Ο Χέρμαν Έσσε και η εκπαίδευση στην εποχή μας. Του Θανάση Μπαντέ | TVXS – TV Χωρίς Σύνορα

Ο Χέρμαν Έσσε και η εκπαίδευση στην εποχή μας. Του Θανάση Μπαντέ | TVXS – TV Χωρίς Σύνορα.

 

Χαρισματικός νέος σε μικρό χωριό της Γερμανίας καταπλήσσει τους δασκάλους με τις ικανότητές του κι ως εκ τούτου κρίνεται απαραίτητο να προχωρήσει στις εκπαιδευτικές βαθμίδες και να σπουδάσει. Εδώ ακριβώς ξεκινά το δράμα αφού ο Έσσε αριστοτεχνικά ξεδιπλώνει τη σαθρότητα του εκπαιδευτικού συστήματος, το απόλυτα συγκεντρωτικό, αυταρχικό πνεύμα της εποχής. Η εκπαίδευση γίνεται δουλεία καθώς ο μαθητής ως απρόσωπος σκλάβος πρέπει να αποστηθίσει πληροφορίες και να ανεχθεί νοσηρές νοοτροπίες με τις ευλογίες της κοινωνίας και την αμέριστη συγκατάθεση των γονιών. Η εκπαίδευση παρουσιάζεται ως κάτι απολύτως αποκρουστικό, ως διαδικασία απάνθρωπη και τερατώδης, ως Γολγοθάς. Η ευφυΐα μετατρέπεται σε κατάρα. Ο ήρωας του έργου ουσιαστικά στερείται τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια γιατί είναι ευφυής και τελικά ο αναγνώστης μακαρίζει τα υπόλοιπα παιδιά που κρίθηκαν ακατάλληλα για εκπαιδευτική συνέχεια κι αφέθηκαν στην ησυχία τους. Η χαρά δεν υπάρχει στην εκπαιδευτική διαδικασία από θέση αρχής. Το γέλιο εξαλείφεται ως στοιχείο κατώτερων υπάρξεων και τα μόνα που έχουν αξία είναι οι απολυταρχικοί κανόνες, οι εξοντωτικές ποινές και το αυστηρό πνεύμα της καταπιεστικής σοβαρότητας. Το αποστειρωτικό πνεύμα της εκπαίδευσης, αποκομμένο από κάθε πλευρά της πραγματικής ζωής, οδηγεί το νέο στην πιο βαθιά άγνοια αφού γνωρίζει τραγικό τέλος μόλις ανακαλύπτει την αληθινή χαρά και τη συντροφικότητα μέσα στο ανέμελο μεθύσι ενός πανηγυριού.

Σήμερα, πάνω από 100 χρόνια από τη συγγραφή του βιβλίου, τα πράγματα στην εκπαίδευση έχουν αλλάξει. Δεν υπάρχουν σωματικές ποινές, υπάρχει ασφαλώς πιο φιλελεύθερο πνεύμα, οι γονείς ασχολούνται πολύ με την ψυχολογία των παιδιών, γίνονται απόπειρες για δημιουργική επαφή με την τέχνη, οργανώνονται εκδρομές που συνδυάζουν τη χαρά με τη μόρφωση. Παρόλα αυτά βλέπουμε μαθητές να μισούν το σχολείο, να καταστρέφουν τους σχολικούς χώρους, να χαράζουν αυτοκίνητα καθηγητών, να σκίζουν και να καίνε βιβλία. Γιατί συμβαίνει αυτό; Ποια είναι η φύση της εκπαίδευσης σήμερα;

