Πολύ μακρυά από την ιδέα ότι αποτελεί κάποιο είδους “γενικό ισοδύναμο” ανταλλαγής “αξιών χρήσης”, το νόμισμα είναι νόμισμα χάρη στη γενικευμένη μιμητική πολωση. […]

Έτσι είναι σαφές, ότι κάθε εμπορευματική σχέση, ακόμα και στην πιο στοιχειώδη μορφή της, συνυφαίνεται με την ύπαρξη νομίσματος. Για να το πούμε ευθέως, με δυο λόγια: η εμπορευματική σχέση είναι πάντοτε μια χρηματική-νομισματική σχέση.»

Michel Aglietta και André Orléan, La Monnaie entre Violence et Confiance

[Το νόμισμα μεταξύ βίας και εμπιστοσύνης], εκδ. Odile Jacob, 2002.

Αξία, πόθος για απτό και μετρήσιμο καθολικό

«Για όλους αυτούς τους λόγους, η αγορά δεν είναι σε θέση να ανταποκρίνεται στην ανάγκη για βοήθεια και κάλυψη, την οποία γεννάει ο ίδιος ο εμπορευματικός διαχωρισμός. Από εδώ προκύπτει μια ιδιαίτερη απαίτηση, η “ελεγκτική δύναμη” πάνω στην κυκλοφορία εμπορευμάτων, γιατί μέσα από αυτή τη δυνατότητα ο καθένας ελπίζει ότι η ύπαρξή του θα γίνει λιγότερο αβέβαιη. Και φυσικά, στην οικονομία της αγοράς, αυτή η ελεγκτική δύναμη ενσαρκώνεται στην αγοραστική δύναμη, μιας και η αγορά αποτελεί το μοναδικό νόμιμο τρόπο για να αποκτά κανείς εμπορεύματα.

Όμως, για να μπορεί κανείς να διαθέτει “αγοραστική δύναμη”, πρέπει να είναι σε θέση να ανταποκρίνεται σε δυο προαπαιτούμενα: πρώτον, η αγοραστική του δύναμη να είναι γενική,δηλαδή να του επιτρέπει να αγοράζει οποιοδήποτε εμπόρευμα, άρα να έχει πρόσβαση σε όλατα εμπορεύματα γενικώς∙ και δεύτερον, να μπορεί να παραμένει αδιάπτωτη μέσα στο χρόνο. […]

Αυτό ακριβώς είναι εκείνο που αποκαλούμε “ρευστότητα” και φυσικά το χρήμα είναι εκείνο απ’ όλα τα αγαθά, που η ρευστότητά του είναι απόλυτη. […]

Έτσι, η αντίληψη του οικονομικού, που αντιπροτείνω, είναι ριζικά διαφορετικής φύσης από των mainstream θεωριών. Στη δική μου οπτική, ο κοινωνικός κόσμος δεν οικοδομείται από την απλή προέκταση των επιμέρων ατομικών βουλήσεων, όπως θεωρεί η maistream σκέψη, αλλά είναι προϊόν μιας ισχύος −της σαγήνης του χρήματος−, η οποία υπερβαίνει τις ατομικές αξίες και τις ατομιστικές αναλύσεις. Πράγματι, η επιθυμία του χρήματος είναι μια επιθυμία που σε πολύ μεγάλο βαθμό ξεφεύγει από τη λογική του ανεξάρτητου και αυτεξούσιου ατόμου. Πρόκειται, ακριβέστερα, για μια επιθυμία η οποία περισσότερο επιβάλλεται στους ανθρώπους παρά πηγάζει από την ελεύθερη βούλησή τους. […]

Γι’ αυτό στην οπτική που υποστηρίζω, το χρήμα παίζει τον πρωταρχικό ρόλο ενώ η αξία ενός εμπορεύματος δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ποσότητα χρήματος, που αυτό το εμπόρευμα επιτρέπει να αποκτηθεί κατά την ανταλλαγή. Αυτό λοιπόν που έχει σημασία, είναι η κοινωνική αντικειμενικότητα αυτού του μέτρο, δηλαδή το γεγονός ότι επιβάλλεται στους πάντες. […]

Κι η αντικειμενικότητα της αξίας δεν πρέπει να αναζητηθεί, κατά τη γνώμη μου, στο μέγεθός της, το οποίο είναι εξαιρετικά ευμετάβλητο ανάλογα με τις συνθήκες και τις παραγωγικές σχέσεις. Τι δεν είναι ευμετάβλητο; Αμετάβλητο είναι το γεγονός ότι η αξία αντικειμενοποιείται κοινωνικά στο χρήμα. Αντικειμενικό και αμετάβλητο, δηλαδή, είναι το γεγονός της ύπαρξης της τιμής και όχι το μέγεθός της! […]

Η οικονομική αξία, όπως και οι ηθικές, οι αισθητικές ή οι θρησκευτικές αξίες, είναι καμωμένη από το υλικό που λέγεται κοινό αίσθημα. Η αξία δεν είναι μια ουσία ή μια υπόσταση, που έχουμε να μετρήσουμε. Είναι μια δύναμη, η οποία διαμορφώνει το conatus [το μεράκι, αν μου επιτρέπει ο Σπινόζα –σημ. HS] των δρώντων υποκειμένων. Στο βιβλίο του Οι Στοιχειώδεις μορφές της θρησκευτικής ζωής, ο Εμίλ Ντυρκέμ μας λέει:

“Ο πιστός που κοινωνεί με το θεό του, δεν είναι απλώς ένας άνθρωπος που βλέπει νέες αλήθειες τις οποίες δεν βλέπει ο άπιστος. Είναι ένας άνθρωπος που μπορεί παραπάνω. Αισθάνεται μέσα του περισσότερη δύναμη…”

Σε αυτή την ενέργεια αναγνωρίζουμε την ύπαρξη των αξιών, μέσω των οποίων κινείται μιας κοινωνία. Και το ίδιο ισχύει για την οικονομία: δεν την προσδιορίζει η αναζήτηση της χρησιμότητας, η οποία αποτελεί ένα μάλλον άτονο πάθος, αλλά ο πόθος του χρήματος. Στα βιβλιά εβραϊκά για παράδειγμα, η λέξη για το χρήμα είναι kessef, που προέρχεται από το ρήμαLehikassed, το οποίο σημαίνει “ποθώ με πάθος”. Παρόμοια, μια από τις αραβικές λέξεις για το χρήμα, η λέξη al–mal (ή al–maal) έχει κι αυτή, όπως η λέξη kessef, για ρίζα της την έννοια του έντονου πόθου ή και του φθόνου.

