Αρχείο

All posts for the day 28 Δεκεμβρίου 2012

Golshifteh Farahani – Revelations « Uncensored Stories

Posted by Christos Eretikos on 28/12/2012
Posted in: Re-Blogged. Σχολιάστε

“Human beings are members of a whole, in creation of one essence and soul.
If one member is afflicted with pain, other members uneasy will remain.
If you have no sympathy for human pain, the name of human you cannot retain.”

Saadi Shirazi

–

Golshifteh Farahani

Και πάλι Ιραν: αυτή τη φορά, μια ιστορία που διατρέχει πολλά πεδία. η ιστορία της ιρανής ηθοποιού Golshifteh Farahani.

Μια ιστορία από τη χώρα που η προοδευτικότητα και ο μοντερνισμός ανθεί ενώ ταυτόχρονα το αίτημα της κοινωνικής δικαιοσύνης, της ελευθερίας και της ισότητας, αποτελεί ποινικό αδίκημα και διώκεται με κάθε τρόπο.

Θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι η σύγχρονη μεγάλη περιπέτεια των Ιρανών, ξεκινά απ’τη κατ’ ευφημησμό (ιρανική) επανάσταση, η οποία έπνιξε (στη σιωπή και το αίμα) τη δίψα των ιρανών για κοινωνική πρόοδο και χειραφέτηση, και στη χρονική της συνέχεια βρήκε απροσδόκητα (;) σύμμαχο το Χαταμί,τον άνθρωπο που αποχρωμάτισε και διαστρέβλωσε το μεγάλο ρεύμα της λαϊκής επανάστασης, και,  με το μανδύα του εκσυγχρονιστή, παρέπεμψε στο απώτερο μέλλον την ανατροπή.

Στο πιθανό ερώτημα, “γιατί να μιλάμε σήμερα για το Ιράν” η απάντηση δε μπορεί να είναι παρά σκληρή: στην Ελλάδα ζούμε εποχές Ιραν…

Τι προηγήθηκε

Ήδη από το 2008, το Ιρανικό υπουργείο Πολιτισμού και η Ισλαμική Καθοδήγηση είχαν απαγορεύσει στη Farahani να ξαναδουλέψει, καθώς είχε εμφανιστεί στη πρεμιέρα του “Body of Lies” δίχως μαντήλα. Στο φίλμ αυτό, του σκηνοθέτη Ridley Scott, η Farahani παίζοντας δίπλα στο Λεονάρντο ντι Κάπριο, έγινε η πρώτη ιρανή ηθοποιός που εμφανίστηκε σε Χολλυγουντιανό φιλμ, απ’ την εποχή της Επανάστασης, το 1979.

Στο φιλμ αυτό επικρίνεται ο ρόλος της C.I.A. στη Μέση Ανατολή, μια κριτική ματιά στις αμερικάνικες μυστικές υπηρεσίες στην οποία δεν είναι συνηθισμένο το αμερικάνικο κοινό. (η C.I.A., μεταξύ άλλων, ευθύνεται και για την ανατροπή της τελευταίας δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνηση του Ιραν, το 1953).

O θρησκευτικός κλήρος όμως, θα της αφαιρέσει το διαβατήριο σαν περεταίρω τιμωρία. Επιπλέον της επιβάλλεται πρόστιμο 2.000.000 €, ποσό αδύνατον φυσικά να πληρωθεί. Με όλες τις πόρτες κλειστές γι’ αυτήν πλέον,  και εν μέσω μιας προεκλογικής καταστολής που θα προκαλέσει τη Πράσινη Επανάσταση, θα κατορθώσει να διαφύγει αεροπορικώς στη Γαλλία. Απ’ το Παρίσι η Farahani θα μιλήσει υπέρ της της Πράσινης Επανάστασης που κατεστάλλει από το καθεστώς, και σε ανταπόδοση θα εισπράξει την απαγόρευση εισόδου της στο Ιράν.

Η θρυαλλίδα

Τον Ιανουάριο του 2012, η Golshifteh Farahani στο πλαίσιο ενός διαφημιστικού βίντεο γαι τα César, παραμέρισε τη μπλούζα της και αποκάλυψε το στήθος της. Ταυτόχρονα, αυτόματα, η αποκάλυψη αυτή θα λειτουργήσει και σε δεύτερο επίπεδο, εκθέτοντας, για ακόμα μια φορά, τους εφιαλτικούς περιορισμούς, τα ταμπού και τις διακρίσεις μιας, καταπιεσμένης, σε όλα τα επίπεδα, κοινωνίας.