Παρά τις αλλαγές, το σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα στηρίζεται σχεδόν αποκλειστικά στην αποστήθιση πληροφοριών. Ημερομηνίες, ονόματα και νούμερα είναι πάντα οι κυρίαρχες πληροφορίες που ζητούνται σε κάθε εξέταση. Ακόμα και οι εξετάσεις που αφορούν τον ΑΣΕΠ εκπαιδευτικών βασίζονται σ’ αυτό το μοντέλο. Η φιλοσοφία της παπαγαλίας δεσπόζει και τελικά η δημιουργική φαντασία και η κριτική σκέψη παραμένουν στο ανεκπλήρωτο. Η εντατικοποίηση της εκπαίδευσης ξεκινά από το δημοτικό όπου από τις πρώτες τάξεις έχουμε υπερβολικές απαιτήσεις, που διαρκώς αυξάνονται, από τους μαθητές σχεδόν σε όλα τα αντικείμενα που διδάσκονται. Για ένα μαθητή γυμνασίου το σχολικό εφτάωρο είναι σχεδόν δεδομένο. Απαιτούμε από 13χρονους και 14χρονους μαθητές να είναι συγκεντρωμένοι και να συλλέγουν πληροφορίες για 7 συνεχείς ώρες με δεκάλεπτα διαλείμματα. Αν αναλογιστούμε ότι ο μαθητής του γυμνασίου μετά το σχολείο έχει άλλες 2-3 ώρες φροντιστήρια, ξένες γλώσσες κτλ, και ότι μετά απ’ αυτά πρέπει να διαβάσει και να κάνει τις ασκήσεις του καταλαβαίνουμε ότι ο ελεύθερός του χρόνος είναι ανύπαρκτος. Ο μαθητής γυμνασίου, αν θέλει να είναι συνεπής στις υποχρεώσεις του, πρέπει να μην κάνει τίποτε άλλο παρά εκπαιδευτικά καθήκοντα. Γιατί να νιώθει αγάπη για το σχολείο; Αν συνυπολογίσουμε τις άθλιες κτιριακές υποδομές με τα τεράστια κάγκελα και τις αυστηρά τσιμενταρισμένες αυλές αντιλαμβανόμαστε ότι η αποστροφή είναι μάλλον λογικό συναίσθημα. Όσο για τους μαθητές του λυκείου δεν χρειάζεται να γίνει λόγος. Οι υποψήφιοι της Γ’ λυκείου που διαβάζουν και θέλουν να πετύχουν σε κάποια σχολή αξιώσεων φτάνουν στα όρια της νεύρωσης. Το υπερβολικό άγχος που εκδηλώνεται με κλάματα, αϋπνίες, ανορεξίες κτλ θεωρείται σχεδόν κάτι φυσιολογικό. Υπάρχουν ακόμα και αυτοκτονίες την περίοδο των Πανελλαδικών. Τα φαινόμενα αυτά κάνουν τον Έσσε – πάνω από 100 χρόνια μετά – να είναι απολύτως επίκαιρος.

Το ότι κάθε κυβέρνηση που εκλέγεται κάνει εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις είναι η απόδειξη της ανεπάρκειας του συστήματος που διαρκώς χρειάζεται βελτιώσεις. Μεταρρυθμίσεις επί μεταρρυθμίσεων που προφανώς όλες κρίνονται αποτυχημένες και γι’ αυτό αντικαθίστανται. Όλο αυτό το μεταρρυθμιστικό κλίμα τελικά αποτελεί ένα επιπλέον πρόβλημα αφού δεν προσφέρει τίποτε άλλο πέρα από αβεβαιότητα και το θύμα είναι πάλι ο μαθητής που δεν ξέρει τι του ξημερώνει. Όλοι οι μεταρρυθμιστές καταδικάζουν τα φροντιστήρια και διατείνονται ότι θα τα καταπολεμήσουν. Όλοι οι μεταρρυθμιστές οδηγούν, σχεδόν μαθηματικά, το μαθητή στα φροντιστήρια. Το πρόβλημα της εκπαίδευσης στην Ελλάδα είναι ότι ποτέ δεν αντιμετωπίστηκε ως αυτόνομο, ξεχωριστό ζήτημα. Φυσικά δεν είναι δυνατό να τεθεί εκτός κοινωνικών αναγκών, αλλά εδώ πρόκειται για κάτι άλλο. Η εκπαίδευση ήταν και είναι παρακλάδι και δεκανίκι οικονομικών και πολιτικών παραγόντων κι όλες οι μεταρρυθμίσεις την αντιμετωπίζουν έτσι. Σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν χιλιάδες αδιόριστοι εκπαιδευτικοί που απασχολούνται στα φροντιστήρια. Τα φροντιστήρια αποτελούν τρομακτικό παράγοντα απασχόλησης και οικονομίας. Απαραίτητη λοιπόν η εκπαιδευτική εντατικοποίηση που πιάνει τους μαθητές απ’ τ’ αυτί και τους οδηγεί στο φροντιστήριο. Τα μεταρρυθμιστικά λόγια είναι καταδικασμένα να παραμένουν λόγια.