Αυτή η αντίληψη του χρήματος βρίσκεται στους αντίποδες της εργαλειακής θεώρησης, την οποία λατρεύουν οι οικονομολόγοι, γιατί μας καθιστά ορατή μια πραγματικότητα που ξεφεύγει από την ορθολογικότητα μιας και στ’ αλήθεια δεν υπάρχει τίποτα το ορθολογικό στο να ποθεί κανείς το χρήμα.

Υποστηρίζουμε λοιπόν, ότι οι διάφορες θεωρίες της αξίας −τόσο αυτές που την ανάγουν στη χρησιμότητα, όσο κι αυτές που την ανάγουν στην εργασία− πρέπει να κατανοηθούν με αφετηρία αυτή την αγωνιώδη απορία των ανθρώπων μπροστά σ’ ένα φαινόμενο που τους ξεπερνάει, που δεν το ελέγχουν και που κοροϊδεύει τη λογική τους. Εδώ βρίσκεται και ο λόγος που οι οικονομικές αξίες μάς έχουν κατακυριεύσει: επενδύουμε με τόσο πάθος σε αυτές, που χάνουμε την ικανότητα να τις παρατηρήσουμε από απόσταση και με σκεπτικισμό. […]»

André Orléan, Συνέντευξη στον Rainer Diaz-Bone

Φθινόπωρο 2013

Το θεσμοκεντρικό μοντέλο γένεσης του χρήματος

«Εμπορευματική οικονομία είναι μια οικονομία, στην οποία η παραγωγή αφήνεται στα χέρια ενός πλήθους αυτόνομων παραγωγών-ανταλλακτών, που παίρνουν τις αποφάσεις τους εντελώς ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλον. Ωστόσο, άπαξ και αναπτυχθεί έστω κι ελάχιστα ο καταμερισμός της εργασίας, ο κάθε παραγωγός-ανταλλάκτης αρχίζει να εξαρτάται στενά από ένα πολύ μεγάλο αριθμό άλλων παραγωγών-ανταλλακτών τόσο σε ό,τι αφορά την ίδια την παραγωγή (προκειμένου να αποκτήσει όσα χρειάζεται για να παράξει), όσο και σε ό,τι αφορά την πώληση των προϊόντων του, δεδομένου ότι στο παιχνίδι εμπλέκεται πλέον ένα πλήθος δυνητικών καταναλωτών. Επιπλέον, η ταυτότητα αυτού του πολύ μεγάλου αριθμού ατόμων διαφοροποιείται συχνά σε συνάρτηση με την εξέλιξη των τεχνικών παραγωγής και των προτιμήσεων των καταναλωτών. Κοντολογής, σε μια ανεπτυγμένη εμπορευματική κοινωνία ο καθένας εξαρτάται δυνητικά από όλους. Πώς θα μπορούσε επομένως να οργανωθεί μια τέτοια “ρευστή και κλυδωνιζόμενη αλληλεξάρτηση”; Είναι προφανές ότι ο αντιπραγματισμός δεν είναι η απάντηση. Θα ήταν σαν να λέμε ότι είναι δυνατόν πως, κάποιος που φτιάχνει αυτοκίνητα, θα μπορούσε να το κάνει μέσα από μια ατέλειωτη σειρά διμερών αντιπραγματιστικών ανταλλαγών με όλους τους πελάτες του! Ανταλλάσσοντας τι με τι στο κάτω-κάτω της γραφής; Αστείο και να το σκεφτείς.

Ποια είναι λοιπόν η θεμελιακή Αρχή πάνω στην οποία δομούνται οι εμπορευματικές οικονομίες; Είναι η αφηρημένη αξία. Η εμπορευματική παραγωγή είναι μια παραγωγή πουμοναδικό σκοπό έχει την ιδιοποίηση της αφηρημένης αξίας, δηλαδή του γενικού δικαιώματος πάνω στην ολότητα. Αν αυτή την ιδέα περί αξίας δεν υπήρχε εκ των προτέρων αγκιστρωμένη μέσα στα μυαλά των παραγωγών-ανταλλακτών, δεν θα μπορούσε να υπάρξει ούτε προσφορά εμπορευμάτων, ούτε και μαζική παραγωγή.

Στόχος μας δεν είναι να προτείνουμε μια καινούργια θεωρία της Αξίας, που θα μας υποδεικνύει τρόπους για να βρίσκουμε πόσο αξίζει ένα εμπόρευμα! Αυτό που μας ενδιαφέρει, απεναντίας, είναι να υπογραμμμίσουμε το γεγονός ότι εμπορευματική παραγωγή δεν μπορεί να υπάρξει παρά μόνο σε μια κοινωνία για την οποία η ιδέα της αξίας, δηλαδή το ότι κάτι έχει αξία για το μέγιστο δυνατό αριθμό ατόμων, έχει μια κοινωνικά αναγνωρισμένη ύπαρξη.

Με αυτή την έννοια, σε μια εμπορευματική οικονομία η αξία βρίσκεται στα θεμέλια της σχέσης με τον άλλον και είναι εκείνο δια του οποίου ο εμπορευματικός κόσμος επιβάλλεται πάνω στα άτομα. Έτσι, η σχέση του εμπορευματικού ατόμου με τον περίγυρό του χτίζεται μέσα από τον υπολογισμό του σε πόσους και πόσο μπορεί να πουλήσει. Γι’ αυτό το λόγο οι λογαριασμοί είναι, μέσα στο εμπορευματικό σύμπαν, ο τρόπος με τον οποίο εκφράζονται τα δικαιώματα και οι υποχρεώσει καθενός έναντι των άλλων. […]

Λέει ο Άνταμ Σμιθ στον Πλούτο των Εθνών:

“Μετά την πρώτη εγκαθίδρυση του καταμερισμού της εργασίας, κάθε σώφρων άνθρωπος χρειάστηκε φυσικά να ρυθμίζει τις υποθέσεις του έτσι ώστε να έχει πάντοτε στην κατοχή του, πέρα από κάποιο αγαθό που τον ενδιαφέρει να παράγει για τον εαυτό του, και μια ποσότητα ενός άλφα ή βήτα εμπορεύματος, το οποίο κατά τη γνώμη του οι περισσότεροι άνθρωποι θα δέχονταν να πάρουν ανταλλάσσοντάς το με τα δικά τους προϊόντα” (σ. 26)

[…] Ο καθένας δηλαδή προσπαθεί όσο περισσότερο μπορεί να “μαντέψει” αυτό που θεωρείται “πλούτος”, δηλαδή ποια είναι εκείνα τα αγαθά που αναγνωρίζει ως πλούτο ο μέγιστος αριθμός των συνανθρώπων του. Επομένως, αναζήτηση του πλούτου σημαίνει αναζήτηση αυτού που οι περισσότεροι θεωρούν σαν πλούτο. Αυτός ο αυτοαναφορικός ορισμός του πλούτου (“πλούτος είναι αυτό που οι περισσότεροι θεωρούν σαν πλουτο”) οδηγεί σε μια λογική μιμητικής αντιπαλότητας μεταξύ διαφόρων αγαθών, που προτείνονται ως πλούτος.