Η περιπέτεια της Farahani και ο εξορισμός της από τη πατρίδα της, θα τεθεί συμβολικά στην υπηρεσία των ιρανών αντικαθεστωτικών και εν προεκτάσει, όλων όσων επιθυμούν την άμεση και έμπρακτη εξάλειψη των κοινωνικών, πολιτικών και θρησκευτικών διακρίσεων σε μια χώρα, το Ιράν, που κάτω από τα φώτα των mainstream ΜΜΕ, ταυτίζεται με ό,τι πιο αντιδραστικό, συντηρητικό και απεχθές για τη δυτική μαζική κουλτούρα.

Μιας δυτικής κουλτούρας που διψά για αίμα, εις χάριν της αναγνωστικότητας / ακροαματικότητας και που αρέσκεται να ταυτίζει τον ιρανικό λαό με τους εξουσιαστές του, μέσα σε μια χυδαία αναπαραγωγή αστικών στεροτύπων και μυθολογιών.

Ή στη καλύτερη περίπτωση, να αποσιωπά κάτι που λίγοι γνωρίζουν στη Δύση: τη προοδευτικότητα, το ριζοσπαστισμό και το μοντερνισμό ενός μεγάλου τμήματος των ιρανών.

Το σοκ

Το αυτονόητο από πολιτισμό σε πολιτισμό δεν είναι μόνο ότι μπορεί να διαφέρει. Είναι το ότι το αυτονόητο του ενός ενδέχεται να ακυρώνει το αυτονόητο του άλλου.

Σύμφωνα με αυτό η Golshifteh Farahani, έπραξε το αδιανόητο, σοκάροντας τον ισλαμικό κόσμο.

Προ τριετίας είχε διαφύγει του Ιρανικού καθεστώτος καταγγέλοντας τους αυστηρούς κώδικες της ισλαμικής κινηματογραφικής βιομηχανίας, τους οποίους και θα έπρεπε, σε κάθε περίπτωση, να ακολουθεί, υπό τον έλεγχο της συντηρητικής πολιτιστικής πολιτικής του Ahmadinejad.

Η ίδια είχε καταγγείλει της συνθήκες κάτω από τις οποίες ήταν αναγκασμένη να εργάζεται ως ηθοποιός στη πατρίδα της:

“Έχω σημάδια σε όλο μου το σώμα, από κάθε φιλμ που γύρισα. Σε μεταχειρίζονται χειρότερα και από σκυλί. Εργάζεσαι ως σκλάβος και υποθέτουν ότι σου αρέσει ή ότι θα έπρεπε να σου αρέσει. Τίποτα δε μπορεί να προστατέψει τους ιρανούς ηθοποιούς σε τέτοιες συνθήκες: γιατί η παράνοια είναι ένας τρόπος με τον οποίο προσπαθούν να σε ελέγξουν…”

H Golshifteh Farahani δεν ήταν απλώς μια ιρανή ηθοποιός, αλλά θεωρούνταν η σπουδαιότερη σύγχρονη ηθοποιός στο Ιραν. Έως τη στιγμή όμως, που εξέθεσε το στήθος της, χάριν ενός διαφημιστικού σποτ για τη προώθηση των βραβείων “César” της Γαλλικής Ακαδημίας Κινηματογράφου.

Το γεγονός αυτό ενεργοποίησε τα αντανακλαστικά του στρατιωτικού / θεοκρατικού καθεστώτος του Ιράν, το οποίο την εξόρισε αφότου, πρώτα, τη διαπόμπευσε.

Η ιστορία της, όμως, έγινε το αλεξικέραυνο ώστε να αναδειχθούν και να συζητηθούν οι διακρίσεις που επιβάλλονται στην Ιρανική κοινωνία από τους εξουσιαστές.

Η απειλή

Το περασμένο Ιανουάριο (2012) οι γονείς της Farahani δέχθηκαν μια κλήση, στο διαμέρισμά τους, στη Τεχεράνη. Στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής ήταν ένας άντρας ο οποίος αυτοσυστήθηκε ως υπάλληλος του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Ιρανικής Δημοκρατίας. Άρχισε να φωνάζει στο πατέρα της και μεταξύ άλλων του είπε ότι η κόρη του θα έπρεπε να τιμωρηθεί για τη πράξη της αυτή και ότι θα της κόψουν το στήθος της και θα του το σερβίρουν στο πιάτο. Έκτοτε οι γονείς της τελούν υπό καθεστώς μιας ιδιότυπης ομηρίας.