Για ένα μαθητή γυμνασίου το σχολικό εφτάωρο είναι σχεδόν δεδομένο.
Απαιτούμε από 13χρονους και 14χρονους μαθητές να είναι συγκεντρωμένοι
και να συλλέγουν πληροφορίες για 7 συνεχείς ώρες με δεκάλεπτα διαλείμματα.

Φτάσαμε να δούμε το μεταρρυθμιστικό φιάσκο του Αρσένη που ισχυριζόμενος την κατάργηση των εξετάσεων και την πάταξη των φροντιστηρίων έκανε τις Πανελλαδικές να διαρκούν 2 μήνες και υποχρέωσε τους υποψήφιους να δίνουν όλα τα μαθήματα της Γ λυκείου. Δίνανε μάλιστα εξετάσεις σε πανελλαδικό επίπεδο και οι μαθητές της Β λυκείου. Τα φροντιστήρια κάνανε χρυσές δουλειές. Είδαμε να ανοίγουν νέα τμήματα ΤΕΙ και πανεπιστημίων σε πολλές επαρχιακές πόλεις. Τώρα βλέπουμε την προσπάθεια να κλείσουν ή τουλάχιστο να συρρικνωθούν αυτές οι σχολές γιατί κρίνονται οικονομικά ασύμφορες. Οι περισσότεροι πτυχιούχοι μένουν άνεργοι. Είδαμε να αυξάνεται σημαντικά ο αριθμός των εισακτέων στις ήδη υπάρχουσες σχολές δημιουργώντας έτσι υπερπληθώρα επιστημόνων που υποβάθμισε τα πτυχία. (Τώρα προσπαθούν να τους περιορίσουν).

Στη χώρα μας έχει δημιουργηθεί η νέα τάξη του επιστημονικού προλεταριάτου που χτυπιέται στην ανεργία ή απασχολείται με μισθούς πείνας. Το σημαντικότερο επιχείρημα των υποστηρικτών αυτής της κατάστασης είναι ότι δεν φεύγουν οι νέοι να σπουδάσουν στο εξωτερικό κι έτσι η χώρα δεν χάνει συνάλλαγμα. Χώρια που τονώνονται οι επαρχιακές οικονομίες με τους φοιτητές που φιλοξενούν. Τώρα ακούγονται τα αντίθετα επιχειρήματα που θέλουν πολλές σχολές τόσο ασύμφορες που δεν αξίζει να συνεχίζουν να λειτουργούν επιβαρύνοντας τα οικονομικά της χώρας. Και στις δύο περιπτώσεις υπερτερούν τα οικονομικά κριτήρια που καθορίζουν την εκπαιδευτική πραγματικότητα. Οι πραγματικές ανάγκες της εκπαίδευσης δεν έχουν σημασία, αφού μόνιμα μέσω της εκπαίδευσης εξυπηρετούνται παράπλευροι οικονομικοί στόχοι.