Πράγματι, η υιοθέτηση μιας άλφα αντίληψης του πλούτου αποκτά μεγαλύτερη σημασία για το άτομο στο βαθμό που αυτή η αντίληψη είναι αντικείμενο μιας ευρύτατης συμφωνίας. Όσο μεγαλύτερη είναι η συμφωνία, τόσο μεγαλύτερο είναι το πεδίο κυκλοφορίας του αγαθού που θεωρείται πλούτος, και επομένως τόσο περισσότερα σε ποσότητα και ποικιλία είναι τα εμπορεύματα που μπορεί να αποκτήσει όποιος κατέχει το συγκεκριμένο αγαθό-πλούτο. Με άλλα λόγια, διευρύνεται το πεδίο ισχύος των δικαιωμάτων που ενσαρκώνει η καταχή αυτού του πλούτου.

Από εδώ προκύπτει αναπόφευκτα το κλασικό φαινόμενο των “αυξανόμενων αποδόσεων”: ο καθένας κυνηγάει την πιο διαδεδομένη αναφορά, το αγαθό που ενσαρκώνει τον πλούτο για τους περισσότερους, για να συμμορφωθεί σε αυτήν και να κερδίσει τα δικαιώματα που αυτή προσφέρει. Με αυτό τον τρόπο γίνεται αισθητή η ισχύς του πλήθους. Είναι προς το συμφέρον καθενός να τροποποιήσει την ατομική αντίληψή του για τον πλούτο υιοθετώντας εκείνη που αποδέχονται οι περισσότεροι, διότι με αυτό τον τρόπο πολλαπλασιάζει τις δυνατότητές του να συναλλάσσεται −πράγμα που αποτελεί ζωτικής σημασίας προϋπόθεση της εμπορευματικής ισχύος. Αυτή ακριβώς η λογική, που αναγκάζει τον καθένα να προσαρμόζεται στη υπερισχύουσα αντίληψη του πλούτου, μπορεί να ονομαστεί μιμητική. Κι έτσι, μέσα σε ορισμένες γενικές συνθήκες, αυτή μιμητική διαδικασία οδηγεί κατόπιν συγκρούσεων σε μια κατάσταση, στην οποία οι εμπλεκόμενοι συμφωνούν τελικά να υιοθετήσουν από κοινού ένα συγκεκριμένο αγαθό, ή σημείο, ως εκπρόσωπο του πλούτου. Πρόκειται για το φαινόμενο που αποκαλούμε “μιμητική πόλωση”, ή ακόμα “φαινόμενο εκλογής”. Από εδώ προκύπτει το χρήμα. […]

Πρέπει εδώ να υπογραμμίσω, ότι οι θέσεις μας αυτές δεν απορρίπτουν υποχρεωτικά όλες τις νομισματικές αναλύσεις που κάνουν οι οπαδοί των εργαλειακών θεωριών. Πράγματι, όταν ένα νόμισμα σταθεροποιηθεί ως αντικείμενο εμπιστοσύνης εκ μέρους όλων των οικονομικών παραγόντων, τότε συμπεριφέρεται de facto σαν ένα απλό εργαλείο των ανταλλαγών −κι έτσι μπορεί κανείς να το αναλύσει μέσω των τριών θεμειακών λειτουργιών του, ως λογιστική μονάδα, ως μέσον αποταμίευσης και ως μέσο κυκλοφορίας. […]

Όμως για να μπορεί ένα νόμισμα να διατηρεί αυτές τις λειτουργίες, πρέπει κατά πρώτο λόγονα διατηρείται η συμφωνία πάνω στην οποία “εκλέχτηκε”. Κι αυτό δεν είναι καθόλου προφανές, μιας και η ενοποίηση του εμπορευματικού πεδίου με άξονα ένα κεντρικό νομισματικό γνώμονα αφήνει πάντοτε απ’ έξω ορισμένα επιμέρους συμφέροντα, τρέφοντας με αυτό τον τρόπο ένα υποβόσκον συγκρουσιακό δυναμικό που, άπαξ και βγει στην επιφάνεια θέτοντας σε αμφισβήτηση την ενότητα του νομισματικού πεδίου, οδηγεί σε αυτό που γνωρίζουμε ως νομισματική κρίση».

André Orléan, Εισήγηση στο σεμινάριο

«De l’ auto-organisation au temps du projet»,

11-18 Ιουλίου 2007

Δανεισμός, χρηματοπιστωτικό σύστημα και καπιταλισμός

«Το νόμισμα, ως ένας κοινωνικά αναγνωρισμένος και νομιμοποιημένος πλούτος, είναι ένα πολιτισμικό γεγονός, το οποίο μας έρχεται από τα βάθη του χρόνου. Πολύ πριν από την επινόηση λεπτομερειακά σκαλισμένων νομισμάτων στις ελληνικές πόλεις του Αιγαίου πελάγους κατά τον 5 ο π.Χ αιώνα, συναντάμε σχετικά τεκμήρια από την εποχή των Σουμερίων της 3 ης χιλιετίας π.Χ. Πρόκειται για νομίσματα όπου είναι σκαλισμένο το κεφάλι της Αστάρτης, μιας μητρικής θεότητας που συμβόλιζε τόσο τη γέννηση όσο και το θάνατο. Τούτο υποδεικνύει τον αμφίπλευρο χαρακτήρα του νομίσματος ήδη από τις καταβολές του: μέσον κοινωνικής συνοχής, μέσον ειρήνευσης μέσα στην κοινότητα, αλλά και διακύβευμα αγώνα για την ισχύ και πηγή θανάσιμης βίας. […]