–

Το βίντεο

Το βίντεο που εξόργισε τους Ιρανούς αξιωματούχους ήταν ένα ασπρόμαυρο βίντεο της Γαλλικής ακαδημίας κινηματογράφου, και ακολούθησε και η αντίστοιχη φωτογράφιση από το περιοδικό Madame Figaro, στο οποίο παρουσιάζονταν 30 νέοι ελπιδοφόροι ηθοποιοί του γαλλικού κινηματογράφου και προμόταρε τα βραβεία “César“. Στο διαφημιστικό αυτό σποτάκι οι ηθοποιοί αφαιρούν κάτι από αυτά που φοράνε, δεσμευόμενοι να αφιερώθουν με τη  ψυχή και με το σώμα τους στη τέχνη τους. Σ’ αυτό το βίντεο, η Farahani διάλεξε να αποκαλύψει το δεξί της στήθος λέγοντας: “Θα ενσαρκώσω τα όνειρά σας”.

–

–

Πολιτιστικός σεισμός

Αυτό που ακολούθησε ήταν ένας μικρός πολιτιστικός σεισμός. “Ήταν μια καταστροφή” θυμάται η Farahani, κρατώντας με τα χέρια το κεφάλι της: “Δε γνωρίζω πόσα εκατομμύρια χρήστες του διαδικτύου πληκτρολόγησαν το όνομά μου στο google την επόμενη μέρα, – δε θέλω να ξέρω.”

Για τους Ιρανούς, ένα ταμπού αφάνταστων διαστάσεων γκρεμίστηκε, κι όχι από κάποιον προβοκάτορα που διψά για δημοσιότητα, αλλά από τη πιο αγαπημένη ηθοποιό της χώρας.

Η Farahani, μπορεί να είναι μόλις μια 29 ετών φέρελπις ηθοποιός στη Γαλλία, αλλά στη πατρίδα της, το Ιράν, είχε γίνει διάσημη ήδη από την ηλικία των 14.

Μετά από δεκαοκτώ φιλμς, ήταν κάτι πολύ περισσότερο από μια μικρή Γκρετα Γκάρμπο, μια Ζαν Μωρώ, μια Ειρήνη Παπά: ήταν μια αυτόφωτη ηθοποιός, με μια σπάνια ομορφιά και ευφυϊα, συνοδευόμενη από μια, πηγαία όσο και καυστική, συναισθηματική εντιμότητα, “σε μια χώρα όπου πολύ δύσκολα μπορείς να βρεις οποιαδήποτε αλήθεια”

Η Farahani, όμως καθιερώθηκε στην ιρανική εθνική συνείδηση, με το ρόλο της στο “M for Mother”. Στο φιλμ αυτό υποδύονταν μια έγκυο γυναίκα που έπεσε θύμα χημικών αερίων κατά τη διάρκεια του Ιρανοιρακινού πολέμου και εκδιώχθηκε από τον άντρα της, φέροντας, όμως, ένα “δώρο από το Θεό” στη κοιλιά της.

Τόσο οι ιρανοί αγρότες, όσο και οι αστοί την αγκάλιασαν ως τη ταπεινή και χωρίς έπαρση ηρωίδα τους. Η Marjane Satrapi, συγγραφέας του Persepolis, που είχε σκηνοθετήσει τη Farahani στο Chicken with Plums, είπε πως, ” η Farahani, σε αυτό το φιλμ, δεν αποτελούσε στα μάτια του κόσμου μια ιρανή μητέρα, αλλά τη μητέρα του Ιράν”.

Η διαπόμπευση

Την ημέρα που δημοσιοποιήθηκε το βίντεο, την “ημέρα που άναψε η φωτιά”, όπως η ίδια η Farahami λέει, το επίσημο ιρανικό πρακτορείο ειδήσεων Farsεξέδωσε ένα αιχμηρό ανακοινωθέν, αναφερόμενο και στο σοκ που υπέστησαν οι ιρανοί αξιωματούχοι:

“Εξ’ αρχής, θα μπορούσε να υποτεθεί ότι είναι ένα ακόμη σχέδιο του εχθρού, αλλά προκάλεσε καταστροφή όταν δημοσίευσε γυμνές της φωτογραφίες στη προσωπική σελίδα της, στο  Facebook. Με τη πράξη της αυτή έχει συρρικνωθεί η όποια δημοφιλία της υπήρχε στο Ιράν και συμπορεύεται με τα σχέδια της Δύσης που επιθυμεί να προκαλέσει και να πλήξει το ισλαμικό  κίνημα αφύπνισης που σαρώνει τη περιοχή. Aυτές οι εικόνες έδειξαν το κρυμμένο, αποκρουστικό πρόσωπο του κινηματογράφου.  H Farahani διολίσθησε από ένα μετρίου επιπεδου ιρανικό κινηματογράφο, στη χυδαιότητα του δυτικού πολιτισμού. Το αποτέλεσμα της απόφασής της να αναζητήσει φήμη εκτός Ιράν ήταν εκείνο που την οδήγησε στη διαφθορά και τη παρακμή, με τα οποία είναι συνυφασμένη η χολυγουντιανή κινηματογραφική βιομηχανία. Η ηθοποιός που κάποτε υποδήθηκε τη γεμάτη φροντίδα και αξιοπρέπεια ιρανή μητέρα,  τώρα έχει δημοπρατήσει τη σεμνότητα και τη τιμή της μπροστά στις κινηματογραφικές κάμερες της Δύσης”

Αυτού του είδους τη κατακραυγή δε την αντιμετώπισε ποτέ κανένας άλλος καλλιτέχνης, όσο κι αν είχε αναστατώσει το καθεστώς.

Σε μια ακόμη ιρανική ιστοσελίδα, στη “Sarat”, που διατηρεί ισχυρούς δεσμούς με τον ιρανικό κλήρο, δημοσίευτηκε ένα πόστερ με τη Farahani να καίγεται στη πυρά της κολάσεως: Το κείμενο που συνόδευε τη σκηνή αυτή αναφέρε: “Εκείνοι που έγιναν άπιστοι, έχουν παραπλανηθεί απ’ τους δυνάστες που τους απομάκρυναν από το φως και τους οδήγησαν στο σκότος. Όλοι αυτοί ανήκουν στις φωτιές τη κόλασης και θα παραμείνουν παντοτεινά εκεί”.

Μια φονταμενταλίστρια της Τέχνης απέναντι στους φονταμενταλιστές της Πολιτικής: “Ήταν μια συμβολική χειρονομία – να αποβάλλουμε τα ταμπού”

Η ίδια, ευρισκόμενη σε κατάσταση άμυνας είπε, πως “το βίντεο κλιπ είναι σα μια συμβολική χειρονομία, για να προσπαθήσουμε να αποβάλλουμε καθημερινά ταμπού που υπάρχουν σε διάφορες κοινωνίες και δεν είχε ως στόχο την προώθηση του γυμνού ή του σεξ . Όσοι έλαβαν μέρος σε αυτή τη φωτογράφηση, θέλησαν να καταδείξουν την απόρριψη αυτών των ταμπού με το τρόπο που ενεργούν και πράττουν. Η επιδίωξή μας είναι να ελευθερωθεί η ψυχή και το σώμα, την ίδια στιγμή. Ενόσω το άτομο δεν ασκεί καμμία εξουσία πάνω στο σώμα και τη ψυχή του, δεν ασκεί τον έλεγχο και στο πως επιθυμεί να σκέφτεται, – έτσι λοιπόν και δεν απολαμβάνει την αληθινή ελευθερία”

“Αν και δεν νομίζω ότι μια γυμνή φωτογραφία ενός ανθρώπου σε προκαλεί απαραίτητα, είναι όμως σίγουρα πολύ πιο ευχάριστη απ’ το να βλέπεις ένα ντυμένο σώμα μιας γυναίκας καλυμμένο πλήρως με burga και hejab, με τα οποία τυλίχτηκε και φυλακίστηκε από τον άντρα της. Σε τέτοιο βαθμό, να μη κοιτάζουμε τις γυναίκες ως σεξ σύμβολα όσο οι φονταμενταλιστές θέλουν να μας κάνουν να πιστεύουμε!”

Η διαπόμπευση ως διωγμός, η εξορία ως θάνατος

Παρ’ ότι η ίδια δηλώσε ότι μισεί την πολιτική, η πράξεις τις είναι πολιτικές. Και δεν είναι θέμα προθέσεων αυτό.

Η ένταση της διαπόμπευσης της Farahani απ’ το μεσαιωνικό καθεστώς των ιρανών αξιωματούχων, μπορεί μόνο να εξηγηθεί απ’το καίριο πλήγμα που τους κατάφερε σε ένα συμβολικό πολύπτυχο και ταυτόχρονα πως αυτό εξέθεσε τόσο αυτούς όσο και τις πρακτικές τους.