Μ’ άλλα λόγια η εκπαίδευση εξυπηρετεί περισσότερο οικονομικές παρά εκπαιδευτικές ανάγκες. Αν υπολογίσουμε τα φροντιστήρια μέσης εκπαίδευσης, ξένων γλωσσών, ιδιαίτερα, εκμάθηση μουσικών οργάνων, αθλημάτων, υπολογιστών κλπ, και φυσικά τα έξοδα σπουδών σε πανεπιστήμια, ΤΕΙ και ιδιωτικές σχολές θα δούμε ότι η εκπαίδευση κινεί τη μισή οικονομία της χώρας. Πώς είναι δυνατό να αφήσουμε ήσυχους τους μαθητές όταν είναι οι μεγαλύτεροι πελάτες; Αν η εκπαίδευση δεν αποκτήσει αυτόνομη υπόσταση ώστε να καθορίσει μόνη της τις ανάγκες της και συνεχίσει να άγεται και να φέρεται από εξωγενείς οικονομικούς παράγοντες και μικροπολιτικές σκοπιμότητες, κάθε μεταρρύθμιση είναι καταδικασμένη σε αποτυχία.

eranistis.net

Στη νέα στήλη μας για την Παιδεία, παρουσιάζουμε απόψεις για τον πολιτισμό και την εκπαίδευση καθώς και προτάσεις εναλλακτικής διδασκαλίας στα σχολεία. Μπορείτε να μας στείλετε γνώμες και προτάσεις σας, στο paidia@tvxs.gr.

Don’t Be Another Brick in the Wall

Κατανοώ την ανάγκη των ανθρώπων να επιτεθούν,να κριτικάρουν με «κομψό» κι εξίσου πνευματώδη τρόπο τις ομιλίες που θα προκαλέσουν θετική,αγνά θετική συμφόρηση συναισθημάτων στους ανθρώπους.Στους ανθρώπους που πάντα νιώθουν οτι κάτι δεν πάει καλά στην κοινωνία μας,στο εκπαιδευτικό και στο κοινωνικό μας σύστημα,αλλά ακριβώς λόγω αυτού του ευφυούς σχεδιασμού του τυποποιημένου συστήματος,ένας πολίτης μόνος δεν έχει θέση,δεν έχει άποψη και φωνή να εκφραστεί.Πόσο μάλλον ελπίζοντας οτι θα ανταλλάξει απόψεις με κάποιον που έχει την ισχύ και την εξουσία/εξουσιοδότηση πραγματικά να το κάνει.

Είναι γεγονός πως φοβόμαστε κάθε είδος αλλαγής,αυτός είναι ένας λόγος.Υπάρχει μια ρητορικότητα αδιαμφισβήτητα και στις δύο πλευρές.Το θέμα όμως είναι πως πρέπει κάποτε να κατανοήσουμε πόσο μικρόψυχοι γινόμαστε σαν άνθρωποι απλά κρατώντας μια μόνιμα αρνητική άποψη σε κάθε αλλαγή που σκέπτεται συνολικά.(Μιλάω πιο συγκεκριμένα για το εκπαιδευτικό σύστημα και σε καμία περίπτωση για παγκοσμιοποιήσεις κτλ.)

Τώρα,μπορούμε να αισθανθούμε ακούγοντας και μπορούμε να σκεφτούμε κριτικά.Εσύ,σαν πολίτης που νιώθεις οτι κάτι δεν είναι σωστό,οτι κάτι θα ήταν καλό να αναθεωρηθεί,να το επανεξετάσουμε και να το συζητήσουμε για να μπεί σε μια βάση εφαρμογής αν θεωρηθεί καλό για το κοινωνικό σύνολο,έχεις σκεφτεί πιθανές λύσεις?Πριν απο αυτό,έχεις ξοδέψει έστω 1 λεπτό σκεπτόμενος πια είναι η πιθανή ρίζα του προβλήματος?

Προσωπικά βρίσκω εξαιρετικά ενδιαφέρον το θέμα και μακάρι να μπορούσα να κάνω μια εργασία,περισσότερο για μένα,την κάνω άλλωστε διαρκώς,για το τι και γιατί σκέπτονται οι άνθρωποι.Στην προκειμένη περίπτωση για αυτά τα λόγια.