Πράγματι, το νόμισμα δεν καταργεί τις ενδογενείς αντιφάσεις της επιθυμίας για πλούτο. Τους δίνει όμως μορφές, μέσα στις οποίες μπορούν να κινούνται μετασχηματίζοντας τη βία σε κοινωνική δυναμική. Οι μορφές αυτές είναι οι μορφές των νομισμάτων που σχετίζονται με το δανεισμό. Αυτά τα νομίσματα μετασχηματίζουν την εμπορευματική αντιπαλότητα σε μια αντιφατική σχέση μεταξύ δανειστών και δανειζομένων. Από αυτή τη σχέση γεννήθηκε ο καπιταλισμός. Πρόκειται για μια ειδική σχέση, η οποία ρυθμίζεται από το νόμισμα και με τη σειρά της ρυθμίζει τους κανόνες της κυριαρχίας του. […]

Εδώ το νόμισμα συνδέεται άρρηκτα με την πίστωση και η πίστωση στηρίζεται σε μια εμπιστοσύνη, η οποία εκφράζεται στην πίστη σε ένα αξιακό απόθεμα. Συνεπώς στον καπιταλισμό οι κανόνες κυριαρχίας ρυθμίζονται από το χρηματοπιστωτικό σύστημα, μέσω του οποίου επιβάλλονται στο σύνολο της οικονομίας. […]».

Michel Aglietta και André Orléan, La Monnaie entre Violence et Confiance

[Το νόμισμα μεταξύ βίας και εμπιστοσύνης], εκδ. Odile Jacob, 2002.

[1] Σημείωση του HS Ο φάκελος θα συνεχιστεί με ορισμένα ακόμα θεμελιακά κείμενα πριν ακολουθήσει μια γενική σύνοψη των θέσεών μας επί του θέματος.

 

 

Happy Few/News&tips arhive.

Το Φαινόμενο της «Πολιτικής Σταθερότητας»

Πριν από 2-3 χρόνια τα επίσημα στατιστικά έδειχναν πως κάθε παιδί που γεννιέται στην Ελλάδα χρωστάει ήδη το ιλιγγιώδες ποσό των 35.000 ευρό περίπου. Αυτό και μόνο αρκεί σαν δήλωση για να υποχρέωση κάθε παιδί να γνωρίζει τα πολιτικά δρώμενα της χώρας του καλύτερα από την προσευχή ή τον εθνικό ύμνο που του διδάσκουν ως πρέπον.

Άρα, ως κοινή γνώση παίρνουμε το γεγονός της ίδρυσης του Ελληνικού κράτους και το πως αυτή επήλθε. Τα εθνικά δάνεια που ήταν η πιο σημαντική παράμετρος της λειτουργίας του και ο λόγος της αναγνώρισής του. Δεν χρειάζεται να περάσουμε σε θεωρίες συνωμοσίας, ποτέ δεν πίστεψα σε αυτές άλλωστε. Τα γεγονότα είναι αρκετά.

Ο 19ος αιώνας ακούγεται βίαια οικείος με τον 21ο. Πράγμα που θα έπρεπε να θεωρείται ως κοινωνικό και πολιτικό παράδοξο, οικονομικό επίσης και θα έπρεπε να είναι το βασικό ζήτημα συζήτησης και περίσκεψης για όλους μας. Κραυγαλέα, δεν είναι. Μπορεί να γνωρίζουμε τα ονόματα όλων των ποδοσφαιριστών της εθνικής ή τον Μάρξ και διάφορα γεωπολιτικά παιχνίδια, αλλά η κοινή λογική μακράν παρα κοινή είναι.

Το φαινόμενο της «πολιτικής σταθερότητας». Χρησιμοποιείται ως επιχείρημα απο τον 19ο αιώνα στην ελληνική κοινωνία κάτω απο οποιοδήποτε καθεστώς και αν βρέθηκε. Οι χρίσιμοι ευφιμισμοί επι το έργον. «Πολιτική σταθερότητα» δεν σημαίνει τίποτα άλλο παρα μονοπώλιο. Το φαινόμενο που παρατηρούμε και στης Η.Π.Α. όπου οι ψηφοφόροι επιλέγουν μεταξύ ΔΥΟ κομμάτων σε ένα θεσμό που θεωρείται δημοκρατικός κάτω απο το πρίσμα της κοινής λογικής. Σαφώς στην πορεία της ανθρώπινης ιστορίας χρειάστηκε να διαχωρίσουμε την δημοκρατία απο τον κοινοβουλευτισμό-αντιπροσώπευση. Φάνηκε πιο χρήσιμο και πιο κοντά στον πολιτικό λόγο ο διαχωρισμός να γίνει στην παρθενογένεση κι έτσι η Δημοκρατία χαρακτηρίστικα ώς «‘Αμμεση» και η ακόλουθη σκέψη είναι το ουτοπικό πνεύμα που αφήνει πλέον μέσα μας.

Ελεύθερα πλέον μπορούμε να κολλήσουμε την «Δημοκρατία» στον κοινοβουλευτισμό. Ουδέν καλό αμιγές κακού… Σε όλη αυτή την ιστορική μας πορεία δεν έχει υπάρξει ούτε ένας ηθικός πολιτικός, τουλάχιστον σε αυτή την χώρα. Και δεν υπάρχει εθελοντισμός των πολιτών, υπάρχει σίγουρα «εθελοτυφλισμός» όμως. Αδόκιμος όρος για αδόκιμες σκέψεις. Όταν ένας πολιτικός χρησιμοποιεί τον όρο «πολιτική σταθερότητα» μας δίνει ουσιαστικά τα διαπιστευτήρια, την ταυτότητά του ως άνθρωπος κατά κάποιον τρόπο. Κι αυτά είναι ότι ελλείπετε σε αυτόν τον τομέα.

The Competitive Ones

Why greed is evolving as a natural thing and a virtue in modern societies.

«Obviously if all we had was a competitive side, we would be killing each other over a piece of fruit. But, that does not mean that being competitive is purely a bad thing.

Our competitive nature is one aspect of us that helps us survive and thrive. It is what makes us want to invent things and be better than we are, constantly wanting to improve ourselves.»

Obviously, the only thing restricting us from killing eachother is laws, not common sense or critical thinking. It sucks ass to get caught for murder, except if it’s accompanied by the sound of drums and bells..

Why it is a bad thing rather for a humane society? The competitive nature of animals doesn’t include any sense of greed, but the unwritten law of the unconscious nature of the animal, the «food chain» law that is, the survival instincts that persist as it is the only mechanism of living in the animal kingdom/society.