“Ήταν ένα μεγάλο σοκ για εμένα και την οικογένειά μου αλλά και για ολόκληρη την ιρανική κοινωνία. Το καλό ήταν ότι ξεκίνησε ένας δημόσιος διάλογος, που δε μπορούσε να γίνει ποτέ πριν. Παρακολουθούσα ανρθώπους να με προσβάλλουν, άλλους να απαντούν σε αυτούς, άλλους να με υπερασπίζονται και άλλους να μου επιτίθενται πάλι. Υπήρχαν διαμάχες ακόμα και μέσα στις οικογένειες. Ειδικά οι νέοι, είδαν ποιοί συμμετείχαν σε αυτή τη δημόσια συζήτηση και ποιούς τελικά εμπιστεύονταν.”

Ωστόσο, οι παράπλευρες απώλειες ήταν τεράστιες. Ο πατέρας της, ένας αριστερός θεατρικός σκηνοθέτης και αντιφρονών του Σάχη και του Χομεϊνί, δεν άντεξε το βάρος των απειλών και της διαπόμπευσης της κόρης του, και χρειάστηκε να εισαχθεί στο νοσοκομείο.

“Ήταν πολύ άσχημα. Αυτή ήταν η πρώτη φορά στη ζωή του που δεν θα μπορούσε να με στηρίξει. Η φωτιά ήταν τόσο ισχυρή που είχε καεί κι ο ίδιος απ’ αυτή. Τώρα, πρέπει να είμαι προσεκτική, γιατί κρατούνται ως όμηροι.”

Ο πατέρας της φοβόταν ότι η κόρη του είχε χάσει τη στήριξη του κόσμου. Έπειτα από λίγο καιρό, όμως, τα πράγματα φάνηκαν ότι ήταν διαφορετικά:

¨Τα συναισθήματα του κόσμου άρχισαν να αλλάζουν και εκδήλωσαν τον ακόμη μεγαλύτερο σεβασμό τους σε εμένα. Αυτό χαροποίησε το πατέρα μου, γιατί υπήρξε ένας άνθρωπος που ξόδεψε τη ζωή του μαχόμενος για το κόσμο, θυσιάζοντας τα πάντα γι’ αυτό το σκοπό. Όταν έτυχε να πάει σε ένα γάμο νομάδων στο κεντρικό Ιράν, του είπαν να πάψει να στεναχωριέται, γιατί αυτοί συνεχίζουν να με αγαπάνε και να με σέβονται. Αυτή είναι η ομορφιά του Ιράν, γι’ αυτό και είμαι τόσο περήφανη που είμαι Ιρανή, ειδικά ως γυναίκα”.

Όμως, η ίδια η Farahani δε θέλει να γίνει Ζαν ντ’ Αρκ, μια ηθοποιός με ιστορία, ένα εξωτικό θύμα ενός διωγμού:

¨Η εξορία είναι όπως ο θάνατος. Αυτό δε μπορείς να το κατανοήσεις παρά μόνο όταν σου συμβεί.

Ολόκληρος ο κόσμος θέλει να σε δει σα θύμα και σε ωθεί να γίνεις κάτι περισσότερο από θύμα: αναζητούν τη δυστυχία σου για να νιώσουν αυτοί καλά. Γι’ αυτό οι Γάλλοι είναι παθιασμένοι με τέτοια γεγονότα, με τη Συρία για παράδειγμα. Είναι ένα είδος πορνογραφίας που τους κάνει να αισθάνονται καλύτερα γύρω από τους εαυτούς τους, αλλά στην ουσία δε δίνουν δεκάρα για εσένα. Σου λένε “Έλα, θα σε φροντίσουμε”, αλλά μετά σε γαμάνε και δε σου δίνουν έγγραφα. Εγώ είμαι ηθοποιός. Και θέλω να εργαστώ.

Αλλά είμαι ευγνώμων στη Γαλλία: για πρώτη φορά στη ζωή μου εκτίμησα το γεγονός ότι είμαι γυναίκα. Το Παρίσι είναι μια πόλη που σαν γυναίκα σε απελευθερώνει από όλες τις αμαρτίες για τις οποίες ένιωθες ένοχη, σε καθάρει από αυτές τις ενοχές και είσαι ελεύθερη.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα για μια Ιρανή ηθοποιό δεν είναι η κυβέρνηση, είναι ο κόσμος, εκεί έξω, που νομίζει πως σε γέννησε η μητέρα σου με μία μαντήλα τυλιγμένη στο κεφάλι σου”.

–

Golshifteh Farahani – ©photo by Babak Payami – All Rights Reserved

– – –

–

Iranian Artists in Exile: open letter to the world

Πηγές