Παραθέτω δύο ομιλίες του Κέν Ρόμπινσον :

Δεν θέλω να πάρω βήμα βήμα τα υποτιθέμενα αντεπιχειρήματα γιατί έχουν μια βάση που αποφεύγουν ή δεν μπορούν να κατανοήσουν.Στηρίζονται στο καλό και στο κακό,ενώ στην πραγματικότητα της ζωής αυτές είναι δύο ακόμα έννοιες κατασκευασμένες απο τον άνθρωπο.Σαν τα ρολόγια και τον χρόνο για παράδειγμα.Επίσης επικεντρώνονται στο ατομικό επίπεδο,στο «εγώ»,εγώ τι θα κερδίσω απο αυτό?Το αντεπιχείρημα που ξεχνάει την ανθρώπινη υπόσταση και ζητάει επιβράβευση προσωπική,να ξεχωρίσει με σκοπό την ατομική προβολή με αποκορύφωμα κι ελπίδα να βολευτεί,δεν μπορώ να το δώ σοβαρά σαν ορθολογικό επιχείρημα.Είναι σα να μου λένε οτι και το χρήμα είναι μια αληθινή έννοια,μια φυσική έννοια και πορεία της ζωής.Είναι μια επιλογή της κοινωνίας σαν διευκόλυνση για την απόκτηση των αγαθών.Το που πήγε και το πως άρχισε ποτέ δεν το εξετάσαμε,ούτε ατομικά,ούτε σαν κοινωνία ανθρώπων.Το δεχτήκαμε γιατί μας διευκολύνει,τώρα βρίσκεται σε κρίση μέσης ηλικίας και πάλι στεκόμαστε ανίκανοι να σκεφτούμε κι απλά ελπίζουμε και περιμένουμε σε εξουσιοδοτημένους κι «επαγγελματίες ειδικούς» άρχοντες να σκεφτούν για εμάς.Δεν φεύγω εκτός θέματος,προφανώς,το ένα σύστημα είναι μέσα στο άλλο και σχετίζονται άμμεσα.

Ζούμε στην κοινωνία των λόμπι και των χόμπι

«Η ιστορία μας θα είναι αυτό που εμείς θα κάνουμε.Και αν υπάρχουν ιστορικοί σε 50 ή 100 χρόνια απο τώρα και έχουν διατηρηθεί οι ταινίες μιας εβδομάδας και απο τα τρια κανάλια,θα βρούν καταγεγραμμένες ασπρόμαυρες κι έγχρωμες αποδείξεις της παρακμής,των τάσεων φυγής και της απομόνωσης απο την πραγματικότητα του κόσμου που ζούμε.
Σήμερα είμαστε πλούσιοι,χοντροί,άνετοι κι αδιάφοροι.Έχουμε αναπτύξει αλλεργία σε δυσάρεστες κι ενοχλητικές πληροφορίες.Τα ΜΜΕ αντικατοπτρίζουν αυτή την κατάσταση.
Αλλά μόνο αν αποτινάξουμε το πλεόνασμα λίπους και αναγνωρίσουμε οτι η τηλεόραση χρησιμοποιείται κυρίως για να μας αποσπάσει,να μας αποπλανήσει,να μας διασκεδάσει και να μας απομονώσει,τότε η τηλεόραση και αυτοί που την χρηματοδοτούν,αυτοί που την παρακολουθούν και αυτοί που εργάζονται σε αυτήν ίσως δούν μια αντελώς διαφορετική εικόνα,πριν είναι πολύ αργά.» ~Εντ Μάροου.

 

• Εκπαίδευση,κουλτούρα,αξίες

Τίθεται το ερώτημα αν μπορούν ακόμα οι δυτικές κοινωνίες να κατασκευάσουν το είδος εκείνο ατόμου που είναι απαραίτητο για τη συνέχιση της λειτουργίας τους.