In a human society it must be stated that the «homo sapiens» is rather in an advantage since he broke free of the unconscious state of mind, living now out of the food chain. Even exploiting not only the natural order of things, but abusing even himself in that respect, contradictory to a conscious or wise proclamatory that he is in fact something more, better and wiser («homo sapiens equals to «wise man»).
Thus the exploit of any kind is inhumane, not just unwise and against any kind of logic and reason. Further more it obscures reality to a hallucinating state, not de profundis in any case, because it obstructs the natural evolution of animals and nature as a whole.

If all man has to offer to a civilization of the unconscious is he’s stupidity of applying the same unhuman reasons as a system, then «homo sapiens» it is not. The so-called competitive nature enhances only greed within the oblivious and conformist man and not to excel in creative thinking so to help evolve as a specie that overcome the unconscious state of animals first. The competitive nature with the intelligent aspect of it produces excuses that come from the hunger to sustain the staff ones posses, as possession has become the only virtue for the specie that, now, under a conscious state of mind needs a purpose to live, but not evolve furthermore.

Expanding thoughts on troubling times. Why is everyone so desperate for love and proclaim the aspects of it? Who of us understands «love» in such a profound manner that he preaches it in the cracks between hate, war, money, greed, peace and humanity? If everyone has such a clear grasp of the meaning, then the result doesn’t seem similar the least. There has never been a specie in this planet to kill so many, and have so much blood in his hand other than human. Excusing ourselves in an unconscious state, doesn’t practical apply to the conscious state inside of us. All the beautiful lies expand the inner misery, people living quiet lives of desperation dependent on drugs like voting, buying and consuming, finding «purposes» and activities. Thinking is doing something, that is something weird for you.

So, ask all the people these questions…»what would you do if you had infinite money?». Isn’t it troubling to know that 90% of the people would want to do something else than what they actually forced to do? If forced, are they actually happy or in despair? That is a hypothesis of course, nevertheless we know the facts of human history. WWI was welcomed with applause and happiness, a purpose, something to do, to get out of despair and boredom. By the end of it more than 10 million dead and an unpresidential social destruction, on cities, human lives, moral and critical thinking. The problems this «solution» brought up were even more and even gave birth to what we call «diplomacy» as a profession now. Through diplomacy now all wars are valid but anyone can say his opinion against it. That’s because nobody cares since it is something that was decided by law and diplomacy. So we all conform for the good of the «commonwealth» and societies evolve under the same sun by hallucinating and we sleep ourselves in the rhetoric of greed. Everything that helps us become humanly inhumane.

Αυξάνεται η γνώση μας αλλά όχι και η σοφία μας.
Όσο προχωράμε προς το μέλλον αυτή θα είναι η κατάσταση. Θα αυξάνεται η γνώση μας και θα εφαρμόζεται απο επιστημονικά επιτεύγματα τα οποία θα έχουν τεχνολογική εφαρμογή τα οποία θα χρησιμοποιούνται απο το καπιταλιστικό σύστημα μέσω της βιομηχανικής οδού. Αυτό σημαίνει αυτοματοποίηση το οποίο ισοδυναμή με σταδιακή και μόνιμη αύξηση ανεργείας.

Αυτό σημαίνει κοινωνικίο αναβρασμό γιατί ως γνωστό η ανεγκέφαλη πλειοψηφία έμαθε να σκέφτονται άλλοι για αυτή και τώρα διώκεται απο τον φόβο οτι η χανούμισα θα διωχτεί απο το χαρέμι, οπότε ως λύση δεν είναι η σκέψη πάλι, αλλά ο αγώνας. Μπορεί έτσι το καζάνι που βράζει να φανεί οτι απελευθερώνει κρίσιμη ενέργεια/οργή, αλλά όχι ανισότητα. Αυτοί οι αγώνες διατηρούν την ανισότητα καθώς το σύστημα στηρίζεται στην μαζική βλακεία, εξαρτιέται απο αυτή.

The first and last r-evolution happened thousand of years ago and it wasn’t our own doing. It was a natural thing as universe has no laws than the ones we make for it, but yet we should consider that the universe, since we come from it as we are created by it with the same materials as the universe itself, is trying to understand itself. Not a purpose but only inner workings of understanding and awakening. So all this meaningles economics and politics is doing, is nothing more than keep us occupied away from thought and evolution, rather to it. We coming out of reality, not at presence with it.

Stupidity grows exponential and has a PhD to prove it in many cases, all reason is forsaken, Socrates, Aristotle, Diogenes, they all were rejected from their societies whom they strive to help become more intelligent and humane. The human greed and stupidity choose every time the easy way, not the thinking one, not the wise one, because to become wise demands brain cells and we all sold ours when we entered the educational system and the social structures of conformity.

 There is no game of suffering that can provide comfort. That’s why we are so dependent on drugs. One pain will make you forget the other, but that doesn’t mean the old pain was resolved. It is there, hiding behind the new one. So problems accumulate, stuck on top of the other and we choose to ignore them. The willingly blindfold innocent sadists.

The Art of Law

Do you see this painting?

Is it pleasing to your eyes?

Does your brain approve it you feel?

Is it aesthetically satisfactory would you say?

If so, then why would you ever come to think that it would be a better idea to turn it into something like this?

Is it boredom what you aim for? What is that you have been told and taught and what is of your own making? What are the thoughts of your brain, what can you tell me about the need of a law in a humane society? Is it not a humane society? Does everyone agree that this is not a humane society? How did everyone come to this result, and amazingly also they all agreed? Why did everyone gathered in a city if not to help eachother, be closer to eachother, support one another? What is the necessity of a law in a society where critical thinking is something that everyone says they have attained and individualism and all the virtues are something understandable and «common sense» as we love to preach about? How far your critical thinking can lead you?

In every thing you put order,boredom is the absolute outcome.

Are you in need of a system because something is unexplainable and some man, just some, are just evil? Your society needs prisons then. A place to put away the «bad guys» and never talk or care about them or the reason(s) they became what they did or how they reached that point. Is that a reasonable reaction would you say and why that is?

Law is a web made by a carnivore which waits for its victim to fall in it. It’s, unwitting victims. Many people die in boredom every day endlessly. Routine and boredom settles in their head like dust and the brain becomes indolent, falls into inactivity, critical thinking and reason is nothing more than a faraway dream that once was whispered by a fairy but now you are a modern man, a contemporary man with cogs turning and steam rising and work to be done. Always a purpose to fulfil with the boredom killing every little brain cell day by day but the wage is there so keep going and going till old age fullfils the prophecies and all the virgins are still virgins and young up there, just waiting for YOU. It only existed one YOU oh grant magister of boredom.