Το πρώτο και κύριο εργαστήριο κατασκευής σύμμορφων προς την κοινωνία ατόμων είναι η οικογένεια.Η κρίση της σύγχρονης οικογένειας δεν έγκειται μόνο ούτε κυρίως στη στατιστική της διάλυση,το βασικό είναι ο θρυμματισμός και η αποσύνθεση των παραδοσιακών ρόλων -άντρας,γυναίκα,γονείς,παιδιά- και η συνέπειά τους: ο άμορφος αποπροσανατολισμός των νέων γενεών.[…] Η αποσύνθεση των παραδοσιακών ρόλων αντανακλά την ροπή των ατόμων προς την αυτονομία και περιέχει σπέρματα χειραφέτησης.Έχω όμως επισημάνει απο παλιά την αμφισημία των συνεπειών της.Όσο περνούν τα χρόνια,τόσο περισσότερο δικαιούμαστε ν’αμφιβάλλουμε κατά πόσον η διαδικασία αυτή οδηγεί στην εκκόλαψη νέων τρόπων ζωής και όχι στον αποπροσανατολισμό και την ανομία.

Ένα κοινωνικό σύστημα όπου ο ρόλος της οικογένειας περνά σε δέυτερη μοίρα,ενώ ταυτόχρονα ενισχύεται ο ρόλος άλλων θεσμών ανατροφής και διάπλασης,δεν έχει τίποτα το αδιανόητο.Πολλές αρχαικές φυλές,όπως άλλωστε και η Σπάρτη,διαμόρφωσαν τέτοια συστήματα.Στη Δύση,απο μια περίοδο και μετά,τον ρόλο αυτό τον έπαιξε όλο και περισσότερο απο τη μια το εκπαιδευτικό σύστημα και απο την άλλη η περιρρέουσα κουλτούρα -γενική και ειδική (τοπική:χωριό, ή δεμένη με την δουλειά:εργοστάσιο κτλ.) .

Το δυτικό όμως εκπαιδευτικό σύστημα έχει μπεί εδώ και είκοσι χρόνια σε φάση επιταχυνόμενης διάλυσης.Υφίσταται κρίση περιεχομένου: τι μεταδίδεται,και τι πρέπει να μεταδίδεται,και με βάση ποιά κριτήρια?Δηλαδή: κρίση των «προγραμμάτων» και κρίση του στόχου  προς τον οποίο καταρτίζονται τα προγράμματα.Διέρχεται επίσης κρίση της εκπαιδευτικής σχέσης : ο παραδοσιακός τύπος της αναντίρρητης αυθεντίας έχει γκρεμιστεί,και νέοι τύποι -ο δάσκαλος-συμμαθητής,για παράδειγμα- δεν καταφέρνουν ούτε να διαμορφωθούν,ούτε να αναγνωριστούν ούτε να διαδοθούν.Όμως όλες αυτές οι διαπιστώσεις θα παρέμεναν αφηρημένες αν δεν τις συσχετίζαμε με την πιο εξόφθαλμη και εκτυφλωτική εκδήλωση της κρίσης του εκπαιδευτικού συστήματος,που κανείς δεν τολμά κάν να την αναφέρει.Ούτε οι μαθητές ούτε οι δάσκαλοι ενδιαφέρονται πια γι’αυτό που συμβαίνει μέσα στο σχολείο σαν τέτοιο,και οι μετέχοντες δεν επενδύουν πια στην παιδεία ώς παιδεία.Για τους εκπαιδευτικούς έχει γίνει αγγαρεία προς το ζήν,ενώ για τους μαθητές,για τους οποίους έχει πάψει να είναι το μοναδικό άνοιγμα προς τον εξωοικογενειακό κόσμο,και οι οποίοι δεν έχουν ακόμα την απαιτούμενη ηλικία (ή ψυχική δομή) ώστε να μπορούν να τη δούν ως εργαλειακή επένδυση (ολοένα προβληματικότερης άλλωστε αποδοτικότητας),έχει καταντήσει μια βαρετή υποχρέωση.Με δύο λόγια,το ζητούμενο είναι η απόκτηση ενός «χαρτιού» που θα επιτρέπει την άσκηση ενός επαγγέλματος (εφόσον βρεί κανείς δουλειά).