So now you are someone who rebelled in his lifetime, because you broke rules too. Oh yes you did, once you were voting like everyone just because you were taught it is the right thing to do, but after awhile you saw and read in the social media that all politicians are corrupt and you actually couldn’t get any piece of the pie. So you became an anarchist. A nice ideology to follow nevertheless. The same happened with atheism. After awhile you see, the system spits out alternatives for the «rebels» to conform at least with them. So your life was full then, all illusions fill the gaps carefully and elegantly.

So, is it when you go out with a friend for a coffee that you sign a contact between you to behave accordingly? Is that when you need a law? No, you know what to expect and if not you know everything is going to be ok, is it not? Is it faith, is it trust? Why? Do you talk to eachother, demand of eachother?

So why do you accuse someone by demanding of him to be «realist»? It seems you understand and grasp reality, you should be able to explain to me what is the role of the human society to come together in this city of cement, glass and melancholy to produce tons of waste, boredom and sadness. The major product of homo sapiens is sadness but everyone is hiding it behind his teeth, thus draining all his energy so he’ll have no thoughts to ponder about or love to give. And this elegant game of webs and thrones continues. You can have diplomacy to entertain into that for example.

You must understand, someone born in a shithole will always think of shit in a good way and look at the stars with envy instead of awe. There is no law in universe little man. There is no «universal law», everyone claiming one he just tries to understand the unthinkable by shrinking it to a word. The fact that the universe is something unthinkable makes it magic for a conscious brain, so you can’t be bored if you actually are a realist as you claim to be. The more laws you invent, the more cells you create for your brain, the more crisis and problems will arise and you’ll always scratching your head hope-less but entertained, waiting for a savior and all the delightful illusions will keep your company. The universe can’t shrink to fit in your head but it can go the other way around if you let it.

 

Το άγνωστο κατοικεί μες το μυαλό μας

Το θέμα του μαθήματος ήταν η Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα θετικά, τα αρνητικά, οι κίνδυνοι γενικά.

Το θέμα πήρε προσωπική στροφή για τον καθένα, καθώς ο καθένας μας έχει χτίσει ένα τοίχος αυτοπροστασίας μέσα απο μια ιστορία ιδεολογιών. Αισθανόμαστε ασφαλείς στον βαθμό που υιοθετούμε απόψεις για τις οποίες πρέπει να μαχόμαστε συνέχεια. Για κάποιο λόγο θεωρούμε οτι ο θάνατος είναι ένα ψέμα κάπου στο ασυνείδητο μέρος μας ίσως. Νιώθουμε ανασφαλείς και άσχημα, «αρνητικά» όπως αρεσκόμαστε να λέμε, για τον θάνατο. Σα να μην υπάρχει, σα να μην είναι εκεί στο τέλος της γραμμής. Θεωρούμε οτι πρέπει να διαιωνίσουμε και την ιδεολογία μας, την παράδοσή μας. Σα να λέμε πως είμαστε ανίκανοι να φτιάξουμε κάτι νέο, κάτι καλύτερο, οπότε προσκολλάμε σε κάτι απαρχαιωμένο και πολεμάμε για αυτό. (Πάλι Λιαντίνης μου έρχεται στο μυαλό συνειρμικά). Ο φόβος είναι το κυρίαρχο στοιχείο, «όχι δεν θα μοιραστούμε, θα επιβληθούμε». Έτσι βλέπουμε και ορίζουμε την κοινωνία μας. Την χτίζουμε πάνω στην ικανότητά μας να διαχωρίζει και στην ανικανότητά μας να ενώνει.

Ο παπάς της τάξης μας με ρώτησε αργότερα πως μπορώ να μένω τόσο ήρεμος. Ήταν μια καλή ερώτηση που δεν σκέφτηκα πολύ εκείνη την στιγμή. Ο λόγος ήταν επειδή η διάθεση στην τάξη ήταν επιθετική, ο καθένας ανυπομονούσε να εκτοξεύσει τις απόψεις του, απόλυτες και μοναδικές και προσωπικά σωστές. Κατανοώ οτι η ανταγωνιστική κοινωνία μας μας έχει κάνει να πιστεύουμε οτι πρέπει να μαχόμαστε για ότι πιστεύουμε…ελπίζοντας οτι στο τέλος θα μείνει μόνο η δική μας άποψη όρθια. Έτσι πάμε σε πόλεμο στο όνομα της ειρήνης, και της λογικής, στο όνομα «ανώτερων ιδανικών» και επιστρέφουμε ως κατακτητές της ειρήνης! Συνεχίζεται ο πόλεμος όμως, δεν είναι περίεργο? Μια ατελείωτη σειρά απο πολέμους και αναταραχές η ανθρώπινη ιστορία.

Μου θυμίζει την ημέρα που κάναμε την θεωρία της εξέλιξης του Δαρβίνου την οποία δεν δημοσιοποίησε παρά 20 χρόνια αργότερα ενώ ήδη είχε στοιχεία. Φοβόταν τόσο την επιστημονική κοινότητα όσο και τις αντιδράσεις μιας κοινωνίας που ζούσε με απόλυτες σταθερές, τόσο σταθερές σε σημείο δογματισμού που σκότωνε, φυλάκιζε και δολοφονούσε συστηματικά για να επιβάλει και συντηρήσει αυτές τις ιδέες. Το έκανε για να είναι και αυτός ένας σωστός φιλόσοφος και επιστήμονας φυσικά. Μετά απο 20 χρόνια απο την απο την αρχική του διαπίστωση κατέληξε στο συμπέρασμα της θεωρίας της εξέλιξης, το οποίο επίσης καταρρίπτει τον μύθο του πιο ισχυρού! Δεν επιβιώνει το ζώο που έχει την περισσότερη φυσική δύναμη, αλλά εκείνο που είναι πιο ικανό να προσαρμοστεί στο περιβάλλον του. Την επόμενη μέρα στην τάξη αποδείχτηκε οτι ακούμε οτι μας αρέσει, μας βολεύει και θέλουμε να ακούσουμε μόνο. Το επιχείρημα ήταν, στο θέμα των αδικιών που πράττει η Ευρωπαϊκή Ένωση σε διάφορα επίπεδα, είναι πως ισχύει ο νόμος του ισχυρού στην κοινωνία μας. Δεν χρειάζεται να ανατρέξουμε στο τι κάνει ο κάθε πολίτης-καταναλωτής-εργάτης για αυτό. Προφανώς προσαρμόζεται. Η ισχύ του είναι μια ψήφος ανα 4ετία, οπότε στο μεσοδιάστημα πρέπει να προσαρμοστεί σιωπηλά και ατομικά/ιδιωτικά. Οπότε δεν έχει και τόση σημασία τι συμπεράσματα βγαίνουν μέσα απο τις φιλοσοφικές/επιστημονικές αποκαλύψεις και ευρήματα αν εμείς δεν έχουμε την ικανότητα να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε. Η κοινωνία δεν αλλάζει, προσαρμόζεται. Το σύστημα, προσαρμόζεται.

Η αλήθεια είναι πως δεν θέλω και δεν αποσκοπώ να επιβληθώ σε κανέναν. Αυτή είναι η απάντηση. Πολύ περισσότερο σε κάποιον που δεν έχει ως σκοπό να ακούει, αλλά να επιτεθεί ή αμυνθεί σε κάθε ευκαιρία. Όλα μοίρασμα είναι σε μια κοινωνία. Είμαστε εχθροί του εαυτού μας μόνο, οπότε κ εχθρικά βλέπουμε τους άλλους κατα βάθος. Αυτό είναι και μια ρεαλιστική και όχι απαισιόδοξη στάση. Απαισιόδοξη είναι η δομή της κοινωνίας μας μόνο και η συνεχιζόμενη προσπάθειά μας στην απόρριψη της πνευματικότητάς μας. Ο καθένας μπορεί να πάει σε πόλεμο, λίγοι να ζήσουν ειρηνικά και αρμονικά.

Δεν έχει σημασία αν ειπώθηκε απο τον Τσάρλι Τσάπλιν, τον Κρισναμούρτι, τον Τζών Λέννον, τον Ιησού ή οποιονδήποτε άνθρωπο που στάθηκε απέναντι στον παραλογισμό της κοινωνίας μας. Πρέπει να βρεθεί μέσα μας απο τον καθένα ξεχωριστά, ατομικά και να μοιραστεί. Το άγνωστο, αυτό που φοβόμαστε δηλαδή, κατοικεί μες το μυαλό μας.

Τα Αντικλείδια

Δεν μπορώ να διδάξω την ποίηση. Δεν ξέρω τι είναι η ποίηση (…). Δεν υπάρχει ορισμός της ποίησης.

Γ. Παυλόπουλος.

(Τα αντικλείδια)

Διαβάζοντας τα «Αντικλείδια» του Παυλόπουλου συλλογιζόμαστε: τι κρύβει αυτή η πόρτα που μοιάζει ανοιχτή αλλά δεν αφήνει κανένα να δρασκελίσει;Τι υπάρχει πίσω της, που ασκεί τόση γοητεία; Τι είναι αυτό που οι ποιητές από καταβολής του κόσμου αναζητούν και, σύμφωνα με τον ποιητή, δε θα το βρουν ποτέ; Και τα αντικλείδια; Τι καταφέρνουν;Τι ξεκλειδώνουν αυτά;

Αν κι οι ερμηνείες αποτελούν, όπως κι ο ίδιος ο Παυλόπουλος δέχεται, προσωπικές προσεγγίσεις που δεν μπορούν να διεκδικούν την απόλυτη αλήθεια, ας διαβάσουμε τι δήλωνε σε μια συνέντευξή του στη Λ.Σ. Αρμυριώτη, δυο χρόνια πριν ( περ. Ύφος, 7.1.08). Μέσα από τις απαντήσεις του θα μπορέσουμε να καταλάβουμε πολύ καλύτερα τη σκέψη του σε σχέση με τις έννοιες και τα θέματα τα οποία τον απασχολούν στο ποίημά του «Αντικλείδια». Ας δούμε, λοιπόν, κάποια αποσπάσματα:

 

Στην εισήγηση σας κατά την έναρξη της προς τιμήν σας ποιητικής βραδιάς, αναφερθήκατε μεταξύ άλλων και σε ορισμένα λόγια -εν είδη αποφθέγματος- μεγάλων ποιητών, όπως στο «η Ποίηση είναι ταυτόσημη με την Αλήθεια «. Είπατε πως η Αλήθεια είναι το ζητούμενο, σε κάθε περίπτωση. Αυτό λοιπόν ψάχνει κανείς να βρει; την κρυμμένη αλήθεια;
—Σίγουρα, πέρα απ’ τη γοητεία της ποίησης, είναι η Αλήθεια -δηλαδή δεν τελειώνει η ποίηση με το να μας μαγέψει απλώς.

 

-Να μας μαγέψει σαν λεκτικό κατασκεύασμα, σαν εικόνα;
—Σαν αισθητική έκφραση. Πέρα απ’ αυτό η Ποίηση αναζητά την Αλήθεια. Αυτό κυρίως θέλει να εκφράσει.

 

-Φαίνεται καθαρά στο ποίημα σας «τα Αντικλείδια». Εκεί λοιπόν λέτε -απ’ ό,τι καταλαβαίνω- ότι δεν υπάρχουν αντικλείδια, οι πόρτες είναι ανοιχτές. Όμως υπαινίσσεσθε στο ποίημα, ότι ο ποιητής λειτουργεί σαν ένα αντικλείδι, διότι βλέπει την κρυμμένη αλήθεια στα πράγματα.
—Είναι κι αυτό μια εκδοχή για την πρόσληψη του ποιήματος. Το ποίημα αυτό προσφέρεται για πολλές εκδοχές και όσες περισσότερες είναι αυτές, τόσο πιο καλό είναι το ποίημα. Εγώ ποτέ δεν αναλύω. Αφήνω την περαιτέρω έρευνα για τον αναγνώστη. […] Οι εκδοχές αφορούν στον αναγνώστη. Κάθε ένας, μπορεί να έχει τη δική του εκδοχή, να το προσεγγίσει με τη δική του συγκίνηση, γι αυτό οι αναλύσεις των ποιημάτων δεν ευστοχούν πάντοτε, δεν μπορείς να πεις, αυτό λέει αυτό το ποίημα.