Θα μας απαντήσουν ότι,στην ουσία,πάντα έτσι ήταν.Ίσως.Αλλά δεν είναι αυτό το ζήτημα.Άλλοτε -έως πρόσφατα- όλες οι διαστάσεις του εκπαιδευτικού συστήματος (και οι αξίες στις οποίες παρέπεμπαν) ήταν αδιαμφισβήτητες,τώρα δεν είναι πια.Το νεαρό άτομο προέρχεται απο μια παραπέουσα οικογένεια,συχνάζει -ή και όχι- σ’ενα σχολείο που το βλέπει σαν αγγαρεία,βρίσκεται τέλος μπροστά σε μια κοινωνία,στην οποία όλες οι «αξίες» και οι «νόρμες»,έχουν λίγο πολύ αντικατασταθεί απο το «βιοτικό επίπεδο»,την «οικονομική επιφάνεια»,τις ανέσεις και την κατανάλωση.Ούτε η θρησκεία,ούτε «πολιτικές» ιδέες,ούτε κοινωνική αλληλεγγύη με κάποια τοπική ή εργασιακή κοινότητα,με κάποιους «ταξικούς συντρόφους».Αν δεν περιθωριοποιηθεί (ναρκωτικά,εγκληματικότητα,»χαρακτηρολογική» αστάθεια), του μένει η βασιλική οδός της ιδιώτευσης,που μπορεί αν θέλει να την εμπλουτίσει με μια ή περισσότερες προσωπικές μανίες.Ζούμε στην κοινωνία των λόμπι και των χόμπι.

Το κλασικό εκπαιδευτικό σύστημα τρεφόταν,»εκ των άνω»,με την ζωντανή κουλτούρα της εποχής του.Το ίδιο ισχύει για το σημερινό -προς μεγάλη του δυστυχία.Η σημερινή κουλτούρα γίνεται ολοένα περισσότερο ένα μείγμα «μοντερνίστικης» απάτης και μουσειακότητας.Πάει καιρός πιά που ο «μοντερνισμός».αραχνιασμένος,καλλιεργείται σαν αυτοσκοπός και εδράζεται συχνά σε απλές πλαστογραφείες που γίνονται αποδεκτές μόνο και μόνο χάρη στον νεοαναλφαβητισμό του κοινού (τέτοια είναι,για παράδειγμα,η περίπτωση του θαυμασμού που εκφράζει εδώ και μερικά χρόνια το «καλλιεργημένο» παριζιάνικο κοινό για σκηνοθεσίες που επαναλαμβάνουν,σε αραιότερες δόσεις,τις επινοήσεις του 1920).Η κουλτούρα του παρελθόντος δεν είναι πια ζωντανή μέσα την παράδοση αλλά αντικείμενο μουσιακείς γνώσης,κοσμικής και τουριστικής περιέργειας,που ρυθμίζεται απο τις μόδες.Σ’ αυτό το πεδίο επιβάλλεται παρά την κοινοτοπία του,ο χαρακτηρισμός «αλεξανδρινισμός» (και μάλιστα αρχίζει να γίνεται προσβλητικός για τους Αλεξανδρινούς) ακόμα περισσότερο δέ,δεδομένου ότι,στον ίδιο τομέα του στοχασμού,η ιστορία,ο σχολιασμός και η εμηνεία αντικαθιστούν προοδευτικά τη δημιουργική σκέψη.

Το παραπάνω είναι απόσπασμα απο το βιβλίο του Κ.Καστοριάδη «Η άνοδος της ασημαντότητας» απο τις εκδόσεις ‘ΥΨΙΛΟΝ σε μετάφραση Κ.Κουρεμένου.