 

Σουρεαλιστική -είναι λίγο- η ποίηση σας;
—Καθόλου! (με αγανάκτηση)

 

Εσείς το θεωρείτε επιτυχία σαν γράφων, αν ταυτισθεί ο αναγνώστης και ζήσει την ίδια συγκίνηση που ζήσατε και σεις; Toυ το εύχεστε;
—Ξέρετε στην τέχνη προσπαθούμε να αποσβήσουμε τον εαυτό μας, το πρόσωπο μας, δεν πρέπει καν να φαίνεται. Να σας πω κάτι απλό. Αν καθίσω και γράψω μια προσωπική μου ιστορία -ας πούμε μια ερωτική απογοήτευση- εκατομμύρια ερωτικές απογοητεύσεις, ποιον ενδιαφέρει αυτό; Όμως αν γράψω μ’ έναν τέτοιο τρόπο που ο αναγνώστης να πει: «σα να το ‘χω ζήσει αυτό, σα να είναι δική μου υπόθεση…» το καταλάβατε; Πρέπει να σβήσουμε το πρόσωπο μας μεσ’ στο έργο μας. Μόνο τότε μπορούμε να φτιάξουμε κάτι. Αν καθίσουμε και χτυπιόμαστε και κλαίμε με τα προσωπικά μας συναισθήματα δεν πρόκειται να φτιάξουμε τίποτα.

 

-Ποιες είναι οι παράμετροι; Τι πρέπει να έχει ένα ποίημα για να πάψει να λέγεται προσωπικό; Πως να είναι;
—Δεν μπορώ να διδάξω την ποίηση. Δεν ξέρω τι είναι η ποίηση, κι αυτό εκφράζω με «Τα αντικλείδια» κλπ. Δεν υπάρχει ορισμός της ποίησης.

 

Εν πάση περιπτώσει να χρησιμοποιήσω πάλι τη λέξη αντικλείδι. Να πω ότι η ποίηση είναι το «αντικλείδι» -για να αναφερθώ στο ποίημα σας- για την κατανόηση του κόσμου;
—Έχω ξαναπεί πως μέσα στην ποίηση υπάρχει η αυθεντική ιστορία του κόσμου, η μη παραχαραγμένη ιστορία, διότι η αυθεντική ιστορία δεν έχει γραφτεί ακόμα -αν εξαιρέσουμε τον Θουκυδίδη. Αλλά η ποίηση τα λέει όλα και οι εποχές έχουν σωθεί μέσα απ’ την ποίηση, αλλά και η ουσία των πραγμάτων, και η μνήμη των πραγμάτων, και τα πάντα υπάρχουν μέσα στην παγκόσμια ποίηση που έχει γραφτεί.

 

Και ποιος είναι τώρα ο ρόλος του ποιητή; Ο ποιητής πρέπει να έχει πράγματα να εμπνέεται. Σε μια τέτοια κοινωνία που δεν είναι ωραία;

—O ποιητής δεν μπορεί ν’ ανατρέψει τίποτα. Απλώς γράφει τα ποιήματα του. Δεν μπορεί να ανατρέψει τα πράγματα του κόσμου. Αυτό έχει φανεί μέσα στους αιώνες. Εάν ανέτρεπε η ποίηση αυτά που δεν είναι καλά για τον άνθρωπο, δηλ. ο πόλεμος, μετά την Ιλιάδα δεν έπρεπε να γίνεται πόλεμος. Ο Όμηρος μας είπε τη φρίκη του πολέμου, τα πάθη των ανθρώπων μέσ’ στον πόλεμο, όλα αυτά μας τα είπε, αλλά ο άνθρωπος δεν έβαλε μυαλό. -Επίσης χρειάζεται πίστη. Αν δεν πιστεύεις στον κόσμο, στο αύριο, γιατί ν’ ασχολείσαι; -O ποιητής είναι αφοσιωμένος στη ζωή. Είτε η ζωή είναι έτσι ή αλλιώς, είναι αφοσιωμένος. Διότι είναι πλάσμα αγάπης ο ποιητής. Δεν μπορεί να γράψει αν δεν αγαπήσει τη Φύση, τους Συνανθρώπους του, τη Ζωή την ίδια. Τα ποιήματα δεν γράφονται με μίσος. Μπορεί να εκφράσουν το μίσος πολλές φορές, αλλά δεν γράφονται με μίσος αλλά με αγάπη και με πίστη στον άνθρωπο.

 

-Mπορεί η Ποίηση να γίνει ο καταλύτης που θα οδηγήσει και τον γράφοντα αλλά και τον αναγνώστη, στη Λύτρωση απ’ τις αγωνίες και τα ερωτήματα;
—Δεν ξέρω αν οι αναγνώστες μπορούν να λυτρωθούν, αλλά μπορούν να συγκινηθούν και να μαγευτούν και να προσεγγίσουν μια Αλήθεια μέσα από έναν ποιητή. Οι ποιητές είναι δυστυχισμένα πλάσματα που παλεύουν μέρα νύχτα να εκφράσουν το ανέκφραστο και το πιο δύσκολο.

Άλλο ένα εξαιρετικό δείγμα της δουλειάς του Δ. Μάνεση
Πηγή: logotexniakatefthinsis.blogspot.com

Η ποίησή του δεν είναι σουρεαλιστική. Γιατί? Ίσως γιατί σουρεαλιστική είναι η ανθρώπινη κοινωνία. Οπότε οι ρόλοι είναι ανεστραμμένοι στην πραγματικότητα. Αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα μέσα απο το περιορισμένο φάσμα της αντίληψής μας, συνεχώς υιοθετώντας στάσεις, θέσεις και ιδεολογίες, δίχως να αναπτύσσουμε ουσιαστικά κριτική σκέψη. Μένουμε ευγενικοί αντί αληθινοί.

Όμοια η Φιλοσοφία έχει ως σκοπό την εύρεση της Αλήθειας.

«…η βαθιά του πίστη πως οι δικές του απόψεις βρίσκονταν πιο κοντά στην αλήθεια αυτό που τον εξωθούσε στην αυστηρή κριτική των απόψεων των άλλων όταν είχε να διαλέξει ανάμεσα στους φίλους και στην αλήθεια -μας το βεβαιώνει ο ίδιος- θεωρούσε » όσιον προτιμάν την αλήθεια».

Πως να συμπεριφερόταν διαφορετικά ένας άνθρωπος που πίστευε ακράδαντα πως του αληθινού φιλοσόφου γνώρισμα είναι να έχει το κουράγιο ακόμη «και τα οικεία αναιρείν επι σωτηρίας της αλήθειας», να θυσιάζει δηλαδή ακόμη και τις πιο προσωπικές του απόψεις, αν είναι να σωθεί η αλήθεια.»